Oryantalizm, Batıcılık ve Modernleşme Kavramları Üzerinden Türk Sinemasına Bir Bakış

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 2, 125 - 151, 15.11.2018

Selim Beyazyüz

Öz

Bu çalışmanın temel amacı 1950’lerin sonlarına doğru başlayan dış göç olgusunun filmlere

yansıması ve bu filmlerden biri olan, yönetmenliğini Tunç Okan’ın üstlendiği Otobüs (1974)

filmindeki, Batılılaşma, modernleşme ve temsillerinin, öteki-ötekilik üzerinden ele alınmasını

amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda İsveç’e giden dokuz Türk işçinin hiç bilmedikleri ve

öz kültürlerinden farklı yerde yaşamış oldukları olayların öteki-ötekileştirme üzerinden nasıl ele

alındığı, batılı ve modern yaşam biçiminin Türk işçiler üzerindeki etkisinin nasıl olduğu ele

alınacaktır.

Bu çalışmada Tunç Okan’ın Otobüs filmi (1974) batılılaşma, modernleşme, ötekilik kavramları

üzerinden dış göç bağlamında, Van Dijk’in eleştirel söylem analizi yöntemine göre incelenecektir.

Bu bağlamda Otobüs filmi grotesk bir anlatım tarzıyla oluşturulmuş, oryantalist düşünce

sistemiyle örtüşen, ötekini vahşi, barbar olarak nitelendiren Batılı portresi çizmektedir. Ayrıca

anlatıda Türk işçiler self-oryantalist bir yaklaşımla ele alınmıştır. Oksidentalist öğeleri de içeren

anlatı temelde batılı, modern ve batılı olmayan arasındaki ayrımı, öteki-ötekileştirme bağlamında

tuhaf, tirajı komik, kara mizah anlatım tarzıyla temsil sistemi içerisine yerleştirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Batılılaşma, Modernleşme, Oryantalizm, Dış göç, Ötekileştirme

Kaynakça

• Abdülmelik, E., Tibavi, A. L., Algar, H. (2007). Krizdeki Oryantalizm, Oryantalizm Tartışma Metinleri. Ankara: Doğu- Batı Yayınları.
• Abisel, N. (1994). Türk Sineması Üzerine Yazılar, Ankara: İmge Kitabevi.
• Abisel, N. Arslan, U. T., Behçetoğulları, P., Karadoğan, A., Öztürk, S. R. ve Ulusay, N. (2005). Çok Tuhaf Çok Tanıdık: Vesikalı Yârim Üzerine. İstanbul: Metis Kitap.
• Ahmad, F. (1994). Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980), (Çev. Fethi, A.) İstanbul: Hil Yayınları.
• Ahmad, F. (1999). Modern Türkiye’nin Oluşumu. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Ahmad, F. (2002). Modern Türkiye’nin Oluşumu. İstanbul: Kaynak Yayınları.