İttihat ve Terakki Döneminde Milli İktisat Anlayışı (1913-1918)

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 114 - 127, 05.05.2017

Koray Ergin

Öz

İttihat
ve Terakki Osmanlı Devleti’nin sadece siyasi hayatını değil, ekonomik hayatını
da etkileyen önemli bir hareketti. Osmanlı Devleti’nin son zamanlarda yaşadığı
olumsuz gelişmeler ekonomik hayatını da etkilemişti. Bu durum ekonomik hayatta
yeni görüşlere ve tartışmalara yol açmış, aynı zamanda bazı tedbirlerin
alınmasını gerekli kılmıştı. İttihat ve Terakki’nin denetleme iktidarı olarak
bilinen 1908-1912 yılları arasında ekonomik görüş olarak daha çok Maliye Nazırı
Cavid Bey’in de etkisiyle liberal bir görüş etkili olmuş, İttihat ve
Terakki’nin tam iktidar dönemi olarak bilinen 1913-1918 yılları arasında ise,
daha çok devletçi bir anlayış yani “Milli İktisat” düşüncesi etkili olmuştu.
İttihatçılar son dönemde özellikle dışa bağımlı hale gelen Osmanlı ekonomisinin
ancak bu yolla kurtulabileceğini savunmuşlardı. Ziya Gökalp, Yusuf Akçura, Alp
Tekin ve Akyiğitzade Musa “Milli İktisat” anlayışının en önemli
temsilcilerindendi. “Milli İktisat” anlayışı sadece Osmanlı’nın son dönemini
değil, Cumhuriyet Dönemi’ni de etkileyecek önemli bir ekonomik düşünce haline
gelecekti.

Anahtar Kelimeler

Milli İktisat, İttihat ve Terakki, II. Meşrutiyet, Osmanlı Devleti

National Economy in the Commitee of Union And Progress Period (1913-1918)

Öz

The Commitee of Union and Progress affected not
only the political side but also the economic life of Ottoman Empire. The
negative development which the Ottoman Empire went through recently also
effected their economic life. This situation caused the Ottomans to have new
opions and new arguments and at the some time it caused them to take some
precautions. As an economic view, a liberal one was effective because of the
Minister Of Finance, Mr. Cavit, between the years of 1908-1913, where the
Comittee of Union and Progress was known as the Control Power. Also, between
1913-1918 in which the Comittee of Union and Progress was known as the full
power, a governmental view in other words “a Nationally Economy” view became
effective. The supporters of the Comittee of Union and Progress defended that
the economy of Ottomans which had became dependent to foreign countries rcentl,
could be saved with this method. Ziya Gökalp, Yusuf Akçura, Alp Tekin and Akyiğitzade
Musa were the most important representatives of the National Economy view. This
National Economy view would have been the most important view which would
effect not only the last times of Ottomans, but also the period of Republic.

Anahtar Kelimeler

National Economy, Commitee Of Union And Progress, II. Constitutionalism, Ottoman Empire

Kaynakça

• Ahmad ,F. (2014). İttihatçilikten Kemalizme. İstanbul: Kaynak Yayınları. Ahmad ,F. (2013). İttihat ve Terakki. İstanbul: Kaynak Yayınları. Akın, U.C. (2007). Türkiye'de Milli İktisat Döneminin Ulus Devletin İnşasına Etkisi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Akkuş, T. (2008). Bir İktisadi Siyasa Projesi: Milli İktisat ve Bursa. ÇTTAD, 7 (16-17), s. 119-141. Akşin ,S. (2014). Jön Türkler ve İttihat Terakki. Ankara: İmge Kitapevi. Berber, Ş. (2013). Osmanlı’nın Son Döneminden Cumhuriyetin İlk Yıllarına Liberalizm- Devletçilik Çatışması. ATAM Dergisi. Boratav, K. (2015). Türkiye İktisat Tarihi. Ankara: İmge Kitapevi. Çavdar, T. (1992). Türkiye'de Liberalizm. Ankara: İmge Kitapevi. Çavdar, T. (1994). İttihad ve Terakki. İstanbul: İletişim Yayınları. Çavdar, T. (2003). Türkiye Ekonomisinin Tarihi. Ankara: İmge Kitapevi. Çavdar, T. (1970). Osmanlıların Yarı-Sömürge Oluşu. İstanbul: Ant Yayınları. Eldem, V. (1994). Harp ve Mütareke Yıllarında Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu. Eldem, V. (1994). Osmanlı İmparatorluğunun İktisadi Şartları Hakkında Bir Tetkik. Ankara: Türk Tarih Kurumu. Eroğlu,, N. (2006). Fırtınalı Günlerin Ünlü Maliye Nazırı Cavid Bey. İstanbul: Bir Harf Yayınları. Karaoğlu, Ö. (2008). Akyiğitzade Musa ve İlm-i İktisad. Bilgi Dergisi, 1 (16), 1. Kurt, İ. (2012). İttihat ve Terakki Döneminde Osmanlı Ekonomisi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Mardin, Ş. (1985). Tanzimattan Cumhuriyete İktisadi Düşüncenin Gelişimi. Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 3. İstanbul: İletişim Yayınları. Oktar, S. Ve Varlı, A. (2009). İttihat ve Terakki Döneminin Ulusal Bankası: Osmanlı İtibar-ı Milli Bankası. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27 (2), 1-20. Özgün, C. (2008). Osmanlı Ekonomi Politiğine Kısa Bir Bakış. Tarih Okulu Dergisi, 2008 (1), 5-17. Şener, A. (2007). Sona Doğru Osmanlı. Ankara: Birleşik Yayınevi. Tatar, E. (2007). Milli İktisat ve Kara Kemal. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü. Tunaya, T. Z. (1998). Türkiye'de Siyasal Partiler Cilt.1. İstanbul: İletişim Yayınları. Tunaya, T. Z. (2011). Türkiye'de Siyasal Partiler Cilt.3. İstanbul: İletişim Yayınları. Tunçer, P. (2010). İttihatçı Cavid Bey. İstanbul: Yeditepe Yayınları. Toprak, Z. (2017). I. Dünya Savaşı’ndan Cumhuriyete Türkiye’de Devletçilik. Teori Dergisi (325), s. 10-15 Toprak, Z. (1978). Cihan Harbi Yılarında İttihat ve Terakkinin İaşe Politikası, Boğaziçi Üniversitesi Dergisi Cilt 6, 211-225. Toprak, Z. (1999). II. Meşrutiyette Toplumsal Proje, Tesanüt, Meslek ve Milli İktisat Osmanlı İktisat Ansiklopedisi Cilt 3, 571-586. Toprak, Z. (1995). Milli İktisat, Milli Burjuva. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Toprak, Z. (1985). Milli İktisat. Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansklopedisi, Cilt 3, 740-747. Toprak, Z. (1985). Osmanlı Devletinde Para ve Bankacılık. Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 3, 760-770. Toprak, Z. (2012). Türkiye'de Milli İktisat. İstanbul: Doğan Kitap. Yiğit, T. T. (2012). Osmanlı Resmi İdeolojisindeki Dönüşüm. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Varlı, A. (2012). Milli İktisattan Devletçiliğe. Öneri Dergisi, 10 (37), 167-174. Varlı, A. ve Koraltürk, M. (2010). II. Meşrutiyetten Erken Cumhuriyet’e Milli İktisadın Sürekliliği ve İzmir İktisat Kongresi. ÇTTAD, 9 (20-21), s. 127-142. Zürcher, E. J. (2014). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.