Ezgili Türlerde "Yılan"

Yıl 2019, Sayı 6, 57 - 67, 12.12.2019

Seda Gedik

Öz

Sözlü ve yazılı kültür ürünleri; insanoğlunun hem duygu ve düşüncelerini anlatmak hem de anlaşılmak ihtiyacı sonucunda ortaya çıkmıştır. Sevinçlerini, hüzünlerini, ayrılıklarını, hasretlerini, sevgilerini… anlattıkları türküler; ölen kişinin ardından yakılan ve kaybetme acısına tercüman olan ağıtlar; anneyle bebekleri arasındaki iletişimi güçlendiren ninniler de bu ürünlerin başında gelmektedir.

Diğer anlatı türlerinde olduğu gibi türküler, ağıtlar ve ninniler de insanoğlunun yaşadığı çevreden ve onun etkileşim halinde olduğu varlıklardan yola çıkılarak oluşturulmuştur. Bu nedenle ilkel dönemlerden itibaren doğayla ve doğa unsurlarıyla ilişki içinde olan insanoğlu türkülerinde, ağıtlarında ve ninnilerinde bu unsurlara yer vermiştir. Hem fiziksel özellikleri hem kendisine yüklenen çeşitli anlamlar nedeniyle tarih boyunca hem sözlü hem de yazılı kültür ürünlerinde özel bir konumda olan yılan da bu unsurların başında gelmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Türkü, Ağıt, Ninni, Yılan

Kaynakça

• Referans1 Alptekin, A. B. (1990). “Ninni”. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. VII. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Referans2 Assmann, J. (2015). (Çev. Tekin, A.). Kültürel Bellek. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Referans3 Bali, M. (1997). Ağıtlar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Referans4 Başgöz, İ. (2008). Türkü. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Referans5 Boratav, P. N. - Fıratlı, H. V. (1943). İzahlı Halk Şiiri Antolojisi. Ankara: Maarif Matbaası.
• Referans6 Çelebioğlu, A. (1995). Türk Ninniler Hazînesi. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Referans7 Çelebioğlu, A. - Öksüz, Y. Z. (1995). Türk Bilmeceler Hazînesi. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Referans8 Develi, H. (2006). Dede Korkut Hikâyeleri. İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Referans9 Elçin, Ş. (1992). “Ağıt” Türk Dünyası El Kitabı. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları. Cilt: 3.
• Referans10 Elçin, Ş. (1990). Türkiye Türkçesinde Ağıtlar. Ankara: Kültür Bakanlığı / 1197. Gençlik ve Halk Kitapları /49.
• Referans11 Elçin, Ş. (1986). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları: 365. Kültür Eserleri Dizisi: 52.
• Referans12 Garan, F. S. (2011). Diyarbakır Monografisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Referans13 Gedik, S. (2019). Anadolu Sahası Masal ve Efsanelerinde Yılan. İzmir: Ege Üniversitesi. (Basılmamış Doktora Tezi).
• Referans14 Görkem, İ. (2001). Türk Edebiyatında Ağıtlar. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Referans15 Kaya, D. (1999). Anonim Halk Şiiri. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Referans16 Kemal, Y. (1994). Ağıtlar. İstanbul: Görsel Yayınlar.
• Referans17 Kırmızı, Ö. (2015). Erdemli Halk Kültürü Araştırması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin: Mersin Üniversitesi.
• Referans18 Kunoş, I. (2013). (Çev. Çıblak Coşkun, Nigün.). Türkçe Ninniler. Ankara: Otorite Yayınları.
• Referans19 Makal, T. K. (1986). Acıpayam Türküleri. Türk Folklorundan Derlemeler. Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları. 72: 195-204.
• Referans20 Özcan Arslan, N. (2007). Gaziantep Yöresinde Ağıt Geleneği ve Ağıtçı Kadınlar. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Referans21 Uğurlu, E. K. (2014). “Kültürel Bellek Aktarıcısı Olarak Ninni”. Ankara: Milli Folklor Dergisi. Cilt: 13. Yıl: 26. Sayı: 102. ss. 43-52.
• Referans22 Ungan, S. (2009). İşlevsel Yönleriyle Ninniler. Ankara: Pegem Yayınları.
• Referans23 Ünlü, M. - Özcan, Ö. (1987). 20. Yüzyıl Türk Edebiyatı -1. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Referans24 Tuncer, H. - Yardımcı, M. (2002). Eğitim Fakülteleri İçin Çocuk Edebiyatı. Ankara: Ürün Yayınları.
• Referans25 Yakıcı, A. (2007). Halk Şiirinde Türkü (Tanım-Tasnif-İnceleme-Metin). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Referans26 Yazıcı, T. (2018). “Adana Türkülerinde Kadın Teması”. Artıbilim: Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt:1. Sayı: 1 ss. 21-38.
• Referans27 Yıldız, K. (Derleyen). (2011). Türküler ve Mâniler. İzmir: Tudem Yayınları.
• Referans28 Yılmaz, A. (2003). Türk Kültüründe Kadın ve Kadın Ağzı Türküler. Ankara: Bizim Büro Basımevi.