The Mineropetrographic and Geochemical Properties of Reservoir Rocks (Ömer-Gecek/ Afyonkarahisar Geothermal Field)

Yıl 2020, , 506 - 517, 30.06.2020

Metin Bağcı , Ahmet Yıldız , Can Başaran

https://doi.org/10.35414/akufemubid.703597

Öz

The most important elements of the geothermal system are fluid, reservoir-cover rock, heat source, and fault lines. In geothermal basins, it is necessary to have a reservoir rock of sufficient thickness with high porosity and permeability. The aim of this study is to determine the mineralogic-petrographic and geochemical features of the marbles, which are the reservoir rocks of Omer-Gecek geothermal region. In this scope, the samples taken from both the outcrops and the geothermal drillings made in the region were investigated and the possible effects of water-rock interaction were determined. There are low and medium temperature (45-128ºC) fluids produced from Omer-Gecek region, the most important geothermal field in Afyonkarahisar (Western Turkey). Afyon metamorphics, which are composed of Bayramgazi schists and Oyuklu Tepe marbles, are the basement rocks of the study area and the marble lenses/bands form the reservoir rock. As a result of the analyses, it has been determined that the samples are mainly composed of calcite and dolomite minerals, and these minerals are accompanied by quartz and mica minerals with secondary minerals and kaolinite minerals as alteration minerals. The granoblastic textured outcrop marble samples gained breccia texture due to alteration and secondary manganese and iron-rich solutions were deposited into the pores and micro-cracks. According to the geochemical analysis results, while the CaO is the most important component in outcrop samples, it is significantly depleted in drilling samples, while MgO, Al2O3, and SiO2 levels are enriched.

Anahtar Kelimeler

Reservoir rock, Marble, Mineralogy-petrography, Geochemistry, Afyonkarahisar

Destekleyen Kurum

Afyon Kocatepe Üniversitesi

Proje Numarası

09.MUH.01

Ömer-Gecek (Afyonkarahisar) Jeotermal Sahası Rezervuar Kayaçlarının Mineropetrografik ve Jeokimyasal Özellikleri

Öz

Jeotermal sistemin en önemli elemanlarını akışkan, rezervuar kayaç, örtü-ısıtıcı kayaç ve fay hatları oluşturmaktadır. Jeotermal havzalarda her şeyden önce yüksek porozite ve permeabiliteye sahip olan yeterli kalınlıkta rezervuar kayacın bulunması zorunludur. Bu çalışmanın amacı Ömer-Gecek jeotermal bölgesinin rezervuar kayacı olan mermerlerin mineralojik-petrografik ve jeokimyasal özelliklerinin belirlenmesidir. Bu kapsamda hem mostra yüzeylerinden, hem de bölgede yapılmış olan jeotermal sondajlardan alınan kırıntı numuneler üzerinde incelemeler yapılarak, su-kayaç etkileşiminin muhtemel etkileri belirlenmiştir. Afyonkarahisar ilindeki en önemli jeotermal saha olan Ömer-Gecek bölgesinden düşük ve orta sıcaklıkta (45-128ºC) akışkan üretilmektedir. Bayramgazi şistleri ve Oyuklu Tepe mermerlerinden oluşan Afyon metamorfikleri inceleme alanının temel kayaçları olmakla birlikte, bu istif içerisinde yer alan mermer mercek ve bantları akışkanların ana rezervuarını oluşturmaktadır. Yaptırılan analizler sonucunda örneklerin başlıca kalsit ve dolomit minerallerinden oluştuğu, bu minerallere tali oranda kuvars ve mika mineralleri ile alterasyon minerali olarak kaolinit mineralinin eşlik ettiği görülmektedir. Makroskobik olarak şekerimsi doku gösteren mermerler alterasyonun etkisiyle breşik yapı kazanmış ve sekonder mangan ve demir bakımından zengin eriyikler kayaç içindeki boşluk ve mikro çatlaklara yerleşmiştir. Jeokimyasal sonuçlara göre, mostra örneklerinde CaO kimyasal bileşimindeki en önemli bileşen olarak göze çarpmakta iken kırıntı örneklerde CaO önemli derecede azalmakta ve MgO, Al2O3 ve SiO2 miktarlarında artış gözlenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Rezervuar kayaç, Mermer, Mineraloji-petrografi, Jeokimya, Afyonkarahisar

Proje Numarası

09.MUH.01

Kaynakça

• Ercan, T., Dinçel, A., Metin, S., Türkecan, A. and Günay, E., 1978. Uşak yöresindeki neojen havzaların jeolojisi. Türkiye Jeoloji Bülteni, 21, 97-106, (in Turkish). Kibici, Y., Yıldız, A., and Bağcı, M.,2001. Afyon kuzeyinin jeolojisi, ve mermer potansiyelinin araştırılması. Türkiye III. Mermer Sempozyumu, 73-84, Afyonkarahisar (in Turkish). Koçyiğit, A.,1984. Güneybatı Türkiye ve yakın dolayında levha içi yeni tektonik gelişim, TJ.K. Bülteni, 27, 1-16, Ankara (in Turkish). Kuşcu, M., Yıldız, A., and Bağcı, M., 1999. Köprülü (Afyon) trakiandezitinin yapıtaşı olarak kullanılabilirliğinin araştırılması. 11. Müh. Haftası Yerbilimleri Semp., 193-203, Isparta (in Turkish). Metin, S., Genç, S., ve Bulut, V.,1987. Afyon ve yakın dolayının jeolojisi. M.T.A. Rapor No: 2113, Ankara (in Turkish). Öktü, G.,Kara, İ., Önder, İ.,1997. Afyon ilinde yer alan Ömer-Gecek-Uyuz-Hamamı, Alaplı-Kızık Hamamı ve Gazlıgöl jeotermal alanlarının detaylı etüdü. MTA derleme No:10097, 41s. Ankara (in Turkish). Temel A. Gündoğdu M.N. and Gourgaud A.,1998. Petrological and geochemical characteristics of Cenozoic high-K calc-alkaline volcanism in Konya, Central Anatolia, Turkey, Journal of Volcanology and Geothermal Research, 85, 327-354. Tolluoğlu, Ü. Erkan, Y., Sümer, E. Ö., Boyacı, N. and Yavaş, F., 1997. Afyon metasedimanter grubunun Mesozoyik öncesi metamorfik evrimi. Türkiye Jeo. Bülteni, 40, 1-17, Ankara. Ulutürk, Y., 2009. Ömer-Gecek (Afyonkarahisar) dolayının jeolojisi ve suların kökensel yorumu. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, 180s. Isparta (in Turkish).