Çevik liderlik, mesleki öz yeterlilik, yaratıcılık ve işe gömülmüşlük ilişkisinde örgütsel özdeşleşmenin aracı rolü

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 2, 238 - 249, 16.12.2024

Eda Telli , Ali İnanır , Aslı Uğur Aydın Taştekin

https://doi.org/10.33707/akuiibfd.1446523

Öz

Araştırmanın amacı, otel işletmelerinde çevik liderlik, mesleki öz yeterlilik, yaratıcılık ve işe gömülmüşlük arasındaki ilişki ve bu ilişkide örgütsel özdeşleşmenin aracı rolünün olup olmadığını tespit etmektir. Araştırmanın örneklemi, Antalya’da Kemer ilçesinde faaliyet gösteren 5 yıldızlı otel işletmelerindeki işgörenlerdir. Verilerin toplanmasında anket yönteminden yararlanılmıştır. Anket uygulaması 1 Nisan-31 Ağustos tarihleri arasında kolayda örnekleme tekniği ile gerçekleştirilmiş ve toplamda 220 anket elde edilmiştir. Veriler SPSS Statistics 26.0 ve Amos Graphics 22.0 istatistik programlarından yararlanılarak test edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre çevik liderliğin mesleki öz yeterliliği, yaratıcılığı işe gömülmüşlüğü ve örgütsel özdeşleşmeyi pozitif yönde etkilediği, ayrıca çevik liderliğin mesleki öz yeterlilik, yaratıcılık ve işe gömülmüşlük arasındaki ilişkisinde örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolünün olduğu tespit edilmiştir. Ortaya konulan araştırma çevik liderlik konusunun otelcilik sektöründe çok az ele alınması ve ele alınan konu ile ilgili yeni bir model ortaya koyması açısından önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çevik liderlik, mesleki öz yeterlilik, yaratıcılık, işe gömülmüşlük, örgütsel özdeşleşme.

The mediating role of organizational identification in the relationship between agile leadership, professional self-efficacy, creativity and job embeddedness

Öz

The aim of the research is to determine the relationship between agile leadership, professional self-efficacy, creativity, and job embeddedness in hotel businesses and determine whether organizational identification has a mediating role in this relationship. The sample of the research is the employees in 5-star hotel businesses operating in the Kemer district of Antalya. The survey method was used to collect the data. The survey application was carried out between April 1 and August 31 with the convenience sampling technique, and a total of 220 surveys were obtained. The data were tested using SPSS Statistics 26.0 and Amos Graphics 22.0 statistical programs. According to the results obtained, it was determined that agile leadership positively affects professional self-efficacy, creativity, job embeddedness, and organizational identification and that organizational identification has a mediating role in the relationship between agile leadership, professional self-efficacy, creativity, and job embeddedness. The research is important in terms of the fact that the agile leadership issue is rarely addressed in the hotel management sector and that it reveals a new model related to the issue addressed.

Anahtar Kelimeler

Agile leadership, professional self-efficacy, creativity, job embeddedness, organizational identification

Kaynakça

• Abele, A.E. ve Spurk, D. (2009). The longitudinal impact of self-efficacy and career goals on objective and subjective career success. Journal of Vocational Behavior, 74(1), 53–62.
• Aftab, S., Khalid, K., Waheed, A., Aftab, A. ve Adnan, A (2022). Role of agile leadership in managing inter-role conflicts for a satisfying job and life during COVID-19 in a VUCA world. Front. Psychol. 13, 979-792, https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.979792
• Akkaya, B. ve Bayram, V. (2021). Yönetim araştırmalarında postmodern bir liderlik: çevik liderlik. Yönetim, Ekonomi ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 5(3), 173-188.
• Akkaya, B. ve Panait, M., Apostu, S.A. ve Kaya, Y. (2022). Agile leadership and perceived career success: the mediating role of job embeddedness. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19, 483. https://doi.org/10.3390/ijerph19084834
• Akkaya, B., Kayalıdere, U. A. K., Aktaş, R. ve Karğın, S. (2020). Çevik liderlik yaklaşımı ve çevik lider davranışlarını ölçmeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12 (2), 1605-1621.
• Akyüz, B. (2015). Örgütsel sessizlik ve bireysel yaratıcılık performansı ilişkisi: örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolü. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (44).
• Alon, R., Cinamon, R.G. ve Aram, D. (2023). Working adults’ future occupational plans: the contribution of role characteristics, social support, and occupational self efcacy. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 23, 169–189. https://doi.org/10.1007/s10775-021-09496-x
• Amabile, T. M. (1988). A model of creativity and innovation in organizations. Research in Organizational Behavior, 10, 123-167.
• Arseven, A. (2016). Öz yeterlilik: bir kavram analizi. Electronic Turkish Studies, 11(19).63-80. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.10001
• Artun, C. (2021). Öğrenme temelinde çevik otellerin yapılandırılması: kavramsal bir bakış, Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(2), 15-29. https://doi.org/10.29131/uiibd.976995 .
• Au-Yeung, M.A.M., Tung, V.W. S. ve Tse, S.W.T. (2022). Agile destination management and marketing. Tourism Recreation Research, https://doi.org/10.1080/02508281.2022.2078623
• Aydın, E. ve Çilesiz, E. (2022). Örgüt iklimi, yenilikçi davranış ve bireysel yaratıcılık ilişkisi. türkiye’de otel işletmeleri çalışanları üzerine bir araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(1), 266-280.
• Aykan, E. ve Akgül, H. (2019). Örgütsel desteğin işe gömülmüşlük davranışları üzerindeki etkisinde işgören avukatlığının aracılık rolü: Kayseri Lojistik Sektörü Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3), 2714-2733.
• Bai, T., Jia, D., Liu, S. ve Shahzad, F. (2023). Psychological ownership and ambidexterity influence the innovative work behavior and job performance of SME employees: a mediating role of job embeddedness. Current Psychology, https://doi.org/10.1007/s12144-023-05399-y
• Bandura, A. (1984). Recycling misconceptions of perceived self-efficacy. Cognitive Therapy and Research, 8(3), 231-255.
• Bandura, A. (1989). Regulation of cognitive processes through perceived self-efficacy. Developmental Psychology, 25(5), 729–735. https://doi.org/10.1037/0012-1649.25.5.729
• Bergiel, E.B., Nguyen, V.Q., Clenney, B.F. ve Stephen Taylor, G. (2009). Human resource practices, job embeddedness and intention to quit. Management Research News, 32(3),205-219. https://doi.org/10.1108/01409170910943084
• Bozkurt H.Ö. ve Demirel Z.H. (2019). Otel işletmelerinde işten ayrılma niyetinin yordayıcısı olarak iş güvencesi algısı: işe gömülmüşlüğün aracı rolü, BMIJ, 7(4), 1383-1404.
• Bushuyeva, N. ve Bushuiev, D. ve Bushuieva, V. (2019). Agile leadership of managing ınnovation projects. Innovative technologies and scientific solutions for industries, 4(10), https://doi.org/10.30837/2522-9818.2019.10.077
• Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı istatistik, araştırma deseni spss uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem Akademi.
• Chamani S, Safaeizadeh, F. ve Xodabande, I. (2023). Investigating the relationship between language teachers’ occupational self-efficacy, satisfaction and meaning at work, and their subjective wellbeing. Frontiers in Psychology, 14. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2023.1219130
• Charbonnier-Voirin, A. (2011). The development and partial testing of the psychometric properties of a measurement scale of organizational agility. Management, 14(2), 118-154.
• Cinnioğlu H., ve Ertoğrul R. (2022). Konaklama işletmelerinde çalışanların çevik liderlik algılarının örgütsel özdeşleşme üzerindeki etkisinde işe adanmışlığın aracılık rolü: Antalya örneği. Alanya Akademik Bakış, 6(3), 2599-2626.
• Çalışkan, A. (2013). İç odaklı örgüt kültürünün yenilikçi davranışa etkisinde personel güçlendirmenin aracılık rolü. İş, Güç" Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 15(1), 88-112.
• Çokluk. Ö., Şekercioğlu, G., ve Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik spss ve lısrel uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dechawatanapaisal, D. (2018). Nurses' turnover intention: The impact of leader‐member exchange, organizational identification and job embeddedness. Journal of Advanced Nursing, 74(6), 1380-1391.
• Fang, M., Armstrong, A. ve Nguyen, T. H. (2017). Conceptual framework to guide development and evaluation of agile leadership in tourism destinations. Paper presented at ANZAM 2017 conference, creative disruption: Managing in a digital age December 5–8. Melbourne, Australia.
• Garver, M. S., ve Mentzer, J. T. (1999). Logistics research methods: employing structural equation modeling to test for construct validity. Journal of Business Logistics, 20(1), 33-57.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Harris, K. J., Wheeler, A. R. ve Kacmar, K. M. (2011). The mediating role of organizational job embeddedness in the LMX–outcomes relationships. The leadership quarterly, 22(2), 271-281.
• Hayward, S. (2021). The Agile Leader: How to Create an Agile Business in the Digital Age. Kogan Page Publishers: London, UK.
• Hoelter, D. R. (1983). The analysis of covariance structures: goodness-of-fit ındices. Sociological Methods & Research, 11(3), 325-344.
• Hsia, H., Chen, T.-L., Tan, T.-S.,(2021). Examining the concept of creativity in a culinary school setting. Journal of Hospitality and Tourism Education, 33(1), 66–73. https://doi.org/10.1080/10963758.2020.1726766
• Iraz, R. ve Altınışık, İ. (2016). Örgüt içi faktörlerin yenilik ve yaratıcılık performansına etkisi: hizmet sektöründe bir uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, (11), 114-132.
• İçerikli, L. ve Çelik, R. (2020). Yönetim ve organizasyon araştırmaları. S. yılmaz (ed.). yeni bir liderlik yaklaşımı: Çevik liderlik. (s. 87-100). Akademisyen Yayınevi.
• İlhan, M. ve Çetin, B. (2014). LISREL ve amos programları kullanılarak gerçekleştirilen yapısal eşitlik modeli (yem) analizlerine ilişkin sonuçların karşılaştırılması. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 5(2), 26-42.
• İnanır, A. (2020). Modern İşletmecilikte Yönetsel Konular. M. Sağır (Ed.), Örgütsel Çeviklik (s. 71-80). Eğitim Yayınevi.
• Jaiswal, K. ve Dhar, R. L. (2015). Transformational leadership, innovation climate, creative self-efficacy and employee creativity: A multilevel study. Internation Journal of Hospitality Management, 51, 30-45. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2015.07.002
• Joiner, B. (2009). Creating a culture of agile leaders: a developmental approach. HRPS People & Strategy, 32(4), 29-35.
• Joiner, B. ve Josephs, S. (2007). Developing agile leaders. Industrial and Commercial Training, 39(1), 35-42.
• Judge, T. A. ve Bono, J. E. (2001). Relationship of core self-evaluations traits—self-esteem, generalized self-efficacy, locus of control, and emotional stability—with job satisfaction and job performance: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 86(1), 80–92.
• Jungert, T., Koestner, R.F., Houlfort, N. ve Schattke, K. (2013). Distinguishing Source of Autonomy Support in Relation to Workers' Motivation and Self-Efficacy, The Journal of Social Psychology, 153(6), 651-666.
• Kalemci Tüzün, İ. (2006) Örgütsel Güven, Örgütsel Kimlik ve Örgütsel Özdeşleşme İlişkisi; Uygulamalı Bir Çalışma. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi: Ankara.
• Karadirek, G. (2023). Kadınların kariyer gelişiminde cam tavan, mesleki öz yeterlik, rol-model ve güç mesafesinin rolü: Ordu İl Sağlık Müdürlüğü Kamu Hastaneleri Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 14(38), 496-515. https://doi.org/10.21076/vizyoner.1133040
• Kesen, M. ve Akyüz, B. (2016). Duygusal emek ve prososyal motivasyonun işe gömülmüşlüğe etkisi: Sağlık çalışanları üzerine bir uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2), 233-250.
• Kiazad, K., Holtom, B. C., Hom, P. W., ve Newman, A. (2015). Job embeddedness: A multifoci theoretical extension. Journal of Applied Psychology, 100(3), 641– 659.
• Lazaro, M. A. V. (2022). Agile leadership among hoteliers and ıts correlates in the hospitality ındustry in central Luzon, Philippines. International Journal of Academic Accounting, Finance & Management Research(IJAAFMR), 6(5), 140-147.
• Mallol, C. M., Holtom, B. C. ve Lee, T. W. (2007). Job embeddedness in a culturally diverse environment. Journal of Business and Psychology, 22, 35-44.
• Maskell, B. (2001). The Age of agile manufacturing, supply chain management, An International Journal, 6(1), 5-11.
• Medinilla, Á. (2012). Agile management: leadership in an agile environment. Springer.
• Meriç, E. (2020). Otel işletmeleri yöneticilerinin yenilik ve yaratıcılık özellikleri üzerine kavramsal bir inceleme. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 921-940.
• Mitchell, T. R., Holtom, B. C., Lee, T. W., Sablynski, C. J. ve Erez, M. (2001). Why people stay: Using job embeddedness to predict voluntary turnover. Academy of management journal, 44(6), 1102-1121.
• Ng, T. W. ve Feldman, D. C. (2010). The impact of job embeddedness on innovation‐related behaviors. Human Resource Management, 49(6), 1067-1087.
• Ng, T.W.H. ve Feldman, D.C. (2013) Changes in perceived supervisor embeddedness: effects on employees’ embeddedness, organizational trust, and voice behavior. Personnel Psychology, 66, 645-685. https://doi.org/10.1111/peps.12025
• Nguyen, T. D., Pham, L. N. T. ve Vo, A. H. K. (2023). Faculty’turnover intention in Vietnamese public universities: the impact of leader-member exchange, psychological safety, and job embeddedness. Public Organization Review, 1-21. https://doi.org/10.1007/s11115-023-00745-x
• Orçan, F. (2018). Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi: ilk hangisi kullanılmalı. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 9(4), 414-421.
• Oyler, J. D. (2007). Core self-evaluations and job satisfaction: The role of organizational and community embeddedness. (Yayınlanmamış doktora tezi). Virginia Polytechnic Institute and State University, Department of Management, Blacksburg, Virginia.
• Parker, D. W., Holesgrove, M. ve Pathak, R. (2015). Improving productivity with self-organised teams and agile leadership. International Journal of Productivity and Performance Management, 64(1), 112-128.
• Rigotti, T., Schyns, B. ve Mohr, G. (2008). A short version of the occupational self-efficacy scale: structural and construct validity across five countries. Journal of Career Assessment, 16(2), 238-255. https://doi.org/10.1177/1069072707305763
• Safavi, H. P. ve Bouzari, M. (2019). The association of psychological capital, career adaptability and career competency among hotel frontline employees. Tourism Management Perspective, 30, 65–74. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2019.02.001
• Samen, S. (2008). İşletmelerde yaratıcılığın önemi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 363-378.
• Schyns, B. ve von Collani, G. (2002). A new occupational self-efficacy scale and its relation to personality constructs and organizational variables. European Journal of Work and Organizational Psychology, 11(2), 219–241.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. (6. Baskı). Pearson.
• Tabrizi, R. S., Karatepe, O. M., Rezapouraghdam, H., Rescalvo-Martin, E. ve Enea, C. (2023). Green human resource management, job embeddedness and their effects on restaurant employees’ green voice behaviors. International Journal of Contemporary Hospitality Management. 35(10), 3453-3480. https://doi.org/10.1108/IJCHM-06-2022-0750
• Takawira, N., Coetzee, M., ve Schreuder, D. (2014). Job embeddedness, work engagement and turnover intention of staff in a higher education institution: An exploratory study. SA Journal of Human Resource Management, 12(1), https://doi.org/10.4102/sajhrm.v12i1.524
• Tosun, C., Parvez, M. O., Bilim, Y. ve Yu, L. (2022). Effects of green transformational leadership on green performance of employees via the mediating role of corporate social responsibility: reflection from north cyprus. International Journal of Hospitality Management, 103, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2022.103218
• Turan, Y. ve Cinnioğlu, H. (2020). Otel işletmeleri çalışanlarının algıladıkları liderlik tarzının performans düzeyine etkisi: Antalya örneği, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(39), 1227-1245.
• Turhan, M., Onan, G. ve Helvacı, İ. (2023). Otantik liderliğin işe gömülmüşlük üzerindeki etkisi: sağlık çalışanları üzerine bir uygulama. Fiscaoeconomia, 7(1), 274-300. https://doi.org/10.25295/fsecon.1150731
• Unegbu, D. C. ve Ndu-Ahiakwo, E. I. M. (2023). Agile leadership and competitiveness of telecommunication firms, rivers state. International Journal of Advanced Academic Research, 9(6), 135-149.
• Üngüren, E. ve Tekin, Ö. A. (2022). The effect of openness to experience personality trait of kitchen staff on creativity potential: The mediating effect of food neophobia and the moderating effect of occupational self-efficacy. International Journal of Gastronomy and Food Science, 28, 1-10. https://doi.org/10.1016/j.ijgfs.2022.100530
• Yang, C., Zhang, L. ve Yang, X. (2023). Development idiosyncratic deals and academic career success: the role of thriving and occupational self-efficacy. Current Psychology, 42, 24892–24901, https://doi.org/10.1007/s12144-022-03591-0
• Yıldız, D. ve Uzunsakal, E. (2018). Alan araştırmalarında güvenilirlik testlerinin karşılaştırılması ve tarımsal veriler üzerine bir uygulama. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, (1), 14-28.