Elazığ Çevresindeki Geç Kretase Yaşlı Volkanosedimanter Kayaçların Landsat 8 OLI Uydu Görüntüleriyle Tespit Edilmesi

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 4, 973 - 985

Oğuzhan Tekbaş Melek Ural Mustafa Eğri

Öz

Bu jeolojik uzaktan algılama çalışmasında, Landsat 8 OLI algılayıcıdan alınan uydu görüntüleri kullanılarak Elazığ çevresindeki Geç Kretase yaşlı volkano-sedimanter kayaçların bölgedeki litolojik ayrımına yönelik görüntü işleme çalışmaları yapılmıştır. Çalışma alanı kapsamında elde edilen görüntüler Elazığ K42, K43, L42, L43 ve Malatya K41, L40, L41 paftalarına düşen, MTA (Ankara, Türkiye)’nın 1/500 000 ve 1/100 000 ölçekli jeoloji haritaları ile karşılaştırılmıştır. Çalışma alanındaki paftalar dijital ortama aktarılarak sayısallaştırılmıştır. Landsat 8 OLI uydu görüntülerine atmosferik ve radyometrik düzeltmeler yapıldıktan sonra NDWI, NDVI işlemleri uygulanarak bitki örtüsü ve su maskelemesi yapılmıştır. Landsat 8 OLI uydu görüntüleriyle sırasıyla RGB kombinasyonları, Temel Bileşenler Analizi (PCA) ve Minimum Gürültü Fraksiyonu (MNF) metotları uygulanmıştır. Sayısal jeoloji haritasında vurgulanan volkano-sedimanter kayaçlar uydu görüntüsü üzerine referans edilerek en iyi ayrımı elde etmek için farklı bant kombinasyonları denenmiştir. RGB analizleri kapsamında MNF2-PCA5-PCA6, MNF4-PCA5-Bant4, MNF1-MNF2-MNF3 bant görüntüleri çalışılarak, volkano-sedimanter birimler diğer litolojilerinden ayırt edilmiştir. Sonuç itibariyle bölgedeki volkano-sedimanter birimlerin farklı kökene sahip diğer litolojilerden ayrımının en iyi gözlemlendiği metodun RGB bant kombinasyonu PCA3-MNF4-NIR olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Geç Kretase, Volkano-sedimanter kayaç, Landsat 8 OLI, Litolojik Ayrım, Hibrit Bant Kombinasyonu

Detection of Late Cretaceous Volcanosedimentary Rocks Around Elazığ with Landsat 8 OLI Satellite Images

Öz

In the study, satellite images were used for discrimination Late Cretaceous volcanosedimentary rocks around Elazığ by remote sensing methods. The lithological discrimination was applied on Landssat 8 OLI satellite images. The images obtained within the scope of the study area were compared with the geological maps of Elazig K42, K43, L42, L43 and Malatya K41, L40, L41. The geological maps with raster format have been transferred to the digital environment and digitized. NDWI, NDVI procedures, vegetation, and water masking were performed on Landsat 8 OLI satellite images after radiometric calibration and atmospheric corrections. RGB combinations, Principal Component Analysis (PCA) and Minimun Noise Fraction (MNF) methods were applied on Landsat 8 OLI satellite imagery, respectively. Various hybrid band combinations have been tried to obtain the best seperation by referencing the the satellite data. In the scope of RGB analysis, the volcanic units were distinguished from other lithologies by images of MNF2-PCA5-PCA6, MNF4-PCA5-Band4, MNF1-MNF2-MNF3. As a result, it was understood that the RGB band combination PCA3-MNF4-NIR is the best discrimination method for the volcanosedimentary units from other lithologies with different origins in the study region.

Anahtar Kelimeler

Late Creatceous, Volcanosedimentary rock, Landsat 8 OLI, Lithologic discrimination, Hybrid band combination

Kaynakça

• Akgün, E., İnceöz, M., Manap, H.S., 2021. Aktif Tektonikte Uzaktan Algılama Uygulamaları: Doğu Anadolu Fay Zonu’ndan Bir Örnek. Çukurova Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 36(2), 473-482. https://doi.org/10.21605/cukurovaumfd.982822
• Arda, E., 2006. Baskil (Elâzığ) Granitoid Kayaçlarına Bağlı Cevherleşmeler Çevresinde Oluşan Alterasyonların Landsat 7 TM-ETM+ ve Aster Uydu Görüntüleri Kullanarak İncelenmesi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı, 234.
• Aydal, D., Arda, E. ve Dumanlilar, Ö., 2007. Application of the Crosta technique for alteration mapping of granitoidic rocks using ETM+ data: case study from eastern Tauride belt (SE Turkey). International Journal of Remote Sensing, 28 (17), 3895-3913. https://doi.org/10.1080/01431160601105926
• Dnuy, S.A., 1993. Image Interpretation in Geology, 2nd. ed. Published-by Chapmann & Hall, 283.
• Hozatlıoğlu, D., Bozkaya, Ö., İnal, S. ve Kavak, K. Ş. (2024). Mapping of lithological units in the western part of the Eastern Taurides (Türkiye) using ASTER images. Turkish Journal of Earth Sciences, 33 (3), 362-383. https://doi.org/10.55730/1300-0985.1916
• M.T.A, 2002. 1/500000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası. Maden Teknik Arama Genel Müdürlüğü, Ankara, Türkiye.
• M.T.A, 2011. 1/100000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası. Maden Teknik Arama Genel Müdürlüğü, Ankara, Türkiye.
• Kargı, H., 2004. Landsat TM uydu görüntülerinde bazı litoloji ayrım yöntemlerinin karşılaştırılması, Yerbilimleri/Geosound, 44-45, 99-109.
• Kavak, K.Ş., 1995. Uzaktan, algılamanın temel kavranılan ve Sivas Havzası'nın GD'suna ait Landsat MS görüntülerinin arazi verileriyle deneştirilmesine yönelik bir uygulama. Doktora semineri, C.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı, Sivas, 70.
• Kavak,, K.Ş., 1998. Uzaktan algılamanın temel kavramları ve jeolojideki uygulama alanları. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 21 (1), 63-74.
• Köküm, M., 2019. Landsat TM Görüntüleri Üzerinden Doğu Anadolu Fay Sistemi’nin Palu (Elazığ)-Pütürge (Malatya) Arasındaki Bölümünün Çizgisellik Analizi. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9 (1), 119-127. https://doi.org/10.17714/gumusfenbil.419865
• Zabcı, C., 2021. Çok bantlı Landsat 8-OLI ve Sentinel-2A MSI uydu görüntülerinin karşılaştırmalı jeoloji uygulaması: Örnek çalışma alanı olarak Doğu Anadolu Fayı boyunca Palu – Hazar Gölü bölgesi (Elazığ, Türkiye). Geomatik Dergisi, 6(3), 238-246. https://doi.org/10.29128/geomatik.776280
• İnternet Kaynakları URL-1. https://www.nasa.gov/mission_pages/landsat/ main /mission- updates.htm