“Kahramanın Sonsuz Yolculuğu” Modelinin Lâmi’î’nin Vâmık u Azra Mesnevisinde Uygulanması

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 35, 27 - 37

Mustafa Fidan , Güllü Eyvaz

https://doi.org/10.31126/akrajournal.1428144

Öz

Bu makalede Lâmi’î’nin yazmış olduğu “Vâmık u Azrâ” mesnevîsi, Joseph Campbell’in “Kahramanın Sonsuz Yolculuğu” isimli eserinde geçen “yola çıkış, erginlenme ve dönüş” başlıkları açısından incelenecektir. Kahramanın yolculuğu, kozmogonik çevrim içerisinde daha ölmeden karanlık dünyasından sıyrılan kahramanın aydınlanması sürecini içine alır. Bu açıdan bakıldığında her insanın doğumundan ölümüne kadar geçirmiş olduğu yaşam, kendisinin yolculuğudur. İnsan bu yolculukta iyi veya kötü birçok olayla ve durumla karşı karşıya kalır. Ona engel olarak çıkan her şey “tiran”dır. Kahramanın engeller karşısında nasıl davranacağı ise tamamen kendi iradesine bağlıdır. Joseph Campbell’e göre bu yolculukta ona yardım eden “eşik muhafızları” olacaktır. Masalsı ögelerle kahramana yardım edilmesi ise “doğaüstü güçler” tarafından gerçekleştirilir. Yardımlar olsa da birey kendi hayatının bir “kahraman”ıdır. Yaşam döngüsü içerisinde kahraman, birçok krizle karşılaşabilir. Bu krizler onun için birer “maceraya çağrı”dır. Joseph Campbell, bu döngü içerisinde yazılan bütün eserlerin bahsedilen motiflerle ele alınabileceğini ileri sürmektedir. Burada önemli olan, baştaki kahraman ile hikâyenin sonundaki kahramanın aslında aynı kişi olmamasıdır. Maceraya çağrı sonrasında birçok sınavdan geçen kahramanın değiştiği görülmektedir. Bu makalede başerkek kahraman olan Vâmık’ın Azrâ’ya olan aşkı ve karşılaştığı mücadele sonrası değişimi ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Vâmık u Azrâ, kahramanın sonsuz yolculuğu, yola çıkış, erginlenme, dönüş

Application Of The “Hero’s Endless Journey” Model in Lâmı’î’s Vâmık u Azra Masnavi

Öz

In this article, Lâmi'î's "Vâmık u Azrâ" masnavi will be analyzed in terms of the titles of "departure, maturation and return" in Joseph Campbell's "The Endless Journey of the Hero". The hero's journey includes the process of enlightenment of the hero, who emerges from the world of darkness before he dies in the cosmogonic cycle. From this point of view, every human being's life from birth to death is his or her own journey. On this journey, man faces many events and situations, good or bad. Everything that stands in his way is a "tyrant". How the hero behaves in the face of obstacles depends entirely on his own will. According to Joseph Campbell, there will be "threshold guards" who help him on this journey. The hero is helped by "supernatural forces" with fairy tale elements. Although there is help, the individual is a "hero" of his own life. In the life cycle, the hero may face many crises. These crises are a "call to adventure" for him. Joseph Campbell argues that all the works written in this cycle can be handled with the motifs mentioned. What is important here is that the hero at the beginning and the hero at the end of the story are not actually the same person. After the call to adventure, it is seen that the protagonist, who goes through many tests, changes. In this article, the main male protagonist Vâmık's love for Azrâ and his change after the struggle he faces will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Vâmık u Azrâ, hero’s endless journey, heading the road, initiation, return

Kaynakça

• Ayan, G. (1998). Lâmi’î Vâmık u Azra. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Campbell, J. (2017). Kahramanın sonsuz yolculuğu. (çev. Sabri Gürses ). İthaki Yayınları.
• Campbell, J. & Moyers, B. (2022). Mitolojinin Gücü. (çev. Z. Yaman) Mediacat Kitapları.
• Erzen, M. H. & Karaduman, R. (2023). Bir Kendini Bulma ve Varoluşunu Gerçekleştirme Yolculuğu: Lâmi’î Çelebi’nin Vâmık u Azrâ Mesnevisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32(3), 281-295. https://doi.org/10.35379/cusosbil.1398989
• Frankl, V. E. (2023). İnsanın anlam arayışı. (çev. Ö. Yılmaz). (152. Baskı). Okuyan Us Yayınları.
• Karasevda, N. (2008). Vâmık ile Azra- arayışın yüreğindeki vuslat. Erguvan Yayınları.
• Kaya, M. (2019). Manas’ın yolculuğu (Joseph Campbell’in yöntemine göre manas destanının incelenmesi). Bengü Yayınları.
• Levend, A. S. (2021). Divan edebiyatı kelimeler ve remizler mazmunlar ve mefhumlar. Dergah Yayınları.
• Mengi, M. (2008). Eski Türk edebiyatı tarihi. Akçağ Yayınları.
• Özbek Arslan, N. (2017), “Gelibolulu Âlî’nin Mihr ü Mâh Mesnevisini Jung’ın Arketipsel Sembolizm Kuramı Açısından Okuma Denemesi”, Anasay Dergisi 2017, Sayı 2, 227 – 246.
• Polat Aktaş, N. (2021). Cemşîd’in yolculuğu: “Cemşîd ü Hurşîd” mesnevisinin Joseph Campbell’in monomit kuramına göre incelenmesi. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 5(4), 1901-1921. https://doi.org/10.34083/akaded.1016676
• Sezer, M. A. (2010). Murathan Mungan ve halk bilimi. Maya Akademi Yayın Dağıtım Eğitim Danışmanlık.
• Zavotçu, G. (2012). Divan şairlerinden gazeller -I-. Umuttepe Yayınları.