People's Farming The Case of Parçikan Village of Arguvan District Malatya

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 30, 115 - 145, 30.05.2023

Bedrettin Kayhan Rezan Karakaş

https://doi.org/10.31126/akrajournal.1243639

Öz

Humans have been intertwined with animals from the earliest times to the present day. With the disease of animals, people went to treatment in line with the possibilities and lifestyles at hand. This created the public veterinarian. The folk veterinarian, which has survived and preserved until today, contains rich folklore elements. The aim of this study is to reveal the folk veterinary practice in Parçikan village of Arguvan District of Malatya. The main reason for determining the Parçikan village as a study area is the intense animal husbandry in the region. In this study, which was prepared within the framework of the ethnographic design, 45 people from the Parçikan village people, who were engaged in animal husbandry and were engaged in animal husbandry in the past, were determined as the working group. In the study, data were collected through interviews. Before the interview, the literature on animal diseases was searched. The obtained data were analyzed with descriptive analysis. According to the analyzed data, herbal, animal and mineral products in the treatment of animal diseases in the region; surgical methods and religious practices are used. As a result of the study, the hearth culture, one of the ritual elements of the Turkish people, was also encountered in the treatment of animal diseases in the region, and in this context, the reasons for the emergence of some diseases of the local people and how they were treated were determined. As a result, rich folkloric elements have been reached in the folk veterinary in the region. At the end of the study, various suggestions were made about animal diseases.

Anahtar Kelimeler

animal diseases, folk veterinary, ethnography, Arguvan example

Halk Baytarlığı: Malatya'nın Arguvan İlçesinin Parçikan Köyü Örneği

Öz

İnsanlar en eski zamanlardan günümüze kadar hayvanlarla iç içe olmuşlardır. Hayvanların hastalanmasıyla insanlar, elde bulunan imkânlar ve yaşam tarzı doğrultusunda sağaltmaya gitmiştir. Bu da halk baytarlığını meydana getirmiştir. Günümüze kadar varlığını sürdüren ve koruyan halk baytarlığı, içerisinde zengin folklor unsurları barındırmaktadır. Bu çalışmanın amacı Malatya’nın Arguvan ilçesinin Parçikan köyünde halk baytarlığını ortaya koymaktır. Parçikan köyünün çalışma sahası olarak belirlenmesinin temel nedeni bölgede hayvancılığın yoğun olarak yapılmasıdır. Etnografi deseni çerçevesinde hazırlanan bu çalışmada çalışma grubu olarak aktif olarak hayvancılık ile uğraşan ve eski dönemlerde hayvancılık ile uğraşmış Parçikan köy halkından 45 kişi belirlenmiştir. Çalışmada veriler görüşme yoluyla toplanmıştır. Görüşmeden önce hayvan hastalıkları ile ilgili alanyazın taraması yapılmıştır. Elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Analiz edilen verilere göre yörede hayvan hastalıklarının tedavisinde bitkisel, hayvansal, madensel ürünlerden; cerrahi yöntemlerden ve dini uygulamalardan yararlanılmaktadır. Çalışma sonucunda yöredeki hayvan hastalıklarının tedavisinde Türk halkının ritüel ögelerinden ocak kültürüyle de karşılaşılmış olup bu bağlamda yöre halkının bazı hastalıkların ortaya çıkış nedenlerini ve bunların tedavilerinin nasıl yapıldığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak yörede halk baytarlığında zengin folklorik unsurlara ulaşılmıştır. Çalışmanın sonunda hayvan hastalıkları hakkında çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

hayvan hastalıkları, halk baytarlığı, etnografi, Arguvan örneği

Kaynakça

• Artun, E. (2010). Türk Halk Bilimi. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Aça, M. (2017). Halk Veterinerliği. Halk Bilimi El Kitabı. İstanbul: Motif Vakfı Yayınları.
• Boratav, P.N. (1994). 100 Soruda Türk Folkloru. İstanbul: Gerçek Yayınları.
• Dinçer, F. (1967). Türk Folklorunda Veteriner Hekimliği Üzerine Araştırmalar. Ankara: Ankara Üniversitesi Veteriner ve Ziraat Fakülteleri Basımevi.
• Eroğlu, S. & Bektaş, O. (2016). STEM eğitimi almış fen bilimleri öğretmenlerinin STEM temelli ders etkinlikleri hakkındaki görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 4 (3), 43-67.
• Karakaş, Rezan (2020) Güneydoğu Anadolu Halk İnanışları Dicle Bölümü, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Kardaş, C. (2019). Muş’ta Halk Veterinerliği ve Geleneksel Tedavi Yöntemleri. Ankara: Ürün Yayınları.
• Kartarı, A. (2017). Nitel düşünce ve etnografi: etnografik yönteme düşünsel bir yaklaşım. Moment Dergi, 4 (1), 207-220.
• Şar S. Anadolu'da halk hekimliği uygulamaları. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi. 2005; 13(2):131-136.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• KK-1: Ahmet Kaplan, Erkek, 82, Parçikan/Arguvan, Emekli, Okuma-Yazma Yok, 30.03.2022.
• KK-2: Eyüp Demez, Erkek, 32, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, Üniversite Mezunu, 31.03.2022.
• KK-3: Satı Demez, Kadın, 75, Parçikan/Arguvan, Ev Hanımı, Okuma-Yazma Yok, 31.03.2022.
• KK-4: Ali Demez, Erkek, 54, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, İlkokul Mezunu, 31.03.2022.
• KK-5: Ömer Demez, Erkek, 60, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, İlkokul Mezunu, 31.03.2022.
• KK-6: Mehmet Ateş, Erkek, 78, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, Okuma-Yazma Yok, 31.03.2022.
• KK-7: Hüseyin Ateş, Erkek, 84, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, Okuma-Yazma Yok, 31.03.2022.
• KK-8: Hasan Ateş, Erkek, 79, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, Okuma-Yazma Yok, 31.03.2022.
• KK-9: Aşhan Ateş, Kadın, 65, Parçikan/Arguvan, Ev Hanımı, Okuma-Yazma Yok, 31.03.2022.
• KK-10: İbrahim Karabulut, Erkek, 75, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, Okuma-Yazma Yok, 31.03.2022.
• KK-11: İsmet Karabulut, Erkek, 52, Parçikan/Arguvan, Muhtar, İlkokul Mezunu, 31.03.2022.
• KK-12: Hacı Bayram Tohma, Erkek, 56, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, İlkokul Mezunu, 31.03.2022.
• KK-13: Hayati Mercan, Erkek, 40, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, İlkokul Mezunu, 01.04.2022.
• KK-14: Fatmagül Mercan, Kadın, 81, Parçikan/Arguvan, Ev Hanımı, Okuma-Yazma Yok, 01.04.2022.
• KK-15: Guley Mercan, Kadın, 75, Parçikan/Arguvan, Ev Hanımı, Okuma-Yazma Yok, 01.04.2022.
• KK-16: Fatma Dağdeviren, Kadın, 74, Parçikan/Arguvan, Ev Hanımı, Okuma-Yazma Yok, 01.04.2022.
• KK-17: Mehmet Ateş, Erkek, 71, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, İlkokul Mezunu, 01.04.2022.
• KK-18: Aysel Mercan, Kadın, 66, Parçikan/Arguvan, Ev Hanımı, Okuma-Yazma Yok, 02.04.2022.
• KK-19: Ayşe Geyik, Kadın, 84, Parçikan/Arguvan, Ev Hanımı, Okuma-Yazma Yok, 02.04.2022.
• KK-20: Gökhan Geyik, Erkek, 49, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, İlkokul Mezunu, 02.04.2022.
• KK-21: Turan Aksüt, Erkek, 57, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, İlkokul Mezunu, 02.04.2022.
• KK-22: Apdulvahap Mercan, Erkek, 36, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, Ortaokul Mezunu, 02.04.2022.
• KK-23: Abdullah Kaymaz, Erkek, 68, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, İlkokul Mezunu, 02.04.2022.
• KK-24: Ramazan Kaymaz, Erkek, 37, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, Ortaokul Mezunu, 02.04.2022.
• KK-25: Ceran Özdemir, Kadın, 76, Parçikan/Arguvan, Ev Hanımı, Okuma-Yazma Yok, 03.04.2022.
• KK-26: Mehmet Özdemir, Erkek, 80, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, Okuma-Yazma Yok, 03.04.2022.
• KK-27: Hatice Şahin, Kadın, 81, Parçikan/Arguvan, Ev Hanımı, Okuma-Yazma Yok, 03.04.2022.
• KK-28: Bekir Şahin, Erkek, 45, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, İlkokul Mezunu, 03.04.2022.
• KK-29: Zahide Aksüt, Kadın, 69, Parçikan/Arguvan, Ev Hanımı, Okuma-Yazma Yok, 03.04.2022.
• KK-30: Ahmet Aksüt, Erkek, 32, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, Orta-okul Mezunu, 03.04.2022.
• KK-31: Bilgehan Ateş, Erkek, 49, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, İlkokul Mezunu, 04.04.2022.
• KK-32: Ali Koç, Erkek, 75, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, Okuma-Yazma Yok, 04.04.2022.
• KK-33: Hasan Perk, Erkek, 80, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, Okuma-Yazma Yok, 04.04.2022.
• KK-34: Ceran Perk, Kadın, 71, Parçikan/Arguvan, Ev Hanımı, Okuma-Yazma Yok, 04.04.2022.
• KK-35: Hulusi Turan, Erkek, 57, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, İlkokul Mezunu, 04.04.2022.
• KK-36: Erdal Perk, Erkek, 45, Parçikan/Arguvan, Damızlık Hayvan Yetiştiricisi, İlkokul Mezunu, 05.04.2022.
• KK-37: Kadir Yeşilova, Erkek, 44, Parçikan/Arguvan, Celep, İlkokul Mezunu, 05.04.2022.
• KK-38: Mustafa Fırat, Erkek, 53, Parçikan/Arguvan, Celep, İlkokul Mezunu, 06.04.2022.
• KK-39: Ramazan Yıldırım, Erkek, 66, Parçikan/Arguvan, Besici, İlkokul Mezunu, 06.04.2022.
• KK-40: Fatma Kaplan, Kadın, 71, Parçikan/Arguvan, Ev Hanımı, Okuma-Yazma Yok, 06.04.2022.
• KK-41: Ali Kayhan, Erkek, 50, Parçikan/Arguvan, Serbest Meslek, İlkokul Mezunu, 07.04.2022.
• KK-42: Halil Yeşilova, Erkek, 41, Parçikan/Arguvan, Besici, Ortaokul Mezunu, 07.04.2022.
• KK-43: Mehmet Perk, Erkek, 65, Parçikan/Arguvan, Esnaf, İlkokul Mezunu, 08.04.2022.
• KK-44: Ahmet Yıldırım, Erkek, 48, Parçikan/Arguvan, Besici, İlkokul Mezunu, 08.04.2022.
• KK-45: Abdullah Kaba, Erkek, 58, Parçikan/Arguvan, Esnaf, İlkokul Mezunu, 09.04.2022.