Geology, Petrographic and Geochemical Signatures of Hacılar Quarry Limestone (Western Taurides, Burdur)

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 5, 1281 - 1292, 30.10.2023

Oya Cengiz , Yeliz Eğin Karaca , Didem Kıray

https://doi.org/10.35414/akufemubid.1280546

Öz

The investigated area is located in the near surroundings of Hacılar Village (Burdur) on the western flank of the Isparta Angle, the Western Taurides. The aim of this study is to investigate the geology,
mineralogical-petrographical and geochemical signatures of the Middle Triassic-Liassic limestone in the Hacılar Quarry. The limestone has mainly beige and occasionally whitish-light-dark gray colors and
includes dolomitic and siliceous limestone layers. The limestone, which is generally massive, has intense
fractures and cracks due to upon the active Burdur fault zone. It shows micritic texture, occasionally
sparred, and oolitic structure. Also, there are colloform and radial aragonite-calcite, combed quartz,
filling the cracks and cavities in the limestone. The limestone contains the brecciated calcite and
euhedral dolomite crystals. In the petrographic classification, it is wackestone or dolomitic limestone
with pelmicritic texture. The CaO and MgO contents of limestone samples are between 37.36-55.74%
and 0.43-15.45%, respectively, and the high MgO values come from the dolomite. According to the
Al2O3 ratios of Na2O and K2O values and MgO-CaO-Al2O3 triple diagrams, Hacılar limestone is of
sedimentary origin. In the (Mg/Ca)-SiO2 and Sr-(Mg/Ca) carbonate discrimination diagrams, the samples are mostly observed in limestone, less frequently in the dolomitic rock-limestone transition area. In addition, whereas all samples fall into the dolomitic rock-limestone transition zone in the Ca/Mg

Anahtar Kelimeler

Western Taurides, Burdur, Hacılar Quarry, Geology, Geochemistry, Limestone, Petrography

Hacılar Ocağı Kireçtaşının Jeolojisi, Petrografik ve Jeokimyasal Özellikleri (Batı Toroslar, Burdur)

Öz

İnceleme alanı, Batı Toroslar’da Isparta Büklümünün batı kanadı üzerinde Hacılar Köyünde (Burdur) yer
alır. Bu çalışmanın amacı, Hacılar Ocağı’ndaki Orta-Triyas-Liyas yaşlı kireçtaşının jeolojisini, mineralojik
petrografik ve jeokimyasal özelliklerini incelemektir. Kireçtaşı beyazımsı-açık-koyu gri ve bej renkli, yer
yer koyu renge sahip dolomitli seviyeler ile açık kırmızı, pembe renkli silisli kireçtaşı düzeyleri kapsar.
Genellikle masif görünümlü olan kireçtaşı Burdur fay zonu üzerinde yer aldığı için yoğun kırık ve
çatlaklara sahiptir. Hacılar bej kireçtaşı mikritik doku, yer yer sparlaşmış, oolitik yapı gösterir. Ayrıca,
kireçtaşı içerisindeki kırıkları ve erime boşluklarını dolduran kolloform ve ışınsal yapılı aragonit-kalsit,
tarak yapılı kuvars, breşik kalsit ve özşekilli dolomit kristallerine de rastlanır. Hacılar kireçtaşı petrografik
sınıflamada, vaketaşı ya da yer yer pelmikritik dokulu dolomitik kireçtaşıdır. Kireçtaşı numunelerinin
CaO ve MgO içerikleri sırasıyla % 37.36-55.74 ve % 0.43-15.45 arasındadır ve yüksek MgO değerleri
dolomit mineralinden gelir. Na2O ve K2O değerlerinin Al2O3 oranlarına ait ve MgO-CaO-Al2O3 üçlü
diyagramlara göre Hacılar kireçtaşı sedimanter kökenlidir. (Mg/Ca)-SiO2 ve Sr-(Mg/Ca) karbonat
ayırtman diyagramlarında numuneler çoğunlukla kireçtaşı, daha az dolomitik kayaç-kireçtaşı geçiş
alanında gözlenir. Bunun yanında, Ca/Mg diyagramında tüm numuneler dolomitik kayaç-kireçtaşı geçiş
zonuna düşerken, MgO/CaO ve SiO2+(Al,Fe)2O3 diyagramında çoğunlukla kireçtaşı, daha az dolomitik
kireçtaşı ve kalsitik kireçtaşı sınıfındadır. Rb-Sr-Ba üçlü ve Sr/Ba-Sr/Rb oranları diyagramları, Hacılar
kireçtaşının kıta kenarları ortamında oluştuğunu gösterir.

Anahtar Kelimeler

Batı Toroslar, Burdur, Hacılar Ocağı, Jeoloji, Jeokimya, Kireçtaşı, Petrografi

Kaynakça

• Bağcı, M., İşoğlu, S. S. ve Yıldız, A., 2022. Yüreğil (Emirdağ) kireçtaşlarının mineralojik-petrografik ve jeokimyasal özellikleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 22(2), 377-389.
• Barka, A.A., Reilinger, R., Saroğlu, F. and Sengör, A.M.C., 1995. The Isparta angle: Its importance in the tectonics of the Eastern Mediterranean Region. IESCA Proceedings, 1, 3–17.
• Bozcu M., Yağmurlu, F. ve Şentürk, M., 2007. Fethiye- Burdur fay zonunun bazı neotektonik ve paleosismolojik özellikleri, GB-Türkiye. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 31 (l), 25-48.
• Brunn, J.H., Dumont, J. F.,Graciansky, P. C., Gutnic, M., Juteau, T., Marcoux, J., Monod, O. and Poisson, A., 1971. Outline of the geology of the Western Taurides. In geology and history of Turkey, Campbell As (ed). Petroleum Exploration Society of Libya Tripoli, 225-255.
• Cengiz, O., Şener, E. ve Yağmurlu, F., 2003. Landsat TM görüntüsü ile jeolojik uygulamalar: Burdur çevresinin jeolojik haritasının çıkarılması ve çizgisellik analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Jeoloji Müh. Bölümünün 20.Yıl Özel Sayısı, Aralık, Isparta, 7/2, 445-453.
• Cengiz, O. and Özeğdemir, E., 2016. Mineralogical and geochemical characteristics of marble: A case study from the MustafaKemalpaşa-Bursa area, northwest Turkey. 16th International Multidisciplinary Scientific Geo Conference SGEM, 1, 397-404.
• Coşkuner, B., Yaşar, E., Demircioğlu, R. ve Aksoy, R., 2019. Fethiye Burdur fay zonunun kuzeydoğu kesiminin (Burdur-güneybatı Anadolu) göreceli tektonik aktivitesinin jeomorfik indislerle incelenmesi. Türkiye Jeoloji Bülteni, 62(3), 221-246.
• Demirtaş, R., Yağyemez, B., Penirci, O. ve Uğraş, M., 2008. Burdur fayının bölgesel tektonik içindeki konumu ve yüzey faylanması tehlike zonu (Tampon Bölge) açısından değerlendirme. Erişim adresi: https://www. researchgate. net/publication/331741544.
• Dumont, J.F., Uysal, Ş., Şimşek, Ş., Karamanderesi, İ.H. ve Leteouzey, J., 1979. Güneybatı Anadolu'daki grabenlerin oluşumu. Maden Tetkik Arama Dergisi, 92, 7-18.
• Dunham, R.J., 1962. Classification of carbonate rocks: A.A.P.G. memoir l, 108-121.
• Eğin Karaca, Y., 2019. Hacılar (Burdur) bölgesindeki kireçtaşlarının jeolojik, mineralojik ve jeokimyasal özellikleri ile mermer olarak kullanılabilirliğinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Isparta, 60.
• Elitez, İ., Yaltırak, C. and, Aktuğ, B., 2016. Extensional and compressional regime driven left-lateral shear in southwestern Anatolia (Eastern Mediterranean): The Burdur - Fethiye shear zone. Tectonophysics, 688, 26-35.
• Ersoy, Ş. 1989. Fethiye (Muğla) - Gölhisar (Burdur) arasında Güney Dağı ile Kelebek Dağ ve dolaylarının jeolojisi. Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 246. [Yayınlanmamış]. . Ersoy, Ş., 1990. Dirmil (Burdur) ve güneydeki tektonik ve neotektonik birimlerin stratigrafisi ve dinarotoroslardaki yeri. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 35(2), 39-50.
• Folk, R.L., 1962. Spectral subdivision of limestone types. Classification of Carbonate Rocks. A.A.P.G. memoir l, 33-62.
• Garrels, R.M. and Mackenzie, F.T., 1971. Evolution of sedimentary rocks. WW Worton and Co. Inc. New York, 394.
• Graciansky, P.C., 1972. Recherches geologiques dans le Taurus lycien occidental. These Doctoratd'Etat Universite de Paris-Sud. Orsay-France, 571.
• Gutnic, M., Monod, O., Poisson, A. and Dumont, J. F., 1979. Geologie des Taurides occidentales (Turquie). Mem. Soc. Geol. Fr., N.S., 58, 112.
• Hacımustafaoğlu, R. ve Kun, N., 1999. Karaburun yarımadası mermerlerinin petrografik kimyasal fizikomekanik özellikleri ve stratigrafisi ile olan ilişkisi. I. Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu, 14-15 Ekim 1999, İzmir.
• Hançer, M. ve Kaya, Ş., 2016. Burdur fayının Çendik-Yassıgüme segmenti üzerindeki paleosismoloji çalışması ilk sonuçları. C.B.Ü. Soma MYO Tek. Bil. Dergisi, 1(21), 12-26.
• Hançer, M., Kenanoğlu, N. ve Akyol, E., 2022. Güneybatı Anadolu’da Acıpayam-Serinhisar fay boyunca yeni jeolojik paleosismolojik gözlemler. Doğal Tehlikeler, 1-24.
• Hepdeniz, K. and Cengiz, O., 2014. Calculate the vegetation change in running marble quarries in Bucak and surrounding with satellite images. V. Global Stone Congress, Abstract Book, 22-25 October 2014, 220-Computer Applications in Stone Industry, Antalya, 30.
• Karaman, M.E., 1986. Burdur dolayının genel stratigrafisi. Akdeniz Üniversitesi Isparta Müh. Fakültesi Dergisi, 2, 23-35.
• Karaman, M. E., 1990. Isparta güneyinin temel jeolojik özellikleri. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 33, 57-67.
• Karaman, M.E., 1994. Isparta-Burdur arasının jeolojisi ve tektonik özellikleri. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 37(2), 119-134, Ankara.
• Koçyiğit, A., 1983. Hoyran gölü (Isparta büklümü) dolayının tektoniği. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 26/1, 1-10.
• Koçyiğit, A., 2000. Güneybatı Türkiye’nin depremselliği. Batı Anadolu'nun Depremselliği Sempozyumu (BAD SEM2000), İzmir, Türkiye, 30-38.
• Krumbein, W. and Sloss, L. 1963. Stratigraphy and sedimentation. San Francisco: W. H. Freeman and Company, 660.
• Küçük, K. ve Onargan, T., 2018. Yer radarı (GPR) yöntemi ile Burdur bej mermer ocağında blok verimliliği değerlendirmesi. Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 30(1), 51-59.
• Leyreloup, A., Dupuy, C. and Andriambololona, R., 1977. Chemical composition and consequences of the evolution of the French massif, Central Precambrian Crust. Contributions to Mineralogy and Petrology, 62, 283-300.
• McKenzie, D. P., 1978. Active tectonics of the Alpine-Himalayan belt: The Aegean Sea and its surrounding regions, Geophysical Journal International, 55, 217-254.
• Özeğdemir, E. ve Cengiz, O., 2014. Kabulbaba-Söğütalanı (Mustafa Kemalpaşa-Bursa) bölgesinde bulunan mermerlerin jeokimyasal özellikleri. 6. Uluslararası Katılımlı Jeokimya Sempozyumu, Bildiri Özet Kitapçığı, Mersin Üniversitesi, 14-17 Mayıs 2014, Mersin, 194-195.
• Poisson, A., 1977. Recherches geologiques dans les Taurides occidentales (Turguie): Doctoral dissertation, Universite de Paris-Sud (Centre D’orsay), 795.
• Sarıiz, K., 1985. Keçiborlu kükürt yataklarının oluşumu ve yörenin jeolojisi. Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Yayını, 91, Eskişehir, 110.
• Şenel, M. 1984. Discussion of the Antalya nappes. In Geology of the Taurus belt. International Symposium, 41-51.
• Şenel, M., 1997. 1/100.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları, MTA, Ankara.
• Şentürk, M., 2003. Acıgöl ve Burdur Gölleri arasındaki bölgenin sismotektonik özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Isparta, 96.
• Taymaz, T. and Price, S. P., 1992. The 1971 May 12 Burdur earthquake sequence: A synthesis of seismological and geological observations. Geophysical Journal International, 108 (2), 589-603.
• Türker, A., 2021. Orta Triyas-Liyas yaşlı Dutdere Kireçtaşı’nda (Karamanlı, Burdur) sedimantolojik ve jeokimyasal incelemeler ve blok üretimini etkileyen faktörler. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli, 53.
• Üstündağ, Y., Tulukçu, K. ve Cengiz, O., 2015. Karaçal (Burdur) sahasındaki Burdur beji mermer ocağı atıklarının beton üretiminde agrega olarak kullanımının incelenmesi. IBEES 2015 International Burdur Earthquake and Environment Symposium Proceedings Bildiriler Kitabı, Uluslararası Burdur Deprem ve Çevre Sempozyumu, 7-9 Mayıs 2015, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur, 96, 280-293.
• Yağmurlu, F., 2000. Burdur fayının sismotektonik özellikleri. Batı Anadolu'nun Depremselliği Sempozyumu, Bildiriler, İzmir, 143-152.
• Yağmurlu, F., Bozcu, M. ve Şentürk, M., 2005. Burdur-Fethiye arasındaki bölgede Burdur fayının sismotektonik özellikleri. TÜBİTAK, Proje No: 101Y027, 79.
• Yalçınkaya, S., Ergin, A., Afşar, Ö. P., Taner, K. ve Dalkılıç, H., 1986. Batı Torosların jeolojisi, Isparta projesi raporu. Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü raporları (yayınlanmamış), Ankara.
• Yaltırak, C., İşler, E.B., Aksu, A.E. and Hiscott, R.N., 2012. Evolution of the Bababurnu Basin and shelf of the Biga Peninsula: western extension of the middle strand of the North Anatolian Fault Zone, Northeast Aegean Sea. Turkey. Journal of Asian Earth Sciences, 57, 103–119.
• Yılmaz, M. ve Caran, Ş., 2019. Yarışlı Gölü (Burdur) yakın çevresindeki mermer sahalarının jeolojik özelliklerinin ve çevresel etkilerinin araştırılması. Sürdürülebilir Mühendislik Uygulamaları ve Teknolojik Gelişmeler Dergisi, 2(1), 57-67.
• Zhang, K. J., Li, Q. H., Yan, L. L., Zeng, L., Lu, L., Zhang, Y. X., Hui, J., Jin, X. and Tang, X. C., 2017. Geochemistry of limestone deposited in various plate tectonic settings. Earth-Science Reviews, 167, 27-46.
• https://www.burdur.gov.tr (09.04.2023)