İnsan sermayesi, müşteri sermayesi ve yapısal sermaye etkinliklerinin işletmelerin karlılıkları üzerine etkisi: BIST100 Endeksi üzerine bir uygulama

Yıl 2024, , 152 - 165, 01.06.2024

Derya Öztemiz , Prof. Dr. Fehmi Karasioğlu

https://doi.org/10.33707/akuiibfd.1377396

Öz

İnsan sermayesi, işletmede çalışanların sahip olduğu bilgi birikimi, yaratıcılık, liderlik becerileri, sorun çözme becerilerini kapsamaktadır. Müşteri sermayesi, işletmenin dış ilişkileri ile ilgili olup, etkileşim sağladığı çevreden elde ettiği bilgileri etkin kullanması ile ilgilidir. Yapısal sermaye ise işletmenin verimliliğini destekleyen donanım, yazılım, veri tabanı organizasyonel yapısı, marka ve patentlerini içermektedir. İnsanların işletmelerde sadece bedenen çalışan kişiler olmadığı, bilgi birikimleri, zihinsel üstünlükleri, müşteriler ile olan ilişkileri, işletme bünyesinde sinerji oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı BIST100 Endeksi’nde yer alan işletmelerin insan sermayesi, müşteri sermayesi ve yapısal sermayesi etkinliklerinin işletmelerin karlılıkları üzerinde etkisinin olup olmadığını tespit etmektir. Bu amaç doğrultusunda çalışmada, 2016-2021 yılları arasında Borsa İstanbul 100 Endeksi’nde yer alan işletmelerin verileri kullanılmıştır. Karlılık oranlarının belirlenmesi için çalışmaya aktif karlılık oranı, özsermaye karlılık oranı ve hisse başına kar oranı dahil edilmiştir. Çalışmada panel veri analizi kullanılmıştır ve dirençli tahminciler yöntemi uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucunda, kurumsal derecelendirme notu (KDN) 7’nin üzerinde olan ve 7’nin altında olan işletmeler için ayrı ayrı anlamlı pozitif ve negatif etkiler olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Entelektüel Sermaye Unsurları, İşletme Performansı, Panel Veri Analizi

The effects of human capital, customer capital, and structural capital on profitability of businesses: An application on the BIST100 Index

Öz

Human capital includes the knowledge, creativity, leadership skills, and problem-solving skills of employees in the business. Customer capital is connected to the company's external interactions. It is concerned with efficiently utilizing information collected from the environment with which it interacts. If structural capital consists of hardware, software, a database, organizational structure, a brand, and patents. It is acknowledged that individuals in organizations are not simply physically working; information understanding, mental superiority, and client interactions produce synergy inside the firm. The study's goal is to examine the organizations' human capital in the BIST100 Index, as well as whether customer capital and structural capital activities influence business profitability. to decide whether or not it is. Borsa Istanbul was studied for this aim between the years 2016 and 2021. The data from the firms in the 100 Index was used. Profitability Return on assets, equity, and earnings per share are all included. The study included panel data analysis and the resistant estimator's approach. has been used. As a consequence of the research, it has been concluded that there are individually considerable positive and negative impacts for enterprises with a corporate rating over 7.

Anahtar Kelimeler

Intellectual Capital Factors, Business Performance, Panel Data Analysis

Kaynakça

• Andreeva, T., Garanina T., Saenz, J., Aramburu, N., Kianto, A. (2021). Does Country Environment Matter in the Relationship between Intellectual Capital and Innovation Performance?, Journal of Business Research, 136, 263-273.
• Arıkboğa, Ş. (2003). Entelektüel Sermaye, İstanbul: Derin Yayınları.
• Baxter, R., Matear, S. (2004). Measuring Intangible Value in Business-to-Business Buyereseller Relationships: An Intellectual Capital Perspective. Industrial Marketing Management, 33(6), 491-500.
• Bollen, L., Vergauwen, P., Schnieders, S. (2005). Linking Intellectual Capital and Intellectual Property to Company Performance. Management Decision, 43(9), 1161-1185.
• Bontis, N. (1998). Intellectual Capital: An Exploratory Study That Develops Measure and Models. Management Decision, 36(2), 63-76.
• Brennan, N. ve Connel, B. (2000). Intellectual Capital: Current Issues and Policy Implication. Journal of Intellectual Capital, 1(3), 206-240.
• Çalışkan, T. M. (2015). Bilgi Ekonomisinde Entelektüel Sermaye: Borsa İstanbul’da Bankacılık Sektörü Uygulaması. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(3), 121-137.
• Dagli-Ekmekci, Y. A. (2019). Entelektüel Sermaye Unsurları Arasındaki İlişki ve Bu Unsurların Yönetilmesi: B-Fit İşletmeleri Örneği. Business and Economics Research Journal, 10(2), 451-468.
• Engström, T. E. J., Westnes, P., Westnes, S. F. (2003). Evaluating Intellectual Capital in the Hotel Industry. Journal of Intellectual Capital, 4(3), 287-303.
• Hejazi, R., Ghanbari, M., Alipour, M. (2016). Intellectual, human and structural capital effects on firm performance as measured by Tobin’s Q. Knowledge and Process Management, 23(4), 259-273.
• Huang, C. C., Huang, S. M. (2020). External and Internal Capabilities and Organizational Performance: Does Intellectual Capital Matter?. Asia Pacific Management Review, 25, 111-120.
• Karaca, G. ve Marşap, A. (2021). Entelektüel Sermaye ve Yenilikçiliğin İşletme Performansına Etkisi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 39, 458-491.
• Kaya, G. A. (2021). Muhasebe Bilgi Sistemi ve Kurumsal Yönetim Arasındaki İlişki: Muhasebe Meslek Mensuplarının Görüşlerine Yönelik Bir Araştırma. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 58-76.
• Kerimov, R. (2011). Entelektüel Sermayenin Ölçülmesi Raporlanması ve İşletme Performansına Etkisi: Örnek Bir Uygulama (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Koç, Ö. (2021). Kurumsal Yönetim ve Entelektüel Sermayenin Finansal Performansa Etkisi: BIST Kurumsal Yönetim Endeksinde (XKURY) Bir Uygulama (Yayımlanmamış doktora tezi). Kafkas Üniversitesi, Kars.
• Kusi-Sarpong, S., Shujaat Mubarik, M., Khan, S. A., Brown, S., & Mubarak, M. (2022). Intellectual Capital, Blockchain-Driven Supply Chain and Sustainable Production: Role of Supply Chain Mapping. Technological Forecasting & Social Change, 175, 1-10.
• Meiryani, Olivia, Warganegara, D. L. ve Siagian, P. (2020). The Effect Of Intellectual Capital On Firm’s Financial Performance. Talent Development & Excellence, 12(1), 1565-1582.
• Omar A. S. (2016). The Effect of Corporate Governance and Intellectual Capıtal on Firm Performance (Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Özer, Y. (2021). Entelektüel Sermaye Finansal Performans ve Kurumsal Çevre Arasındaki İlişki: İstanbul’daYer Alan Otel İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Öztürk, M. , Demirgüneş, H. (2008). Kurumsal Yönetim Bakış Açısıyla Entelektüel Sermaye. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (0), 395-411.
• Pena, Inahi (2002). Intellectual Capital and Business Start-Up Success. Journal of Intellectual Capital, Vol:3, No:2.
• Serenko, A., Nick, B. (2004). Meta-Review of Knowledge Management and Intellectual Capital Literature: Citation İmpact And Research Productivity Rankings. Knowledge And Process Management, 11(3), 185–198.
• Stewart, T. A. (1991). Brainpower. Fortune, Cilt: 123, Sayı: 11.
• Suriçi, A. (2019). Entelektüel Sermayede İnsan Sermayesinin Yenilikçilik Üzerindeki Rolü: Bir Araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Tatoğlu, F. Y. (2016), İleri Panel Veri Analizi: Stata Uygulamalı, İstanbul: Beta, 3. Baskı.
• Verma, T., Dhar, S. (2016). The impact of intellectual capital on organizational effectiveness: a comparative study of public and private sectors in India. IUP Journal of Knowledge Management, 14 (3), 7-27.
• Wang, Z., Sharma, P. N., Cao, J. (2016). From knowledge sharing to firm performance: A predictive model comparison. Journal of Business Research, 69(10), 4650-4658.