Özel Eğitim Alanında Öğretmen Yetiştirme Sürecinin Geliştirilmesi: Bir Eylem Araştırması

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 3, 502 - 535, 28.07.2023

Yunus Yılmaz , Hasan Gürgür

https://doi.org/10.30831/akukeg.1254380

Öz

Özel eğitim öğretmenliği programı Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı’nın 2016 yılında aldığı kararla tek çatı altında birleştirilmiştir. Bu karar ile birlikte işitme engelliler, zihin engelliler, görme engelliler ve üstün zekâlılar/özel yetenekliler öğretmenliği programları, “Özel Eğitim Öğretmenliği” adı altında yeni ve tek bir lisans programı olarak düzenlenmiştir. Araştırma kapsamında yeni özel eğitim öğretmenliği programında öğretmen yetiştirme sürecinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla çalışma, eylem araştırması olarak desenlenmiştir. Araştırma Anadolu Üniversitesi Özel Eğitim Bölümünde gerçekleştirilmiştir. Araştırma katılımcıları arasında 19 öğretim üyesi, 24 lisans öğrencisi, 12 özel eğitim öğretmeni, bir MEB yetkilisi ve bir MEM yetkilisi yer almaktadır. Araştırma kapsamında veri toplama teknikleri olarak yarı-yapılandırılmış görüşme, katılımcı bilgi formu, video kayıtları, dokümanlar ve araştırmacı günlüğü kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler sistematik analiz yaklaşımı ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda yeni özel eğitim öğretmenliği programında öğretmen yetiştirme sürecine ilişkin gereksinim duyulan alanlarda düzenlemeler yapılmıştır. Değerlendirme kriterlerinin yeniden düzenlenmesi, paydaşların sorumluluklarının belirlenmesi adına yönergelerin oluşturulması gibi adımlar bu düzenlemeler arasında yer almaktadır. Covid-19 Pandemisiyle birlikte uzaktan eğitimde materyal tasarımı ve kullanımı, teorik bilgilerin çevrimiçi öğretmenlik uygulama ortamına transferine yönelik faaliyetler yürütülmüştür.

Anahtar Kelimeler

özel eğitim, öğretmenlik uygulaması, öğretmen yetiştirme, pandemi, uzaktan eğitim

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Improving the Teacher Training Process in Special Education: An Action Research

Öz

The special education teaching program in Turkey was united under a single roof with the decision taken by the Council of Higher Education in 2016. With this decision, the programs for teachers of the hearing impaired, the mentally disabled, the visually impaired and the gifted/special talented were organized as a new and single undergraduate program under the name of "Special Education Teaching". Within the scope of the research, it was aimed to improve the teacher training process in the new special education teaching program. For this purpose, the study was designed as an action research. The research was conducted at Anadolu University, Department of Special Education. The research participants included 19 faculty members, 24 undergraduate students, 12 special education teachers, one Ministry of National Education official and one Directorate of National Education official. Semi-structured interviews, participant information form, video recordings, documents and researcher diary were used as data collection techniques. The data obtained from the research were analyzed using a systematic analysis approach. As a result of the research, in the new special education teacher training program, arrangements were made in the areas needed in the teacher training process. Steps such as reorganizing the evaluation criteria and creating guidelines to determine the responsibilities of stakeholders are among these arrangements. With the Covid-19 pandemic, activities were carried out for material design and use in distance education and transfer of theoretical knowledge to the online teaching practice environment.

Anahtar Kelimeler

special educaiton, teaching practice, teacher training, pandemic, distance education

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Abazaoğlu, İ. (2014). Dünyada öğretmen yetiştirme programları ve öğretmenlere yönelik mesleki gelişim uygulamaları [Teacher training programs and professional development practices for teachers in the world]. Electronik Turkish Studies, 9(5), 1-46.
• Aksoy, F. (2019). Beceri öğretiminde yanlışsız öğretim yöntemleri: Öğretmenler ve aileler için uygulamalar [Error-free teaching methods in skill teaching: Practice for teachers and families]. Ankara: Maya Academy.
• Aksoy, V., Çavuşoğlu, T., & Kalaycı, G. Ö. (2018). A qualitative examination of the serviceability of teaching practice modifications aimed for special education teacher candidates. Journal of Special Education Apprenticeship, 7(2), 1-16.
• Altrichter, H., Posch, P., & Somekh, B. (2005). Teachers investigate their work: An introduction to the methods of action research. London: Psychology Press.
• Aydın, G., & Şentürk, Ş. (2021). Özel eğitim bölümü lisans programının birleştirilmesine yönelik özel eğitim öğretmenlerinin görüşlerinin değerlendirilmesi [Evaluation of special education teachers' opinions on the unification of the undergraduate program of special education department]. Turkish Journal of Primary Education, 6 (1), 36-50. doi.org/10.52797/tujped.829099
• Billingsley, B. S., & McLeskey, J. (2004). Critical issues in special education teacher supply and demand: Overview. The Journal of Special Education, 38(1), 2-4.
• Presidency Board of Education (2014). Principles of teaching fields, assignment and course teaching. Decision No:9/62. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_10/11160806_9_cizelgeveesaslar.pdf
• Bogdan, R. C., & Biklen, S. K. (2007). Qualitative research for education an introduction to theory and methods (5th ed.). Boston: Pearson Education, Inc.
• Borgia, E. T., & Schuller, D. (1996), action research in early childhood education, ERIC Clearinghouse on Elementary and Early Childhood Education, Urbana IL. ED401047.
• Budak, Y., & Demirel, Ö. (2003). Öğretmenlerin hizmetiçi eğitim ihtiyacı [Teachers' need for in-service training]. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi [Educational Administration in Theory and Practice], 33 (33), 62-81.
• Büyükalan Filiz, S., Çelik Şahin, A., Tufan, S., & Karaahmetoğlu, B. (2018). Özel eğitim öğretmenliği lisans programlarının birleştirilmesine ilişkin öğretim üyelerinin görüşleri [Opinions of faculty members on the unification of special education teaching undergraduate programs]. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [Hacettepe University Journal of Faculty of Education], 33(3), 763-775. doi.org/10.16986/HUJE.2018036496
• Can, E. (2020). Coronavirüs (Covid-19) pandemisi ve pedagojik yansımaları: Türkiye’de açık ve uzaktan eğitim uygulamaları [Coronavirus (Covid-19) pandemic and pedagogical reflections: Open and distance education practices in Turkey]. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi [Journal of Open Education Practice and Research], 6(2), 11-53.
• Collier, S. T. (1999). Characteristics of reflective thought during the student teaching experience. Journal of Teacher Education, 50(3), 173-181. https://doi.org/10.1177/002248719905000303
• Conderman, G., Morin, J., & Stephens, J. T. (2005). Special education student teaching practices. Preventing School Failure: Alternative Education for Children and Youth, 49 (3), 5-10.
• Creswell, W. J. (2014). Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları araştırma deseni [Qualitative, quantitative and mixed method approaches research design]. (Trans: S.B. Demir). Ankara: Eğiten Book.
• Creswell, J. W. (2005). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (2nd ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson Education.
• Darling-Hammond, L. (2006). Constructing 21st century teacher education. Journal of Teacher Education, 57(3), 300-314.
• Denzin, N. K., & Giardina, M. D. (2011). Qualitative inquiry and global crises. CA: Left Coast Press.
• Dikmen, S., & Bahçeci, F. (2020). Covid-19 pandemisi sürecinde yükseköğretim kurumlarının uzaktan eğitime yönelik stratejileri: Fırat Üniversitesi örneği [Strategies of higher education institutions for distance education during the Covid-19 pandemic process: The case of Firat University]. Turkish Journal of Educational Studies, 7(2), 78-98. Doi: https://doi.org/10.33907/turkjes.721685
• Dinkelman, T. (1997). The promise of action research for critically reflective teacher education. The Teacher Educator, 32(4), 250-257.
• Eurydice, (2018). The teaching profession in Europe: practices, perceptions, and policies. Eurydice Report, Publications Office of the European Union.
• Freese, A. R. (1999). The role of reflection on pre-service teachers’ development in the context of professional development school. Teaching and Teacher Education, 15(8), 895-909. https://doi.org/10.1016/S0742-051X(99)00029-3
• Gay, L. R., & Airasian, P. (2003). Educational research: Competencies for analysis and applications. New Jersey, NJ: Merril Prentice Hall.
• Glesne, C. (2013). Nitel araştırmaya giriş [Introduction to qualitative research]. (Trans: A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu). Ankara: Anı Publication.
• Güleç-Aslan, Y. (2014). Zihin engelliler öğretmenliği programındaki öğretmen adaylarının otizm spektrum bozukluğuna ilişkin deneyim ve algıları [Experiences and perceptions of pre-service teachers in the teaching program for the mentally disabled about autism spectrum disorder]. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi [Kastamonu University Kastamonu Education Journal], 22(3), 869-896.
• Heimerl, F., Lohmann, S., Lange, S., & Ertl, T. (2014, January). Word cloud explorer: Text analytics based on word clouds. In 2014 47th Hawaii international conference on system sciences (pp. 1833-1842).
• Hesse-Biber, S. N., & Leavy, P. (2011). The practice of qualitative research (2nd. Ed.). Thousand Oaks: Sage Publication, Inc.
• Huberman, M., & Miles, M. B. (2002). The qualitative researcher's companion. New Delhi: Sage.
• Hurioğlu, L. (2016). Öğretmenlik uygulaması dersinde dönüt-düzeltmenin öğretmen adaylarının öğretimi planlama ve uygulama becerileri ile özyeterlik düzeylerine etkisi [The effect of feedback-correction in teaching practice course on pre-service teachers' teaching planning and implementation skills and self-efficacy levels.]. [Unpublished Doctoral Dissertation]. Çukurova University, Adana.
• Işık, A., Çiltaş, A., & Baş, F. (2010). Öğretmen yetiştirme ve öğretmenlik mesleği [Teacher training and teaching profession]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi [Journal of Atatürk University Graduate School of Social Sciences], 14(1), 53-62.
• Johnson, P. A. (2005). A short guide to action research. (2nd ed.). Pearson.
• Johnson, P. A. (2019). Eylem araştırması el kitabı [Action research handbook]. (3rd Edition) (Trans: Y. Uzuner, M. Özten Anay). Ankara: Anı Publication.
• Karabıyık, V., & Uğurlu, N. I. (2019). Zihin engelliler öğretmenliği bölümü öğretmen adaylarının özel eğitim uygulama merkezlerinde yapılan öğretimsel düzenlemelere ilişkin görüşleri [Pre-service teachers' opinions on instructional arrangements in special education practice centers.]. Folklor/Edebiyat, 25(97), 591-610. https://doi.org/10.22559/folklor.970
• Karasu, N., Aykut, Ç., & Yılmaz, B. (2014). Zihin engellilerin eğitimi anabilim dalı öğretmen yetiştirme programı üzerine öğretmen görüşlerinin incelenmesi [Investigation of teachers' opinions on the teacher training program of the department of education of the mentally disabled]. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [Hacettepe University Journal of Faculty of Education], 29(4), 129-142.
• Kavcar, C. (2002). Cumhuriyet döneminde dal öğretmeni yetiştirme [Branch teacher training in the Republican period]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi [Journal of Ankara University Faculty of Educational Sciences], 35(1-2), 1-14.
• Kış, A. T., Sarıca, A. D., & Akçamete, A. G. (2017). Eğitim fakülteleri öğretim elemanlarının öğretmen adaylarının mesleki gelişim gereksinimlerine yönelik görüşleri [Opinions of faculty members of faculties of education on the professional development needs of pre-service teachers]. Başkent University Journal of Education, 1(2), 43-53.
• McDuffie, A. R. (2004). Mathematics teaching as a deliberate practice: An investigation of elementary pre-service teachers’ reflective thinking during student teaching. Journal of Mathematics Teacher Education, 7(1), 33-61. https://doi.org/10.1023/B:JMTE.0000009970.12529.f4
• Milli Eğitim Bakanlığı [Ministry of National Education] (2020). Uzaktan eğitim sürecinin detaylari [Details of the distance education process]. https://www.meb.gov.tr/uzaktan-egitimsurecinin-detaylari/haber/21990/tr
• Milli Eğitim Bakanlığı [Ministry of National Education] (2021) Uygulama öğrencisi değerlendirme sistemi [Teacher practice student evaluation system]. https://uod.meb.gov.tr/
• Mills, E. G. (2003). Action research a guide for the teacher researcher (2nd ed.). Merrill Prentice Hall. Paker, T. (2008). Öğretmenlik uygulamasında öğretmen adaylarının uygulama öğretmeni ve uygulama öğretim elemanının yönlendirmesiyle ilgili karşılaştıkları sorunlar [The problems encountered by pre-service teachers in teaching practice related to the guidance of the practicum teacher and practicum instructor]. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [Pamukkale University Journal of Faculty of Education], 23, 132-139.
• Poulou, M. (2007). Student – Teachers’ concerns about teaching practice. European Journal of Teacher Education, 30(1), 91-110. https://doi.org/10.1080/02619760600944993
• Schmuck, R. A. (1997). Practicalaction research for change. Arlingston Heights, IL: Skylight Training and Publishing.
• Sertkaya, F. M. (2021). Özel eğitim öğretmenlerinin sınıflarında teknoloji ve yardımcı teknoloji kullanımına yönelik öz-yeterlik ve tutumlarının belirlenmesi [Determination of special education teachers' self-efficacy and attitudes towards the use of technology and assistive technology in their classrooms] [Unpublished Master's Thesis]. Konya Necmettin Erbakan University, Institute of Educational Sciences.
• Tekin, E. (1999). Error-free teaching methods. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi [Ankara University Faculty of Educational Sciences Journal of Special Education], 2(3), 87-102.
• Ulay, G. (2018). Examining the special education teaching undergraduate program in terms of the competencies of teachers of the mentally disabled: The case of Sakarya province [Unpublished Master's Thesis]. Sakarya: Sakarya University, Institute of Educational Sciences.
• Van Schagen Johnson, A., La Paro, K. M., & Crosby, D. A. (2017). Early practicum experiences: Pre-service early childhood students’ perceptions and sense of efficacy. Early Childhood Education Journal, 45(2), 229-236. Woods, A. M., & Weasmer, J. (2003). Great expectations for student teachers: explicit and implied. Education, 123(4), 681-688.
• Yin, (2011). Applications of case study research (3rd ed.). Los Angeles: Sage Publications. Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri [Qualitative research methods in social sciences] (8th ed.). Ankara: Seçkin Publication.
• Yücesoy Özkan, Ş., Öncül, N., Çolak, A., Acar, Ç., Aksoy, F., Bozkuş-Genç, G., & Çelik, S. (2019). Zihin engelliler öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersine ve uygulama okullarına ilişkin beklentilerinin belirlenmesi [Determining the expectations of pre-service teachers with intellectual disabilities about the teaching practice course and practice schools]. İlköğretim Online [Primary Education Online], 18(2), 808-836. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.562062
• Yükseköğretim Kurulu [Council of Higher Education] (2016). Eğitim Fakültelerinde uygulanacak yeni programlar hakkında açıklama [Explanation on the New Programs to be implemented in Faculties of Education.]. 22.11.2019 https://www.yok.gov.tr/kurumsal/idari-birimler/egitim-ogretim-dairesi/yeni-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari