THE NEW CRITERIA FOR ARTISTIC EVALUATION OF SURFACE CERAMIC DECORATIONS

Yıl 2019, Sayı: 5, 22 - 36, 31.05.2019

Lale Avşar , Mezahir E. Avşar

Öz

YÜZEYSEL SERAMİK SÜSLEMELERİN SANATSAL DEĞERLENDİRMESİNE YÖNELİK YENİ KRİTERLER

Öz

Sanatsal
seramikler Çanak-Çömlekli Neolitik Çağdan itibaren üretilmekte, farklı boya
türleri ve tekniklerle süslenmektedirler. Ait oldukları kültürün estetik
değerlerinden süzülerek ortaya çıkan seramik süslemelerin o kültüre özgü olan
yönlerinin yanı sıra tüm kültürlerde ortak seyredilen bazı evrensel yönleri de
mevcuttur. Süslemelerin kavramsal içeriğiyle ilişkili olan bu evrensel hususlar
sanatsal tasarım veya kompozisyon kavramlarını anlam içeriği
dahilinde yer alır. Sanat ve Sanat Tarihi literatürüne henüz daha yeni dahil
edilen bu terimler araştırmamızda yüzeysel süslemeler kapsamında ele alınmış,
süsleme problemi ise süslemede çerçeve ilkesi
ve kompozisyon şemalarıyla sınırlı
tutulmuştur.

Öncül
nitelik taşıyan bu temel araştırmada güdülen amaç, sanatsal seramiklerin
süsleme açısından değerlendirilmeleri ile tanımlamalarında kullanılan
kriterlere yenilerinin eklenmesi ve bu sayede süsleme eylemine daha kavramsal
bir yaklaşım kazandırmak olmuştur. Araştırma neticesinde ortaya çıkan varsayım,
ileri sürülen bu yeni değerlendirme kriterlerinin
sadece seramik malzemeyle sınırlı kalmadığı, diğer türden malzemelere yönelik
de kullanılabilirliğiyle ilişkilidir.

Anahtar Kelimeler

Yüzeysel seramik süsleme, süsleme çerçevesi

Kaynakça

• Algan, Nusret (2008). “Anadolu Selçuklu Dönemi Mimarisi Taş Yüzey Süslemelerinin İncelenmesi ve Seramik Yorumları”, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Seramik Anasanat Dalı YSYT, Danışman Prof. Sevim ÇİZER, İzmir.Anonim (2006). Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Ankara: Dönmez Offset.Anonim (2008). MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi), Seramik Ve Cam Teknolojisi, Ulama Deseni Hazırlama, Ankara: MEB.Atil, Esin (1973). Freer Galery of Art Fiftieth Anniversaly Exhibition III. Ceramics From the World of İslam, Washington: Smithsonian İnstitution, 97, no. 42.Avşar, Lale (2017). “Dâhili Gözle Görülen Dünya, Türk Sanatının Oluşumu Ve Tasvir Dili”, İDİL Sanat ve Dil Dergisi, Sayı 31/ Bahar II/ 2017, s. 967-984.Avşar, Lale (2018). “Geleneksel Türk Sanatında Çerçeve Kavramı ve Kompozisyon İlkeleri”, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AKSOS), Güz, Sayı 2/2018, s. 43-61.Bayazıt, Nigan (2011). Endüstri Tasarımı Temel Kavramları, İstanbul: İdeal Kültür&Yayıncılık.Boardman, John (2002). Kırmızı Figürlü Atina Vazoları Arkaik Dönem, (Çeviren Gürkan Ergin), İstanbul: Homer kitabevi.Crowe, Yolande (1985). “Amol Ware”, Encyclopædia İranica, Vol. I, Face 9, p. 983.Demirsar Arlı, Belgin; Altun, Ara (2008). Anadolu Toprağının Hazinesi Çini Osmanlı Dönemi, İstanbul: Kale Grubu Kültür yayınları.Eravşar, Osman; Karpuz, Haşim (ed.) (2014). Büyük Selçuklu Mirası Müzeler, 2. Cilt, Konya: Selçuklu Belediyesi. Esin, Emel (2004). Orta Asya'dan Osmanlıya Türk Sanatında İkonografik Motifler, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.Karamağaralı, Beyhan; Yazar, Turgay (2007).” Ani kazı buluntuları”, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı (ed. Gönül Öney ve Zehra Çobanlı), İstanbul: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, s. 123-134.Karamağaralı, Nakış (2007). “Ahlat sırlı seramikleri”, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı (ed. Gönül Öney ve Zehra Çobanlı), İstanbul: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, s. 135-156.Karpuz, Haşim (2004). Arkeoloji, Sanat Tarihi ve El Sanatlarında Bilimsel Araştırma Teknikleri, Konya: SÜ YGV.Köklü, Nilgün; Büyüköztürk, Şener; Çokluk-Bökeoğlu, Ömay (2007). Sosyal Bilimler İçin İstatistik, 2. Baskı, Ankara: Pegem A Yayıncılık, s.1-3.Kuru Çağmakoğlu, Alev (2017), “Anıtkabir’deki Renkli Taş Süslemeler- İkonografik Bir Yaklaşım”, Sanat Tarihi Dergisi, C.: XXVI, S.:1, İzmir, Nisan, 69-93.Küçük, Mehmet Alparslan (2015). “Kuran’daki “renk” Algısına “Mitolojik ve İkonografik Açıdan” Karşılaştırmalı bir Bakış”, TİDSAD, Türk ve İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 2, Mart 2015, s. 19-54.Muche, Klaus (1983). Form und Dekor. Herausgegeben von der Zentralstelle für Berufsbildung des Ministeriums für Glas- und Keramikindustrie, Ilmenau. Leipzig: VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie. Ökse, A. Tuba (2012). Arkeolojik Çalışmalarda Seramik Değerlendirme Yöntemleri, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.Rice, Prudence M. (1987). Pottery Analysis A Sourcebook, Chicago: The University of Chicago Press, pp. Vİİ-XIII. Saraçbaşı, Tülay; Kutsal, Alaeddin (1987), Betimsel İstatistik, Ankara: H.Ü. Fen Fakültesi Basımevi.Seçkinöz, Mine; Alpaslan (Aker), Sabiha; Komşuoğlu, Şükran; İmer (Mengi), Arsal; Etike (Köşe), Serap (1986). Resim II. Süsleme Resmi ve Süsleme Sanatları Tarihi, 2. Basım, Ankara: Türk Tarih Kurumu.Sözen, Metin; Tanyeli, Uğur (2005). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, 8. Basım, İstanbul: Remzi Kitabevi.Şimşek, Feyzi; Kuş, Ahmet, Dıvarcı, İbrahim (2007). Konya’daki Selçuklu Çini Örnekleri, Konya: Selçuklu Belediyesi.Yeşilbaş, Evindar (2010). “Diyarbakır Çeşmelerinden Üç Örnek”, Mukaddime Dergisi, Sayı 1, s. 47-58.Wilkinson, Charles K. (1973). Nishapur Pottery of the Early İslamic Period, New York: The Metropolitan Museum of Art.Арефьев, В.А. (1991). “О методике обработки орнамента керамических сосудов”, Советская Aрхеология, 4/1991, c. 240-243, Москва: Институт Архологии.Веймарн, Б. В. (1974). Искусство Арабских Стран и Ирана VII-XVII веков, Москва: Искусство.Кверфельдт, Э.К. (1937). Предмет в Китайском Искусстве, Ленинград: Государственный Эрмитаж, c.14.Лукич, Г. Е. (1979). Конструирование Художественных Изделий и Керамики, Москва: “Высшая Школа”, c. 148-151.Шлыкова, Татьяна Викторовна (2010). “Искусство Иранской «Кубачинской» Керамики в контексте истории бытования и реставрации памятников”, Санкт-Петербург Диссертация на соискание ученой степени кандидата искусствоведения. Шорохов, Е. В. (1979). Основы Композиции, Москва: Просвещение.Шорохов, Е. В. (1986). Композиция, Москва: Просвещение.