Fen Bilgisi Öğretmenliği ve Rekreasyon Bölümü Lisans Öğrencilerinin Doğayla İlişki Düzeylerinin Belirlenmesi

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 2, 321 - 339, 28.12.2022

Sait Bulut Gizem Şahin Hacı Kubilay Kiraz Gülşah Çoşkun

Öz

Bu çalışma, Fen Bilgisi Öğretmenliği ve Rekreasyon Bölümü lisans öğrencilerinin doğayla ilişki düzeylerini belirlemek amacıyla tarama yöntemi kullanılarak yapılmıştır. Araştırmanın örneklemi, Türkiye’deki bir devlet üniversitesinde öğrenim gören Fen Bilgisi Öğretmenliği 3. ve 4. sınıf öğrencileri (135 kişi) ile Rekreasyon Bölümü 1, 2, 3 ve 4. sınıf öğrencileri (110 kişi)’nden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri “Doğayla İlişki Ölçeği” ile elde edilmiştir. Verilerin analizinde çalışmaya katılan lisans öğrencilerinin doğayla ilişki puanlarının belirlenen bölümlerin yanı sıra cinsiyet, doğa gezisi katılım durumu ve sınıf düzeyi değişkenlerine göre farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır. Verilerin analizinde betimleyici istatistikler, bağımsız örneklem t-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) yapılmıştır. Araştırmada bölüm farklılığının perspektif ve deneyim alt boyutlarında, cinsiyet değişkeninin perspektif alt boyutunda, doğa gezisi katılım durumunun ise hem toplam puan hem de özbenlik ve deneyim alt boyutlarında anlamlı farklılık meydana getirdiği gözlemlenmiştir. Sınıf düzeyi değişkenine ait puanlar arasında ise her iki bölümde de anlamlı bir farklılık ortaya çıkmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca araştırmaya katılan 39 lisans öğrencisinin üniversite eğitimine kadar herhangi bir doğa gezisine katılmadığı tespit edilmiştir. Araştırmanın sonucunda çevre ile ilgili teorik derslerin çevreye yönelik olumlu bakış açısını destekleyebileceği, doğa gezilerinin ise doğal çevre etkileşimli sınıf dışı eğitim ortamı oluşturarak bireyin hem özbenliğini hem de deneyimini arttırabileceği düşünülmektedir. Araştırmada elde edilen sonuçlar doğrultusunda önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Doğa, doğayla ilişki düzeyi, lisans öğrencileri, sınıf dışı eğitim, doğa eğitimi

Determining The Nature Relatedness Levels of Science Teacher Education and Recreation Undergraduate Students

Öz

The aim of this research was to determine the nature relatedness levels of undergraduate students and survey design was made. The sample of this study consists of the 3rd and 4th grade students (135 people) of the Science Teaching Education and the 1st, 2nd, 3rd and 4th grade students (110 people) of the Recreation Departmant. The data of this research was obtained the scale named “Nature Relatedness Scale”. In the analysis of the data, it was investigated, in addition to the determined departments, whether the scores of the undergraduate students participating in the study differed according to the variables of gender, nature trip participation status and grade level. The analyzing of the data was conducted descriptive statistics, independent sample t-test and one-way ANOVA. In the research, it was observed that the department difference created a significant difference in the perspective and experience sub-dimensions, and the gender variable in the perspective sub-dimension, and the nature trip participation status in both the total score and the self and experience sub-dimensions. It was determined that there was no significant difference between the scores of the grade level variable in both departments. In addition, it was determined that 39 undergraduate students who participated in the research did not participate in any nature trips until their university education. As a result of the research, it is thought that the theoretical courses related to the environment can support the positive perspective on the environment, and nature trips can increase both the self-concept and experience of the individual by creating an out-of-class education environment with natural environment interaction. Suggestions were made about the results obtained.

Anahtar Kelimeler

Nature, Nature relatedness level, undergraduate students, outdoor education, nature education

Kaynakça

• Bektaş, F., Kural, B., & Orçan, F. (2017). Doğaya bağlılık ölçeğinin Türkçeye uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(1), 77-86. https://dergipark.org.tr/en/pub/bsd/issue/53472/711733
• Bell, S. (1997). Design for outdoor recreation. (First Edition). Taylor & Francis https://doi.org/10.4324/9780203362334
• Bener, Ö., & Babaoğul, M. (2008). Sürdürülebilir tüketim davranışı ve çevre bilinci oluşturmada bir araç olarak tüketici eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar E-Dergisi, 5(1), 1-10. http://www.sdergi.hacettepe.edu.tr/makaleler/surdurulebilirtuketimdavranisi.pdf
• Buldur, S, Bursal, M, Yücel, E., & Yalçın-Erik, N. (2018). Disiplinler arası bir doğa eğitimi projesinin ortaokul öğrencilerinin çevreye yönelik duyuşsal özelliklerine ve çevre bilinçlerine etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(5), 284-303. https://doi.org/10.15869/itobiad.498087
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Can, H. (2012). İlköğretim bölümü 1. ve 4. sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi, dünya görüşü ve çevre eğitimine yönelik öz-yeterlik inançlarının karşılaştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Clayton, S., & Opotow, S. (2003). Identity and the natural environment: The psychological significance of nature. MIT Press.
• Çakır, B., Karaarslan, G., Şahin, E., & Ertepınar, H. (2015). Doğayla ilişki ölçeğinin Türkçe’ye adaptasyonu. İlköğretim Online, 14(4), 1370-1383. http://dx.doi.org/10.17051/io.2015.95299
• Demirel, M., Gürbüz, B., & Karaküçük, S. (2009). Rekreasyonel aktivitelere katılımın çevreye yönelik tutum üzerindeki etkisi ve yeni ekolojik paradigma ölçeğinin geçerliği ve güvenirliği. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 7(2), 47-50. https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000155
• Demirsoy, A. (2012). Doğaperest. Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Deretarla-Gül, E., & Polat, P. (2018). Anasınıfına devam eden çocuklar ve annelerinin doğaya yakınlık (biyofili) seviyelerinin incelenmesi. II. Uluslararası Multidisipliner Çalışmaları Kongresi, 4-5 Mayıs 2018, Adana. https://kongre.akademikiletisim.com/files/multi2018/Egitim_Bilimleri.pdf
• Durmuş, Y., & Yapıcıoğlu, A. E. (2015). Kemaliye (Erzincan) ecology based nature education project in participants’ eyes. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 197, 1134-1139. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.07.365
• Erentay, N., & Erdoğan, M. (2012). 22 adımda doğa eğitimi. ODTÜ Yayıncılık.
• Gül, F. (2013). İnsan-doğa ilişkisi bağlamında çevre sorunları ve felsefe. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 17-21. https://dergipark.org.tr/en/pub/pausbed/issue/34728/383950 İstanbullu, T. (1980). Dünya Yaban hayatı Vakfı'nın yaban hayatının korunmasındaki çalışmaları. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 30(1), 30-35. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/175734
• Kahyaoğlu, M., Daban, Ş., & Yangın, S. (2008). İlköğretim öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (11), 42-52. https://dergipark.org.tr/en/pub/zgefd/issue/47957/606768
• Karakaya, F., Avgın, S. S., Gömlek, E., & Balık, M. (2017). Nature relatedness of pre-service teachers. Turkish Journal of Education, 6(2), 79-87. https://doi.org/10.19128/turje.291015
• Kılıç, M., & Şener, G. (2012). Üniversite öğrencilerinin rekreasyon etkinliklerine katılımlarındaki sosyolojik etkenler ve yapısal kısıtlamalar. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, (3), 220-227. https://doi.org/10.5961/jhes.2013.080
• Koçak, F., & Balcı, V. (2010). Doğada yapılan sportif etkinliklerde çevresel sürdürülebilirlik. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 2(2), 213-222. https://doi.org/10.1501/Csaum_0000000037
• Matyn, P., & Brymer, E. (2016). The relationship between nature relatedness and anxiety. Journal of Health Psychology, 21(7), 1436-1445. https://doi.org/10.1177/1359105314555169
• Mayer, F. S., & Frantz, C. M. (2004). The nature connectedness scale: a measure of individuals' feeling in community with nature. Journal of Environmental Psychology, 24, 503-515. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2004.10.001
• McKillup, S. (2012). Statistics explained: An introductory guide for life scientists. Cambridge University Press.
• Mitchell, R. (2013). Is physical activity in natural environments better for mental health than physical activity in other environments?. Social Science & Medicine, 91, 130–134. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2012.04.012
• Nisbet, E. K., Zelenski, J. M., & Murphy, S. A. (2009). The nature relatedness scale linking individuals’ connection with nature to environmental concern ve behavior. Environment ve Behavior, 41(5), 715-740. https://doi.org/10.1177/0013916508318748
• Nisbet, E. K., Zelenski, J. M., & Murphy, S. A. (2011). Happiness is in our nature: exploring nature relatedness as a contributor to subjective well-being. Journal of Happiness Studies, 12, 303-322. https://doi.org/10.1007/s10902-010-9197-7
• Özdemir, O., & Uzun, N. (2006). Yeşil sınıf modeline göre yürütülen fen ve doğa etkinliklerinin anasınıfı öğrencilerinin çevre algılarına etkisi. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 3(1), 12-20. http://acikerisim.mu.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12809/7508
• Özgün, B. B., Kahraman, S., & Özgün, V. (2018). Öğretmen adaylarının doğayla ilişki düzeyleri ve ekoloji bilgileri arasındaki ilişki. International Conference On STEM and Educational Sciences, 3-5 May 2018, Muş.
• Özgün, B. B., & Özgün, V. (2019). Doğayla ilişkinin önemi: sınıf ve okul öncesi öğretmen adayları örneği. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 7, 37-56. https://dergipark.org.tr/en/pub/kebd/issue/67223/1049149
• Sabancı, A. (2011). Eğitimin temel kavramları. E. Toprakçı (Ed.), Eğitim Bilime Giriş (s.14). Ütopya Yayınevi.
• Sarıçam, H., Şahin, S. H., & Soyuçok, E. (2015). Doğayla ilişkili olma ile depresyon, anksiyete ve stres arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Journal of Psychiatry and Psychological Researches, 4, 38-57. https://toad.halileksi.net/wp-content/uploads/2022/07/dogayla-iliskili-olma-dio-6-olcegi-toad.pdf
• Schultz, P. W., Shriver, C., Tabanico, J., & Khazian, A. (2004). Implicit connections with nature. Journal of Environmental Psychology, 24, 31–42. https://doi.org/10.1016/S0272-4944(03)00022-7
• Shapiro, S. S., & Wilk, M. B. (1965). An analysis of variance test for normality (complete samples). Biometrika, 52(3-4), 591-611. https://doi.org/10.2307/2333709
• Sinan, O., Şardağ, M., Salifoğlu, A., Çakır, C., & Karabacak, Ü. (2014). İlköğretim öğrencilerinin fen tutumları ve özyeterliliklerinin incelenmesi. NEF-EFMED, 8(1), 68-100. https://doi.org/10.12973/nefmed.2014.8.1.a4
• Türk Dil Kurumu [TDK]. (t.y.). Güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/
• Türk Dil Kurumu. (2005). Türkçe sözlük. TDK Yayınları.
• Vinning, J., Merrick, M. S., & Price, E. A. (2008). The distinction between humans and nature: Human perceptions of connectedness to nature and elements of the natural and unnatural. Human Ecology Review, 15, 1-11. https://www.jstor.org/stable/24707479