Advers İlaç Reaksiyonlarına Yaklaşım

Yıl 2020, Cilt: 29 Sayı: 2, 97 - 107, 30.06.2020

Yusuf Ergün Duygun Altıntaş Aykan

https://doi.org/10.17827/aktd.555013

Cited By: 2

Öz

Sağlık profesyonelleri advers
ilaç reaksiyonları ile, bilinenin aksine, klinik pratikte daha sık
karşılaşmaktadır. Farmakovijilans sisteminin spontan bildiriminden bağımsız
olarak, bu profesyoneller, özellikle hekimler, bu problemleri hızlı bir şekilde
çözmelidirler. Ancak, ilk önce advers olaylar ile ilaçlar arasındaki
nedensellik ilişkisini değerlendirmeleri gerekmektedir ve daha sonra gerekli
tedavi girişimleri başlatmalıdırlar. Hekimler ilaçların hastaların şikâyetlerindeki
olası rollerini görmezden gelip yeni tedavi hedeflerine yönelik daha fazla ilaç
yazma yoluna giderlerse, yeni advers olayların oluşması kaçınılmaz olacaktır.
Bu nedenle advers ilaç reaksiyonlarının varlığı her zaman doğru bir şekilde
sorgulanmalı ve gerektiğinde tedavi protokolündeki değişikliklerle hastanın
esenliği sağlanmalıdır. Bu derlemede advers ilaç reaksiyonlarının tipleri,
nedensellik analizi ile ilişkili prensipler ve temel tedavi yaklaşımları özetlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Advers ilaç reaksiyonları; farmakovijilans; nedensellik; tedavi

Kaynakça

• Aydınkarahaliloğlu ND, Kayaalp O. Farmakovijilans. In Klinik Farmakolojinin Esasları, 4üncü baskı (ed Kayaalp SO): 287-342. Ankara, Pelikan Yayıncılık, 2008.
• World Health Organization: Safety of medicines: A guide to detecting and reporting adverse drug reactions-why health professionals need to take action. Geneva 2002.
• Uppsala Monitoring Centre. Available from: https://www.who-umc.org/. Accessed: 10 March 2019.
• Ergün Y, Ergün TB, Toker E, Ünal E, Akben M. Knowledge attitude and practice of Turkish health professionals towards pharmacovigilance in a university hospital. Int Health. 2019; 11(3):177-184.
• Kongkaew C, Noyce PR, Ashcroft DM. Hospital admissions associated with adverse drug reactions: a systematic review of prospective observational studies. Ann Pharmacother. 2008; 42(7):1017-25.
• Lundkvist J, Jönsson B. Pharmacoeconomics of adverse drug reactions. Fundam Clin Pharmacol. 2004;18(3):275-80.
• Pirmohamed M, Breckenridge AM, Kitteringham NR, Park BK. Adverse drug reactions. BMJ. 1998; 316(7140):1295-8.
• İlaçların Güvenliliği Hakkında Yönetmelik. Resmî gazete: 15.04.2014/28973.
• Fotis M, Budris W. Clinical Analysis of Adverse Drug Reactions. In Principles of Clinical Pharmacology, 3rd ed (eds Atkinson AJ, Huang S-M, Lertora JJL, Markey SP): 395-416. UK, Academic Press Elsevier, 2012.
• Kaufman G. Adverse drug reactions: classification, susceptibility and reporting. Nurs Stand. 2016 Aug 10;30(50):53-63. doi: 10.7748/ns.2016.e10214.
• Pirmohamed M, Park BK. Genetic susceptibility to adverse drug reactions. Trends Pharmacol Sci. 2001; Jun;22(6):298-305.
• Schatz SN, Weber RJ. Adverse Drug Reactions. PSAP 2015 CNS/Pharmacy Practice
• Daly AK. Pharmacogenomics of adverse drug reactions. Genome Med. 2013; Jan 29;5(1):5. doi: 10.1186/gm409.
• Ma JD, Lee KC, Kuo GM. HLA-B*5701 testing to predict abacavir hypersensitivity. PLoS Curr. 2010; Dec 7;2:RRN1203. doi: 10.1371/currents.RRN1203.
• Beach SR, Celano CM, Sugrue AM, Adams C, Ackerman MJ, Noseworthy PA, et al. QT Prolongation, Torsades de Pointes, and Psychotropic Medications: A 5-Year Update. Psychosomatics. 2018; Mar - Apr;59(2):105-122. doi:10.1016/j.psym.2017.10.009.
• Kayaalp SO, Akıcı A. İlaçların toksik tesirleri ve toksikolojinin temel kavramları. In Akılcıl Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji. 13üncü baskı (ed Kayaalp SO): 114-122. Ankara, Pelikan Yayıncılık, 2012.
• Gurgle HE, Blumenthal DK. Drug Therapy for Dyslipidemias. In Goodman and Gilman's The Pharmacological Basis of Therapeutics, 13th ed (eds Brunton LL, Hilal-Dandan R, Knollmanl BC): location 28591-29211. US, McGraw-Hill Education, Kindle Edition, 2018.
• The use of the WHO-UMC system for standardised case caulity assessment. Available from: https://www.who.int/medicines/areas/quality_safety/safety_efficacy/WHOcausality_assessment.pdf. Accessed: 18 March 2019.
• Naranjo CA, Busto U, Sellers EM, Sandor P, Ruiz I, Roberts EA, et al. A method for estimating the probability of adverse drug reactions. Clin Pharmacol Ther. 1981; Aug;30(2):239-45.
• Lazarou J, Pomeranz BH, Corey PN. Incidence of adverse drug reactions in hospitalized patients: a meta-analysis of prospective studies. JAMA. 1998; Apr 15;279(15):1200-5.
• İlbars H. Klinik Araştırmalar Sözlüğü. Ankara, Bilimsel Tıp Yayınevi, 2013.
• American Society of Health-System Pharmacist. ASHP guidelines on adverse drug reaction monitoring and reporting. Am J Helath Syst Pharm 1995; 52: 417-9.
• Edwards IR, Aronson JK. Adverse drug reactions: definitions, diagnosis, and management. Lancet 2000; 356:1255-9.
• Oflaz H, Sever MŞ. Kardiyopulmoner Resüsitasyon. In Dahili-Cerrahi-Adli Aciller El Kitabı, 2inci baskı (eds Sever MŞ, Yazıcı H ): 1-12. İstanbul, Nobel Tıp Kitapevleri Tic. Ltd. Şti., 2016.
• Hatice Sebila Dökmetaş HS, Korkmaz S. Adrenokortikotropik Hormon ve Hastalıkları. Turkiye Klinikleri J Int Med Sci. 2006;2(37):37-44.
• İskit A, Kayaalp SO. İlaçların Etkisini Değiştiren Faktörler. In Akılcıl Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji. 13. Baskı (ed Kayaalp SO): 90-103. Ankara, Pelikan Yayıncılık, 2012.
• UpToDate. Available from: https://www.uptodate.com/contents/medroxyprogesterone-acetate-drug-information?search=Medroxyprogesterone&source=search_result&selectedTitle=1~150&usage_type=default&display_rank=1#F192030. Accessed: 20 March 2019.
• UpToDate. Available from: https://www.uptodate.com/drug-interactions/?search=sertraline&topicId=9886&source=responsive_topic#di-analyze. Accessed: 22 March 2019.
• Kayaalp SO. Tüberküloz ve Diğer Mikobakteri İnfeksiyonlarında Kullanılan İlaçlar. In Akılcıl Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji. 13üncü baskı (ed Kayaalp SO: 271-282. Ankara, Pelikan Yayıncılık, 2012.
• Kayaalp SO, Akıcı A. Makrolid, Linkozamid ve Streptogramin Antibiyotikler ve Linezolid. In Akılcıl Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji. 13üncü baskı (ed Kayaalp SO): 217-224. Ankara, Pelikan Yayıncılık, 2012.
• Rozich JD, Haraden CR, Resar RK. Adverse drug event trigger tool: a practical methodology for measuring medication related harm. Qual Saf Health Care. 2003; Jun;12(3):194-200.
• Erickson MA, Penning TM. Brunton, Laurence. Drug Toxicity and Poisoning. In Goodman and Gilman's The Pharmacological Basis of Therapeutics, 13th ed (eds Brunton LL, Hilal-
• Dandan R, Knollmanl BC): location 3032-3504. US, McGraw-Hill Education, Kindle Edition, 2018.
• O’Donnell JM, Bies RR, Shelton RC. Brunton, Laurence. Drug Therapy of Depression and Anxiety Disorders. In Goodman and Gilman's The Pharmacological Basis of Therapeutics, 13th ed (eds Brunton LL, Hilal-Dandan R, Knollmanl BC): location 3032-3504. US, McGraw-Hill Education, Kindle Edition, 2018.
• Nurnberg HG. Managing treatment-emergent sexual dysfunction associated with serotonergic antidepressants: before and after sildenafil. J Psychiatr Pract, 2001; 7:92–108.Nurnberg, 2001Witt DM, Nieuwlaat R, Clark NP, Ansell J, Holbrook A, Skov J, et al. American Society of Hematology 2018 guidelines for management of venous thromboembolism: optimal management of anticoagulation therapy. Blood Adv. 2018; Nov 27;2(22):3257-3291. doi: 10.1182/bloodadvances.2018024893.