“Evrim Teorisi” ve Siluet Kazımalı Selçuklu Seramikleri

Yıl 2018, Sayı: 3, 82 - 95, 30.06.2018

Lale Avşar

Öz

Ortaya çıktığı tarihlerde bilim dünyasına çağ atlama şansı kazandıran Evrim Teorisi yalın ve akla

batan mantığıyla biyolojik organizmaların doğal seleksiyonunu açıklamaktaydı. Bugün bazı çevrelerce

tartışılmaya açılmasını bilimde hiçbir bulgunun dokunulmaz olmadığı şeklinde görmek mümkün olsa da,

teorinin önemli kazanımlar sağladığını da görmemezlikten gelmek doğru olmaz. Özellikle biyoloji ve doğa

bilimleriyle kısıtlı kalmaması, fen bilimlerinin tümüne yansıyarak sosyal bilimlere de yeni ufuklar açması

takdire değer gelişmelerden olmuştur.

Evrim Teorisi’nin diğer bilim alanlarına yansıması sonucu arkeoloji araştırmalarında yeni kavramsal

açılımlar ortaya çıkmış, bunların bir kısmı günümüze kadar değerini yitirmemiştir. Tarihi malzemenin

tipolojik açıdan sınıflandırılması maddi verilerin değerlendirmesine yönelik kriterlerin geliştirilmesi bu

türden yeniliklerdendir ki arkeolojinin yanı sıra sanat tarihi uzmanları tarafından da kullanılmaktadırlar. Söz

konusu gelişmeler, sanatsal niteliği ağır basan malzemenin fen bilimlerine özgü değerlendirme sistematiği

içinde görülmesine, incelemelerin eskilere göre çok daha nesnel ve ölçülebilir bir zeminde yürütülmesine

olanak tanımıştır.

Mevcut makalede Selçuklu Siluet Kazımalı süsleme tekniği Rus bilim insanı V.A. Gorotsov’un XX. yy.

başlarında Evrim Teorisi’nin de yaygın etkisi sonucu geliştirdiği Maddi Verilerin 5 Mevcudiyet Kuramı

kapsamında ele alınmış, nispeten kısa zaman zarfında var olan üretimin sanatsal ve görsel yönleri bu

kuramlar açısından çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Maddi verilerin 5 mevcudiyet kuramı, Selçuklu siluet kazımalı seramikleri

Kaynakça

• Allan, James (1994). “Manuscript İllumination: a source for metalwork motif in Late Saljuq times”, (Ed. Robert Hillenbrand). The Art of the Saljuqs in İran and Anatolia Proceedings of a Symposium held in Edinburg in 1982, California: Mazda Publishers, p. 119-125
• Avşar, L. ve Avşar, M. (2017). Selçuklu Seramik Sanatında Kalıp Kabartma. Konya: Kömen Yayınları.
• Avşar, M. E. ve Avşar, L. (2014). Kazmalı-Akıtmalı Ortaçağ İslam Seramikleri, Konya: Atlas Akademi, s. 3-7, 60-69.
• Bibby, G. (1962). The Testimony of the Spade, London: Fontana, p. 69.
• Canby, Sheila R. vd., (2016). Court and Cosmos The Greate Age of the Seljuqs, New York: Yale University Press, p. 242, No. 153; p. 243, No. 154, Fig. 98.