Sürdürülebilir Kentsel Gelişme için CBS Tabanlı Arazi Uygunluk Analizi: Eskişehir Örneği

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 4, 634 - 650, 25.09.2020

Sayed İshaq Deliry , Hakan Uyguçgil

https://doi.org/10.35414/akufemubid.679980

Öz

Kentsel gelişim için uygun alanların seçimi kentsel planlamada kritik ve karmaşık konulardan biridir. Kentsel büyüme için yer seçiminde pek çok kriter göz önünde bulundurulmalı, karşılaştırılmalı ve uygun yöntemler kullanmalıdır. Çevresel sürdürülebilirliği sağlayabilmek adına kentsel gelişim için yer seçimi analizinde, coğrafi bilgi teknolojilerinin kullanılması, doğru analiz ve doğru karar vermede yardımcı olabilecek güçlü yöntemlerden biridir. Çalışmanın amacı, Eskişehir il genelinde 6 ana planlama kriterine bağlı, toplamda 10 alt kritere dayanarak sürdürülebilir kentsel gelişim için uygun yer bulmaktır. Çalışmada kullanılan 6 ana planlama kriteri doğrultusunda, güvenli (risk ve afet), kolay ulaşılır (ulaşım), bütünleşik (mevcut kentsel alanlara bitişik), sosyo-ekonomik açıdan eşit (eğitim ve sağlık hizmetleri açısından eşitlik), ekolojik (çevreye duyarlı) ve kentsel gelişime uygun az eğimli yerler seçilmeye çalışılmıştır. Eskişehir il genelinde kentsel büyümeye uygun yerleri belirlemek amacıyla fiziki, kültürel, sosyal ve ekonomik veriler kullanılmıştır. Çalışmada belirlenen kriterlere göre il sınırları içerisinde kalan alanın % 44’ü kentsel büyüme için düşük uygunluğa sahip iken, % 42'si uygun olmayan alan olarak hesaplanmıştır. Kentsel gelişime en uygun yerler ise % 0,01 oranında bulunmuştur. Ayrıca il sınırları içerisinde kalan toplam alanın % 7'si kentsel büyüme için çok düşük uygunluğa sahipken, %7’si de orta derecede uygun alan olarak bulunmuştur. Diğer bir deyişle, %7 oranında orta derecede uygunluk derecesine sahip alanlar, gelecekte kentsel büyüme için ikinci derece uygun alanlar olarak kullanılabilir. Çalışma, CBS tekniklerini kullanarak sürdürülebilir kentsel kalkınma hakkında bir fikir vermekte ve kentin karşı karşıya olduğu önemli kısıtlamaları vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

CBS tabanlı çok kriterli değerlendirme, Arazi uygunluk analizi, Arazi kullanım planlaması, Sürdürülebilir kentsel gelişme, AHP, MLC

GIS-Based Land Suitability Analysis for Sustainable Urban Development: A Case Study in Eskisehir, Turkey

Öz

Suitable site selection for sustainable urban development is one of the critical and complex issues in urban planning. Since in the selection of land for urban development, many criteria must be considered and analyzed, it is required to use the most effective techniques to identify the best location for urban expansion. In order to consider the environmental sustainability in site suitability analysis, using Geographic Information System (GIS) can help for successful analysis and decision making. This study aims to find the most suitable location for sustainable urban development in Eskisehir province based on six main planning criteria, including ten sub-criteria. Safety, connectivity, socio-economic, compactness, topography, and eco-environmental conservation were considered as the main planning goals. Geophysical, cultural, and socio-economic data were used to assess land suitability for future urban growth by integrating the Analytical Hierarchy Process (AHP) and GIS. The findings of this research based on multi-criteria decision analysis revealed that the most extensive area has low suitability (44%) for sustainable development, while unsuitable areas represent 42% of the total area of the city. Areas with the highest suitability were rarely found (0.01%). Very low suitable lands were found as 7% of the total area. Moderately suitable regions constitute 7% of the entire area, which is composed of well-connected regions and can be used as second-degree suitable land for future sustainable urban development in the study area. The study presents an insight into sustainable urban development using GIS techniques and highlights the significant constraints that the city is facing.

Anahtar Kelimeler

GIS-based multi-criteria evaluation, Land suitability analysis, Land-use planning, Sustainable urban development, AHP, MLC

Kaynakça

• Aburas, Maher M., Abdullah, S. H., Ramli, M. F., & Asha’ari, Z. H. (2017). Land suitability analysis of urban growth in seremban malaysia, using gis based analytical hierarchy process. Procedia Engineering, 198, 1128–1136.
• Aburas, Maher Milad, Abdullah, S. H., Ramli, M. F., & Ash’aari, Z. H. (2015). A Review of Land Suitability Analysis for Urban Growth by using the GIS-Based Analytic Hierarchy Process. Asian Journal of Applied Sciences (ISSN: 2321–0893), 3(06).
• Ağaçsapan, B., & Çabuk, S. N. (2016). Geographical information systems in solid waste management: a case study for site selection for waste transfer stations in Eskisehir. Anadolu University, Eskisehir, Turkey.
• Akanbi, A. K., Kumar, S., & Fidelis, U. (2013). Application of Remote Sensing, GIS and GPS for efficient Urban Management Plan, A case study of part of Hyderabad city. ArXiv Preprint ArXiv:1312.4932.
• Blaschke, T., & Merschdorf, H. (2014). Geographic information science as a multidisciplinary and multiparadigmatic field. Cartography and Geographic Information Science, 41(3), 196–213.
• Chen, S. (2016). Land-use suitability analysis for urban development in Regional Victoria: a case study of Bendigo. Journal of Geography and Regional Planning, 9(4), 47–58.
• Doğan, Y., & Yakar, M. (2018). GIS and Three-Dimensional Modeling for Cultural Heritages. International Journal of Engineering and Geosciences, 3(2), 50–55.
• FAO. (1993). Guidelines for land-use planning (Vol. 1). Food & Agriculture Org.
• FAO. (2007). Land evaluation: towards a revised framework; Land and Water Discussion Paper 6, FAO. Rome, Italy. GEODER Geoderma, 148(3), 428–429. Retrieved from /z-wcorg/.
• Invest in Eskisehir. (2018). Retrieved November 11, 2018, from http://www.investineskisehir.gov.tr/economy/?lang=en
• Kumar, M., & Shaikh, V. R. (2013). Site suitability analysis for urban development using GIS based multicriteria evaluation technique. Journal of the Indian Society of Remote Sensing, 41(2), 417–424.
• Malczewski, J. (2000). On the use of weighted linear combination method in GIS: common and best practice approaches. Transactions in GIS, 4(1), 5–22.
• Malczewski, J. (2006). GIS‐based multicriteria decision analysis: a survey of the literature. International Journal of Geographical Information Science, 20(7), 703–726.
• Nguyen, T. T., Verdoodt, A., Van Y, T., Delbecque, N., Tran, T. C., & Van Ranst, E. (2015). Design of a GIS and multi-criteria based land evaluation procedure for sustainable land-use planning at the regional level. Agriculture, Ecosystems & Environment, 200, 1–11.
• Saaty, R. W. (1987). The analytic hierarchy process—what it is and how it is used. Mathematical Modelling, 9(3–5), 161–176.
• Scholten, H. J., & Stillwell, J. (2013). Geographical information systems for urban and regional planning (Vol. 17). Springer Science & Business Media.
• Taranto, T. J. (2007). Using spatial information to aid decision‐making: Case study of developing a participatory geographic information system for regional tourism planning. Journal of Spatial Science, 52(2), 23–34.
• TUIK. (2018). Retrieved December 18, 2018, from http://www.turkstat.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist
• UN DESA. (2014). World urbanization prospects, the 2011 revision. Population Division, Department of Economic and Social Affairs, United Nations Secretariat. Retrieved from http://www.un.org/en/development/desa/news/population/world-urbanization-prospects-2014.html
• Van Assche, K., Beunen, R., Duineveld, M., & de Jong, H. (2013). Co-evolutions of planning and design: Risks and benefits of design perspectives in planning systems. Planning Theory, 12(2), 177–198.
• Wheeler, S. M., & Beatley, T. (2014). Sustainable urban development reader. Routledge.
• Yeh, A. G.-O. (1999). Urban planning and GIS. Geographical Information Systems, 2(877–888), 1.