Çelikhan ve Yakın Çevresinin (Adıyaman/Türkiye) Flora ve Vejetasyonu Üzerine Araştırmalar

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 6, 1259 - 1282, 31.12.2021

Ahmet Zafer Tel , Murat Tak

https://doi.org/10.35414/akufemubid.946261

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma 2011-2020 tarihleri arasında Adıyaman (Türkiye) ilinin Çelikhan ilçesi ve yakın çevresinin flora ve vejetasyon yapısının incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Alanda 79 familyaya ait 329 cins ve 867 takson tespit edilmiştir. Taksonlardan 2 tanesi Pteridophyta bölümüne, 864 takson ise Spermatophyta bölümüne aittir. Endemik takson sayısı 139 (%16)’dur. Fitocoğrafik bölgeler içindeki taksonların dağılımı şu şekildedir: İran–Turan elementi 220 takson (%25,4), Akdeniz elementi 86 takson (%9,9) ve Avrupa-Sibirya elementi 31 takson (%3,6)’dur. Takson sayısı bakımından en büyük ilk 10 familya sırasıyla; Asteraceae (102), Fabaceae (85), Lamiaceae (62), Caryophyllaceae (57), Brassicaceae (54), Poaceae (47), Boraginaceae (40), Rosaceae (39), Rubiaceae (28) ve Apiaceae (26)’dir. Takson sayısı bakımından en büyük ilk 11 cins sırasıyla; Astragalus (28), Silene/Allium (16), Veronica/Euphorbia/Galium (13), Minuartia (11), Alyssum/Onosma/Asperula/Trifolium (10)’dur. Ulubaba Dağında bulunan Rheum telianum İlçim ve Akdağ’da bulunan Allium dönmezii Mutlu & Karakuş taksonları bilim dünyası için yeni takson olarak kayıtlara geçmiştir. Çat Baraj Gölü Havzasında yapılan vejetasyon çalışması sonuçları ile floristik listesi ilk defa bu çalışmada verilmiştir. Araştırma alanında Braun-Blanquet metoduna göre yapılan vejetasyon çalışmalarında 190 örnek parsel değerlendirilmiş ve bilim dünyası için yeni 19 bitki birliğinin varlığı ortaya konmuştur. Bu birliklerden 6 tanesi orman ve çalı, 13 tanesi step ve alpin step vejetasyon tipine aittir.

Anahtar Kelimeler

Flora, Vejetasyon, Taksonomi, Sintaksonomi, Çelikhan, Adıyaman

Destekleyen Kurum

Adıyaman Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

FEFYL/2013-0003

Teşekkür

Bu çalışmanın bir kısmı (Ulubaba Dağı) Adıyaman Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi (BAP) tarafından desteklenmiştir (Proje No: FEFYL/2013-0003). İlgili kuruma maddi desteğinden dolayı teşekkür ederiz.

The Studies on the Flora and Vegetation of Çelikhan Around (Adiyaman/Turkey)

Öz

This study was carried out between 2011 and 2020 in order to examine the flora and vegetation structure of Çelikhan district of Adiyaman (Turkey) province and its close surroundings. Accordingly, 329 generaes and 867 taxa belonging to 79 families were identified in the relevant area. Two of the taxa belong to the Pteridophyta section and 864 taxa to the Spermatophyta section. Also, the number of endemic taxa was found to be as 139 (16%). Considering the distribution of taxa in phyto-geographical regions; Irano-Turanian element, Mediterranean element and Euro-Siberian element included 220 taxa (25,4%), 86 taxa (9,9%) and 31 taxa (3,6%), respectively. The first 10 families in terms of taxa number were Asteraceae (102), Fabaceae (85), Lamiaceae (62), Caryophyllaceae (57), Brassicaceae (54), Poaceae (47), Boraginaceae (40), Rosaceae (39), Rubiaceae (28) and Apiaceae (26), respectively. In terms of number of taxa, the first 11 genera were determined as Astragalus (28), Silene/Allium (16), Veronica/Euphorbia/Galium (13), Minuartia (11), Alyssum/Onosma/Asperula/Trifolium (10). Of those taxa identified; Rheum telianum İlçim at Ulubaba Mountain and Allium donmezii Mutlu & Karakuş at Akdağ have been registered as new taxa. Herewith the current study, the floristic list is given for the first time for the Çat Dam Lake Basin. In the field of research, 190 minimal areas were evaluated in vegetation studies conducted according to the Braun-Blanquet method and the existence of 19 new assosiasions was revealed. Of those assosiasions, six of them belong to forest and bush, whilst 13 of them belong to steppe and alpine steppe vegetation types.

Anahtar Kelimeler

Flora, Vegetation, Taxonomy, Çelikhan, Adıyaman

Proje Numarası

FEFYL/2013-0003

Kaynakça

• Akman, Y., 1990. İklim ve Biyoiklim. Palme Yayınları Mühendislik Serisi, Ankara, 115-308.
• Altınayar, G., 1987. Bitki Bilimleri Terimleri Sözlüğü. D.S.İ. Basım foto-film İşt. Müd. matbaası, Ankara, 1-305.
• Anonim, 2015. Türkiye’de İntrazonal Topraklar, www.dicle.edu.tr/a/skaradogan/4/azonal_intrazonal.pdf
• Avcı, H., 2019. Akdağ (Çelikhan/Adıyaman) Florası. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Malatya, 177.
• Aydoğdu. M., 2005. The flora of Kalecik Mountain (Şanlıurfa, Turkey), TurkishJournal of botany, 2, 155-174.
• Brumitt, R. K., Powell, C. E., 1992. Authors of Plants Names. Kew: Royal Botanic Gardens.
• Davis, P. H., 1965-1985. Flora of Turkeyandthe East Aegean Islands. Vol.; 1-9. Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Davis, P.H., Mill, R.R. and Tan, K., 1988. Flora of Turkeyandthe East AegeanIslands (Supplement). Vol.; 10. Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, 2012. Çelikhan, Adıyaman, Malatya, Meteoroloji İstasyonlarına Ait Rasat Değerleri.
• Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman H., Aytaç Z., Adıgüzel, N. 2000. Red Data Book of Turkish Plants (Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı), Türkiye Tabiatını Koruma Derneği, Ankara, 1-196.
• Ekim, T., Akan, H., Çetin, E., Polat. T. 2005. The Flora of Kuyulu Erosion District (Adıyaman/Turkey), Asian Journal of Plant Scienes 4, 2, 171-173.
• Ekim, T. 2014. “Damarlı Bitkiler” Ed. Güner, A., Ekim, T. Resimli Türkiye Florası. Cilt 1, Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Yayınları, Flora Dizisi 2. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Genel Yayın No:3090, İstanbul, 159-162.
• Emberger, L. 1954. Une classification biogéorgaphiquedes climats. Recueil Trav. Lab. Bot. Géol. Zool. Fac. Sci. Univ. Montpel., sér. Bot., 7, 3-43.
• Erik, S., Tarıkayha, B. 2004. Türkiye Florası üzerine. Kebikeç İnsan Kaynakları Araştırmaları Dergisi, 17, 139-163.
• Gaussen, H., 1955. Determination des climants par la methode descourbe sam brothermiques, C.R.Ac., Sc. E.
• Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T. and Başer K.H.C., 2000. Flora of Turkey and the East Aegean Islands (Supplement 2). Vol: 11. Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M., Babaç, M. T. (edlr.). (2012). Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler), Nezahat Gökyiğit Botanik ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını, Flora Dizisi I, İstanbul.
• Gürbüz, M., Karabulut, M, Küçükönder, M., 2007. Gölbaşı Gölleri Sulak Alan Ekosistemi Yönetim Planı M. Tübitak Proje No 105G051.
• IUCN Red List Catagories and Criteria Version 3.1, 2012. Second edition. IUCN Species Survival Commission. IUCN, Gland, Switzerland and Cambridge, UK.
• İlçim, A., Karahan, F., 2020. Rheum telianum (Polygonaceae), a new species from southeastern Anatolia (Turkey). Phytotaxa 477 1, 081–089.
• İlçim, A., Kocabaş, Y. Z., Başaran H., 2008. Şekeroba Çevresinin (K. Maraş) Floristik Yönden incelenmesi, KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 11, 1,13-22.
• Karakuş, Ş. 2016. Malatya İli Florası. Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Malatya, 383.
• Karakuş, Ş., Mutlu, B. 2019. Allium dönmezii, a new species of Allium sect. Melanocrommyum (Amaryllidaceae) from Turkey: morphological and molecular evidence. Phytotaxa 411 (3): 194–204.
• Karaman, T., Poyraz, N., Bakırhan, B., Alan, Kadınkız, G., Yılmaz, H. ve Kılınç, F. 1993. Malatya-Dogansehir-Çelikhan Dolayının Jeolojisi. MTA Raporu, Derleme No: 9587.
• Kaya, Ö. F., 2002. Tek Tek Dağları (Şanlıurfa) Florası. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa, 59.
• Maden Teknik Arama Genel Müdürlüğü, 2009. Türkiye Jeolojik haritası, Ankara.
• Ortaç, Z., 2019. Gazihan Dede Mesire Alanının (Adıyaman) Flora ve Vejetasyonu. Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adıyaman, 89.
• Önal, M., Şahinci A., Gözübol A. M., 1986. Yeşilyurt-Çelikhan (Malatya-Adıyaman) Dolayının Hidrojeolojik İncelenmesi, Jeoloji Mühendisliği, 29, 5-12.
• Özdemir, M. A., Sunkar, M., 2005. Çelikhan Ovası (Adıyaman) ve Yakın Çevresinde Doğal Ortam insan İlişkileri, Doğu Coğrafya Dergisi, 10, 13, 151-186.
• Sunkar, M., Özdemir, M. A. 2002. Çelikhan Ovası (Adıyaman) ve Çevresinin Jeomorfolojisi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Elâzığ, 12, 1, 25-46.
• Şimşek, A., 2015. Ulubaba Dağı (Adıyaman) Vejetasyonu Üzerine Fitososyolojik ve Fitoekolojik Çalışmalar. Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi Fen Blimleri Enstitüsü, Adıyaman, 114.
• Tak, M., 2015. Çelikhan Çat Barajı (Adıyaman) Havzası’nın Fitososyolojik ve Fitoekolojik özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Kilis 7 Aralık Üniversitesi Fen Blimleri Enstitüsü, Kilis, 114.
• Tel, A. Z., 2009. Contributions to the flora of Nemrut Mountain (Adıyaman/Turkey) BioDiCon 2/1, 36-60.
• Tel, A. Z, Şimşek A. 2017. Ulubaba Dağı’nın (Adıyaman) Vejetasyon Yapısının Endemik ve Nadir Taksonları ve Bunların IUCN Kategorilerine Göre Değerlendirilmesi. Commagene Journal of Biology, 1, 1, 51-56.
• Yıldız, B. 2001. Berit Dağı’nın (Şanlıurfa) Floristik Özellikleri. Turk J. Bot., 25, 63-102.
• Zohary, M. (1973) Geobotanical Foundations of the Middle East. Vol. 1-2, Gustav Fischer Verlag Press, Stuttgart, Swets & Zeitlinger, Amsterdam.
• 1- https://bizimbitkiler.org.tr, (er. tar.: 17.02.2021)
• 2- The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2019-3. (er. tar.: 17.02.2021).
• 3- http://www.iucnredlist.org, (er. tar.: 17.02.2021).
• 4- http://www.theplantlist.org, (er. tar.: 17.02.2021).
• 5- https://www.ipni.org, (er. tar.: 17.02.2021).
• 6- http://earth.google.com/download-earth.html, (er. tar.: 17.02.2021).
• 7- www.tubives.com, (Türkiye bitkileri veri servisi), (er. tar.: 17.02.2021).