Pedagojik Formasyon Öğrencilerinin Su Tüketim Davranışları ile Su Ayak İzlerinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 53 - 70, 29.09.2020

Sait Bulut , Gizem Şahin

Öz

Bu araştırmada, pedagojik formasyon öğrencilerinin su tüketim davranışları belirlenmiş ve su ayak izleri hesaplanmıştır. Tarama deseninin kullanıldığı bu çalışmaya Eğitim Fakültesi’nde eğitim alan pedagojik formasyon öğrencilerinin tümünden uygun örnekleme yöntemiyle 424 kişi dahil edilmiştir. Öğrencilerin su tüketim davranışlarını belirlemek amacıyla “Su Tüketim Davranışları Ölçeği” kullanılmış olup Cronbach Alfa değeri 0.85 bulunmuştur. Su tüketim davranışları çeşitli değişkenler (bölüm/grup, cinsiyet, sınıf düzeyi, anne eğitimi düzeyi, baba eğitim düzeyi, gelir türü, gelir düzeyi, su ayak izi kavramını duyma durumu, su ayak izini hesaplama durumu) açısından incelenmiştir. Su ayak izinin hesaplanmasında “Genişletilmiş Su Ayak İzi Hesaplayıcısı” kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimleyici istatistikler, bağımsız örneklemler t-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda; Öğrencilerin su tüketimleri ile cinsiyet, su ayak izi kavramını duyma durumu, su ayak izini hesaplama durumu değişkenlerinde anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir. Öğrencilerin su ayak izi ortalaması ise küresel ayak izi ortalamasından yüksek çıkmıştır. Ayrıca öğrencilerin suyun yakın bir gelecekte ne durumda olacağına dair görüşlerini almak için yöneltilen sorulara; 31 kişinin yakın bir zamanda suyun elmas kadar değerli olacağı fikrine inanmadıkları, 90 kişinin ise kullanılabilir su kaynaklarının su döngüsü sayesinde tükenmeyeceğine inandığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Su Tüketim Davranışları, Su Ayak İzi, Sürdürülebilir Su Kullanımı, Su Eğitimi, Pedagojik Formasyon Öğrencileri

Kaynakça

• Akın, M. ve Akın, G. (2007). Suyun önemi, Türkiye’de su potansiyeli, su havzaları ve su kirliliği. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 47(2), 105-118.
• Akpınar, E., Küçükcankurtaran, E., Ünal Çoban G., Yıldız, E., Öztürk C., Yılmaz, Y., Karadeniz, A. ve Ergin, Ö. (2011). Su okulu: Fen ve teknoloji dersi öğretmenlerinde su farkındalığı oluşturmaya yönelik bir uygulama. Milli Eğitim Dergisi, 41(192), 174-192.
• Alaş, A., Tunç, T., Kışoğlu, M. ve Gürbüz, H. (2009). Öğretmen adaylarının bilinçli su tüketimi davranışları üzerine bir araştırma: Atatürk Üniversitesi örneği. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi 11(2), 37-49.
• Altinbilek D. ve Hatipoglu M.A. (2020). Water Resources Development. In: Harmancioglu N., Altinbilek D. (eds) Water Resources of Turkey. World Water Resources, vol 2. Springer, Cham.
• Ayboğa, E. (2010). Yaşam hakkı olarak su. Sosyal Değişim Derneği, İstanbul. http://www.suhakki.org/wp-content/uploads/2010/11/EA-suyasamdir.pdf [Erişim 9 Ocak 2020].
• Aydın, R., Atakav, Y. ve Ceylan, S. (2016). Temiz suya ulaşmada bina içi su yapıları üzerine halktaki farkındalık ve bilincin ölçülmesi. Çukurova Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 31(ÖS2), 251-258.
• Covitt, B. A., Gunckel, K. L. ve Anderson, C. W. (2009). Students' developing understanding of water in environmental systems. The Journal of Environmental Education, 40(3), 37-51.
• Çakmak, M., Çakmak, R. ve Topal, G. (2018). Öğretmen adaylarının su hakkındaki bilgi düzeyleri ve kavram yanılgıları. Electronic Turkish Studies, 13(27), 385-404.
• Çankaya, C. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sürdürülebilir su kullanımına yönelik farkındalıklarının geliştirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Çankaya, C. ve Filik İsçen, C. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarına yönelik su davranış ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Education Sciences, 9(3), 341-352.
• Çelikbaş, A. (2016). Sürdürülebilirliği temel alan çevre eğitiminin ortaokul öğrencilerinin çevresel davranışlarına ve sürdürülebilir çevre tutumlarına etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Dervişoğlu, S. ve Kılıç, D. S. (2013). Sosyodemografik değişkenlere göre öğrencilerin su tasarrufu davranışları ve bunları etkileyen faktörler. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (1), 1-12. DPT (Devlet Planlama Teşkilatı). (2014). Su kaynakları yönetimi ve güvenliği. Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018, Ankara.
• DSİ (Devlet Su İşleri). (2018). Biyolojik AVM’ler: Sulak alanlar. Su Dünyası, (171), 38-52.
• Dursun, N. (2019). Ardahan Üniversitesi Yenisey Kampüsü'nde görev yapan personel ve öğrenim gören öğrencilerin su ayak izinin belirlenmesi. Erzincan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 12(3), 1526-1536.
• Gezer, A. ve Erdem, A. (2018). Su stresi, su kıtlığı ve su tasarrufu hakkında halkın farkındalığının belirlenmesi: Akdeniz Üniversitesi örnek çalışması. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 4(2), 113-122.
• Hakyemez, C. (2019). Su: yeni elmas. TSKB Ekonomik Araştırmalar. http://www.tskb.com.tr/i/assets/document/pdf/TSKBBAkis_SUYeniElmas_Subat2019.pdf [Erişim 22 Kasım 2019].
• Hoekstra, A. Y. and Chapagain, A. K. (2007). Water footprints of nations: water use by people as a function of their consumption pattern. Water Resour Manage, 21, 35-38.
• İlhan, A. (2011). Yeni bir su politikasına doğru. Sosyal Değişim Derneği, İstanbul. https://www.suhakki.org/wp-content/uploads/2012/02/yenibirsupolitikasi.pdf [Erişim 9 Ocak 2020].
• Koca, N. ve Çatak, M. (2011). Sosyal bilgiler öğretiminde su kaynaklarının görsel materyal olarak kullanımı. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 4(2), 167-181.
• Köle, M. M. (2017). 1954–2016 dönemi Türkiye sınıraşan sular politikası. Marmara Coğrafya Dergisi, (35), 122-133.
• Muluk, Ç.B., Kurt, B., Turak, A., Türker, A., Çalışkan M.A., Balkız, Ö., Gümrükçü, S., Sarıgül, G. ve Zeydanlı, U. (2013). Türkiye’de Suyun Durumu ve Su Yönetiminde Yeni Yaklaşımlar: Çevresel Perspektif. İş Dünyası ve Sürdürülebilir Kalkınma Derneği - Doğa Koruma Merkezi. http://www.dkm.org.tr/dosyalar/yayindosya_rnf27jiq.pdf [Erişim 9 Ocak 2020].
• Muratoğlu, A. (2020). Üretimin su ayak izinin incelenmesi: Diyarbakır ili için bir vaka çalışması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 35(2), 845-858.
• Pınaroğlu, Z. (2009). Ailelerin su tüketimine yönelik tutum ve davranışları ve bunları etkileyen faktörler, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Teksöz, G., Şahin, E. ve Ertepınar, H. (2010). Çevre okuryazarlığı, öğretmen adayları ve sürdürülebilir bir gelecek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (39), 307-320.
• Turan, T. ve Eren, Z. (2008). Türkiye’de su kaynakları ve su politikası. TMMOB 2. Su Politikaları Kongresi 20-22 Mart, Ankara.
• Tutar, F., Kılıç, N. ve Aytekin, S. (2012). Türkiye’de Suyun Ekonomik Analizi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 231-246.
• Türkman, A. (2000). Yaşanabilir bir çevre için. İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
• UNEP (United Nations Environment Programme). (2018). Sustainable Development Goal 6: Synthesis Report 2018 on Water and Sanitation, United Nations.
• Ülger, A. Ö. (2011). Günümüzde su eğitimi ve ilköğretim öğrencilerinin su ile ilgili tutumlarının araştırılması (Muğla ili örneği), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Muğla.
• World Water Council. (2018). 8th world water forum, 18-23 March, Brazil. https://www.worldwatercouncil.org/sites/default/files/2018-11/Outcomes-of-8th-WWForum_WEB.pdf [Erişim 11 Ocak 2020].
• UN-WWAP (UNESCO World Water Assessment Programme). (2019). Leaving No One Behind. The United Nations World Water Development Report 2019: Paris, UNESCO. https://www.unwater.org/publications/world-water-development-report-2019/ [Erişim 10 Ocak 2020]. WWF-Türkiye (2014). Türkiye’nin su ayak izi raporu: Su, üretim ve uluslararası ticaret ilişkisi.
• Su Ayak İzi. https://sutema.org/ [Erişim 9 Ocak 2020].
• Su Ayak İzi. https://yarininsuyu.com/ [Erişim 10 Ocak 2020].
• Su Ayak İzi. https://waterfootprint.org/en/ [Erişim 22 Kasım 2019].