Birinci Jön Türk Hareketinde (Genç/Yeni Osmanlılarda) Milli Egemenlik İzleri

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: 1, 13 - 26, 28.03.2023

Fatih Serkan Azizata

https://doi.org/10.52791/aksarayiibd.1159639

Cited By: 1

Öz

Genç Osmanlılar Cemiyeti, Türk fikriyatına milli egemenlik fikrini olmasa da, millet fikrini yerleştirmiş bir siyasi cereyandır. Nihayeti meşrutiyetin ilan edilmesine ulaşan bu hareket, Osmanlı’dan sonra kurulacak yeni Türk devletinin, milli egemenlik esasına dayalı olarak ku-rulması adına bir başlangıç niteliğinde olmuştur. Bu çalışmada Genç Osmanlılar Cemiyetinin kısa hikayesine değinildikten sonra, Cemiyetin önemli ideologlarından Mustafa Fazıl Paşa, Namık Kemal, Ziya Paşa ve Ali Suavi’nin, ileride tesis edilecek milli egemenlik idaresine kapı aralayacak kimi fikirlerine değinilmiştir. Mustafa Fazıl Paşa’nın Sultan Abdülaziz’e yazdığı mektup ile başlayan meşrutiyet talebi sürecinde, Namık Kemal’in, millet ve milli egemenlik adına ortaya koyduğu fikirleri; Ziya Paşa’nın millet meclisi kurulması ile ilgili beyanları ve Ali Suavi’nin, laiklik, Türkçülük ve demokrasi kavramlarına dair yazdığı yazılar çalışmanın gövde-sini oluşturmuştur. En nihayetinde Birinci Jön Türk Hareketinin (Genç/Yeni Osmanlıların), Türkiye’de 1920’de tesis edilecek milli egemenlik idaresinin sağlanması adına ne denli önemli bir rol oynadığı değerlendirilerek çalışma tamamlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Birinci Jön Türk Hareketi, Ziya Paşa, Namık Kemal, Ali Suavi, Milli Egemenlik

Traces of National Sovereignty in the First Young Turk Movement (Young/New Ottomans)

Öz

The Young Ottomans Association is a political movement that has placed the idea of nation, if not national sovereignty, in Turkish thought. This movement, which eventually reached the proclamation of the constitutional monarchy, was a prelude to the establishment of the new Turkish state to be established after the Ottoman Empire, based on the principle of national sovereignty. In this study, after mentioning the short story of the Young Ottomans Society, some of the ideas of Mustafa Fazıl Pasha, Namık Kemal, Ziya Pasha and Ali Suavi, who are the important ideologists of the Society, which will open the door to the national sovereignty administration to be established in the future, are mentioned. Namık Kemal's ideas on behalf of the nation and national sovereignty in the process of demanding constitutionalism, which started with the letter of Mustafa Fazıl Pasha to Sultan Abdulaziz; The statements of Ziya Pasha on the establishment of the national assembly and the articles written by Ali Suavi on the concepts of secularism, Turkism and democracy formed the body of the study. Finally, the study was completed by evaluating how important the First Young Turk Movement (Young/New Ottomans) played in ensuring the national sovereignty administration to be established in Turkey in 1920.

Anahtar Kelimeler

First Young Turk Movement, Ziya Paşa, Namık Kemal, Ali Suavi, National Sovereignty

Kaynakça

• Akgün, M. Z. (1969), Son Asrın Türk Düşünürleri: IV Ali Suavi. Yeni Adam, 820(12-13).
• Akşin S. (1987), Jön Türkler ve İttihat ve Terakki. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ali Suavi. (1867), 3 Mart 1867 tarihli Muhbir Gazetesi, No: 28, s. 1-2.
• Ali Suavi. (1868), 18 Ocak 1868 tarihli Le Mukhbir Gazetesi, No: 20, s. 1-2,
• Ali Suavi. (1868), 29 Şubat 1868 tarihli Le Mukhbir Gazetesi, No: 25, s. 2.
• Ali Suavi. (1868), 6 Şubat 1868 tarihli Le Mukhbir Gazetesi, No: 22, s. 1-2.
• Ali Suavi. (1869), 6 Ocak 1869 tarihli Muhbir Gazetesi, No: 3.
• Ali Suavi. (1869), El Hakimu Hüvallah, Ulum Gazetesi, No: 2, s. 81.
• Ali Suavi. (1871), Demokrasi, Hükümet-i Halk, Müsavat, Ulum Gazetesi, No: 18, s. 1083 vd.
• Arabacı, C. (2016), Darbelerle Yüzleşmek. Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (2), s. 5.
• Aslan, T. (2009), Osmanlı Aydınlarının Gözüyle Batılılaşma. Erdem, (55), ss. 1-31, s. 6.
• Atay, F. R. (1984), Çankaya. İstanbul: Bateş Yayınları.
• Barış, Y. İ. (2002), Osmanlı Padişahlarının Yaşamlarından Kesitler, Hastalıkları ve Ölüm Sebepleri. Ankara: Bilimsel Tıp Yayınları.
• Beydilli, K. (2013), “Yeni Osmanlılar Cemiyeti”, İslam Ansiklopedisi. Cilt 43, İstanbul: TDV Yayınları.
• Bolay, S. H. (2015), Tanzimat’tan Günümüze Türk Düşünürleri. Ankara: Nobel Akademik Yayınları.
• Buzpınar, Ş. T. (2020), “Mustafa Fazıl Paşa”, İslam Ansiklopedisi. Cilt 31, Ankara: TDV Yayınları.
• Çelik, H. (1994), Ali Suavi ve Dönemi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Danişmend, İ. H. (1942), Ali Suavi’nin Türkçülüğü. İstanbul: CHP Genel Sekreterliği Neşriyatı.
• Ebuzziya, T. (1973), Yeni Osmanlılar Tarihi. Cilt I, (Sadeleştiren Şemsettin Kutlu), İstanbul: Hürriyet Yayını.
• Ebuzziya, T. (1973), Yeni Osmanlılar Tarihi. İstanbul: Hürriyet Yayınları.
• Emil, B. (1978), Ziya Paşa’da İslamiyet ve Meşveret Fikri. Birinci Türkoloji Kongresi, 6-9, İstanbul, ss. 176-190.
• Güçlü, M. (2013), Cumhuriyet Dönemi Süreli Yayınlarda Ali Suavi İle İlgili Yayımlanan Makalelerin Değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(2), ss. 169-184.
• Hobbes, T. (2008) Leviathan. (Çev. Semih Lim), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• İskit, R. S. (1943), Türkiye’de Matbuat İdareleri ve Politikaları. Ankara: Başvekalet Basın ve Yayın Umum Müdürlüğü Yayını.
• Kandemir, F. (1975), Jön Türklerin Zindan Hatıraları: 1848-1903: Bir Devrin Siyasi ve Fikri Tarihi. I. Baskı, İstanbul: Muhit Yayınları.
• Kaplan, M. (1948), Namık Kemal: Hayatı ve Eserleri. İstanbul: İbrahim Horoz Basımevi.
• Karaalioğlu, S. K. (1978), Türk Edebiyatı Tarihi. Cilt II, İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevleri.
• Karal, E. Z. (1956), Osmanlı Tarihi. Cilt VII, Ankara: TTK Yayını.
• Karal, E. Z. (2003), Osmanlı Tarihi VII. Cilt Islahat Fermanı Devri (1861-1876). Ankara: TTK Basımevi.
• Kasalak, K. (2009), Cumhuriyet Fikrinin Öncüleri. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (20), ss. 69-78.
• Kemal, N. (1868), “Mesele-i Müsavat”, 5 Ekim 1868 tarihli Hürriyet Gazetesi, No: 15, s. 1.
• Kemal, N. (1868), “Terakkiyi Men’ Eden Şeylerden”, 28 Şubat 1871 tarihli İbret Gazetesi, No: 113, s. 1.
• Kemal, N. (1868), “Usul-ü Meşveret 1”, 14 Eylül 1868 tarihli Hürriyet Gazetesi, No: 12, s. 6.
• Kemal, N. (1868), “Ve Şavirhum fil-emr”, 20 Temmuz 1868 tarihli Hürriyet Gazetesi, No: 4, s. 1-4.
• Kemal, N. (1909), Makalat-ı Siyasiye ve Edebiye. Cüz 2, İstanbul: Selanik Matbaası.
• Koloğlu, O. (1992), Türkiye’de Basın. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Koray, E. (1983), Yeni Osmanlılar. Belleten, 47(186), ss. 563-582, s. 565-567.
• Koray, E. (1992), Yeni Osmanlılar, 150. Yılında Tanzimat. Ankara: TTK Yayını.
• Köprülü, M. F. (1989), Edebiyat Araştırmaları I. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Lewis, B. (1988), Modern Türkiye’nin Doğuşu. (Çev. Metin Kıratlı), Ankara: TTK Yayını.
• Mardin, Ş. (2021), Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Öner, N. (1999), “Hürriyet ve Otorite”, Felsefe Yolunda Düşünceler. 2. Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özkan K. ve Gökgöz, G. (2014), İmparatorluktan Ulus Devlete Geçiş Sürecinde Namık Kemal’in Düşünce Dünyası. Belgi Dergisi, (8), ss. 1083-1107.
• Seyitdanlıoğlu, Mehmet. (2012), “Divan-ı Hümayun’dan Meclis-i Mebusan’a Osmanlı İmparatorluğu’nda Yasama”, Tanzimat, Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Sungu, İ. (1940), Tanzimat ve Yeni Osmanlılar. İstanbul: Maarif Matbaası.
• Sungu, İ. (1940), Tanzimat ve Yeni Osmanlılar. İstanbul: Maarif Matbaası.
• Tanpınar, A. H. (1988), XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
• Tansel, F. A. (1967), Namık Kemal’in Mektupları. Cilt I, Ankara: TTK Yayını.
• Taş, Y. (2018), Tanzimat Dönemi Gazetecilerinin, Meşruti Yönetime Geçiş Sürecinde Millet Meclisi Üzerine Düşünceleri. Tarih ve Gelecek Dergisi, 4(3), ss. 181-193.
• Türköne, M. (2010), Siyasi İdeoloji Olarak İslamcılığın Doğuşu. İstanbul: Etkileşim Yayınları.
• Tütengil, C. O. (1985), Yeni Osmanlılar’dan Bu Yana İngiltere’de Türk Gazeteciliği (1867-1967). İstanbul: Belge Yayınları.
• Uçman, A. (1989), “Ali Suavi”, İslam Ansiklopedisi. Cilt II, İstanbul: TDV Yayınları.
• Üçok, B. (1979), Yazı Devrimi: Kur’an Harfleri ve Atatürk Devrimlerine Karşı Çıkışlar. Belleten, Cilt. XLIII, (172), s. 825.
• Ülken, H. Z. (2013), Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ziya Paşa. (1869), “Rüya”, 13 Eylül 1869 tarihli Hürriyet Gazetesi, No: 64, s. 2.