Examining Doctoral Theses in the Field of Social Studies Education in terms of Values

Yıl 2022, , 1289 - 1300, 29.12.2022

Meltem Elif Çelik , Selma Güleç

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1012159

Öz

There are 18 values that should be taught to students in the social studies program, which was renewed in 2018. How many values are included in doctoral studies in social studies and how much study is conducted on teaching values is essential in gaining values to students correctly. Therefore, the study aims to examine the doctoral theses in social studies education in terms of values and give an idea about the values that are not studied to the researchers who will study on values. In the study, which was carried out with the document analysis method, one of the qualitative research methods, four hundred and forty doctoral theses in social studies education from the Council of Higher Education Thesis Center between 1998 and 2021 were examined, and twenty-nine doctoral theses on values were reached. The theses were evaluated in terms of the year, value topic, method, study group and data analysis. Descriptive analysis was used in the classification and evaluation of the data. Additionally, findings are depicted through graphics. As a result of the research, it was seen that most studies on values were conducted in 2018, the mixed design was most preferred, and the data were mainly analyzed with SPSS and content analysis. 

Anahtar Kelimeler

Doctoral theses, values, social studies education, social studies

Sosyal Bilgiler Eğitimi Alanında Yapılan Doktora Tezlerinin Değerler Yönünden İncelenmesi

Öz

Değerler, toplumu var eden ve geleceğe taşıyan önemli ortak düşünce ve inançlardır. 2018’de yenilenen Sosyal bilgiler programında öğrencilere kazandırılması gereken 18 değer bulunmaktadır. Değerlerin sosyal bilgiler alanında yapılan doktora çalışmalarında ne kadar yer aldığı ve değerler öğretimine ilişkin konuların değerleri ne kadar doğru ve etkin bir şekilde öğrencilere kazandırdığı önem taşımaktadır. Bundan dolayı çalışmanın amacı sosyal bilgiler eğitimi alanında yer alan doktora tezlerini değerler açısından incelemek ve değer konusunda çalışma yapacak araştırmacılara doktora tezlerinde ele alınmamış değerler hakkında bilgi sunmaktır. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemiyle gerçekleştirilen çalışmada Yüksek Öğretim Kurumu Tez Merkezinden sosyal bilgiler eğitiminde 1998-2021 yılları arasında çalışılmış dört yüz kırk (440) doktora tezi incelenmiş ve değerlerin çalışıldığı yirmi dokuz (29) doktora tezine ulaşılmıştır. Tezler yıl, değer konusu, yöntemi, çalışma grubu ve verilerin analizi açısından değerlendirilmiştir. Verilerin sınıflandırılmasında ve değerlendirilmesinde betimsel analiz kullanılmıştır. Bulgular grafik, yüzde ve frekanslar yoluyla betimlenmiştir. Araştırmanın sonucunda değerlere ilişkin en fazla 2018’de çalışma yapıldığı, çoğunlukla karma desenin tercih edildiği, verilerin en fazla SPSS ve içerik analizi ile çözümlendiği görülmüştür. Çalışma grubu olarak ilkokul, ortaokul ve üniversite öğrencilerinin tercih edildiği tespit edilmiştir. Çalışmada ulaşılan bulgular doğrultusunda öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doktora tezleri, değerler, sosyal bilgiler eğitimi, sosyal bilgiler

Kaynakça

• Akbaş, O. (2008). Değerler eğitimi akımlarına genel bir bakış, Değerler Eğitimi Dergisi.6 (16). 9-27.
• Akbaş, O. (2009). İlköğretim okullarında görevli branş öğretmenlerinin değer öğretimi yaparken kullandıkları etkinlikler: 2004 ve 2007 yıllarına ilişkin bir karşılaştırma. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(2), 403-414.
• Akyol, Y. (2015). Ortaokul 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında kullanılan okuma metinlerinde yer alan değerler. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, (5), 194-207.
• Aran, Ö. C., ve Demirel, Ö. (2008). Dördüncü ve beşinci sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(46), 151-168.
• Balcı, A., ve Yelken, T. (2013). İlköğretim sosyal bilgiler programında yer alan değerler ve değer eğitimi uygulamaları konusunda öğretmen görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 195-213.
• Baş, G., ve Beyhan, Ö. (2012). Türkiye'de değerler eğitimi konusunda yapılmış lisansüstü tezlerin farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Journal of Values Education, 10(24), 55-74.
• Batur, Z. ve Akdeniz, T. (2020). Değerler eğitimiyle ilgili yapılan tezler üzerine bir inceleme: Türkçe eğitimi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 1-11.
• Canbulut, T., Avcı, G. ve Sipahi, S. (2016). ABD ve Kanada’da sosyal bilgiler eğitimi alanındaki tezlerin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), XVII (2), 351-370.
• Çelikkaya, T. ve Filoğlu, S. (2014). Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin değere ve değer eğitimine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4), 1541-1556.
• Çiğdem, K. A. N. (2010). Sosyal bilgiler dersi ve değerler eğitimi. Milli Eğitim Dergisi, 40(187), 138-145.
• Değirmenci, A. ve Koç, M. (2017). Türkiye’de sosyobilimsel konularla ilgili yapılan çalışmaların incelenmesi: Bir betimsel analiz çalışması. Buca eğitim fakültesi dergisi, 44, 123-138.
• Demirel, M., Becerikli, S. U., ve Yıldırım, S. G. (2017). Farklı bakış açılarına göre sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi. İlköğretim Online (elektronik), 16(4), 1575-1588.
• Direkçi, B., Akbulut, S., ve Şimşek, B. (2020). Türkçe eğitimi alanında yapılan değerler eğitimi tezlerinin incelenmesi. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 12(2), 117-140.
• Elbir, B., ve Bağcı, C. (2013). Değerler eğitimi üzerine yapılmış lisansüstü düzeyindeki çalışmaların değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 8(1).
• Faiz, M. & Karasu Avcı, E. (2018). 4.ve 5.sınıf sosyal bilgiler ders kitapları “etkin vatandaşlık” öğrenme alanında yer alan becerilerin ve değerlerin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 2(1), 1-21. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/sbyy/issue/38224/428604
• Fichter, J. (2006). Sosyoloji Nedir? (N. Çelebi, Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Fidan, K. N. ve Öner, Ö. (2018). Değerler eğitimine yönelik yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 4(1),1-17. DOI: 10.32570/ijofe.388289
• Fidan, N., K. (2009). Öğretmen adaylarının değer öğretimine ilişkin görüşleri. Kuramsal Eğitim Bilim, 2(2) 1-18.
• Güçlü, M. (2015). Türkiye’de değerler eğitimi konusunda yapılmış araştırmalar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(38), 720-732.
• Gündüz, M., Başpınar, Z. ve Büyükkarcı, A. (2017). 2000-2015 Yılları arasında değer eğitimi üzerine yapılan doktora tezlerinin içerik analizi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (31), 705-718. DOI: 10.14582/DUZGEF.1817
• Haçat, O. S. ve Demir, F. B. (2018). Sosyal bilgiler eğitimi üzerine yapılan doktora tezlerinin değerlendirilmesi (2002-2018). Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6 (15), 948-973. DOI: 10.33692/avrasyad.510136
• İbret, B. Ü., Karatekin, K., Avcı, E. (2015). Sosyal bilgiler dersinde coğrafya öğretiminin değerler eğitimi açısından önemi. Milli Eğitim Dergisi. 207. 5-23.
• Kafadar, T., Öztürk, C., ve Katılmış, A. (2018). Farklı ülkelerin sosyal bilgiler öğretim programlarının değerler eğitimi boyutunda karşılaştırılması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 154-177.
• Kalaycı, N. ve Baysal, S. D. (2020). Sosyal bilgiler öğretim programlarının karşılaştırmalı analizi. Afyon Kocatepe Üniversitesi sosyal bilimler dergisi, 22(1),106-129.
• Karadağ, E. (2009). Eğitim bilimleri alanında yapılmış doktora tezlerinin tematik açıdan incelemesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 75-87.
• Karasar, İ. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemi, kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: Nobel Yayınları.
• Katılmış, A. ve Ekşi, H. (2011). Değerler eğitimi yaklaşımları. DİB Dergisi, 245, 11-15.
• Katılmış, A. ve Şahin, T. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının değerler eğitimi öz-yeterlilikleri. Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2(1), 1-16.
• Keskin, Yusuf (2019). Sosyal Bilgiler Programı Tarihi ve Güncel Gelişmeler. T. Çelikkaya, Ç. Ö. Demirtaş, T. Yıldırım, H. Yakar (Ed.), Yeni Program ve Ders İçeriklerine Göre Sosyal Bilgiler Öğretimi I içinde (1- 41). Ankara: Pegem A.
• Kızılçelik, S. ve Erjem, Y. (1994). Açıklamalı Sosyoloji Terimler Sözlüğü., Atilla Kitabevi, Ankara.
• Lichtman, M. (2010). Qualitative research in education (Second Edition). Los Angeles: Sage Publication, İnc.
• Lincoln, Y. Sve Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Beverly Hills, CA: Sage.
• MEB. (2018). Sosyal Bilgiler Öğretim programı (4- 5-6 -7) Web: http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103847686-SOSYAL%20B%C4%B0LG%C4%B0LER%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI%20.pdf internet adresinden 12.10.2018 tarihinde elde edilmiştir.
• Öğretici, B. (2011). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler derslerinde değerler eğitimine yönelik uygulamaların etkililiğinin araştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Özgüven, İ, E. (1994). Psikolojik Testler. Ankara: Yeni Doğuş Matbaası.
• Sönmez, Ö. F. (2014). Atasözlerinin sosyal bilgiler progratezimındaki değerler açısından incelenmesi. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 6(2), 101-115.
• Şahin, M., Yıldız, G. D., ve Duman, R. (2011). Türkiye’deki sosyal bilgiler eğitimi tezleri üzerine bir değerlendirme. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2(2), 96-121.
• Şahin, T. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının değerler eğitimi öz-yeterliliklerinin incelenmesi (Yayımlanmamış (Yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Şahin, T., ve Ersoy, F. (2012). Sosyal bilgiler ders kitaplarının değerler eğitimi yaklaşımları açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(2), 1535-1558.
• Yazar, T. (2012). Öğretmen adaylarının değerler hakkındaki görüşleri. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi. c.2. s.1.61-68.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, E. (2009). Öğretmenlerin değer tercihlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17),109-128.