Capturing Çiğiltepe in the Great Offensive and Mopping Up of the Enemy in Sinanpaşa (Sincanlı) Plain

Yıl 2022, , 222 - 247, 28.11.2022

İbrahim Baş

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1146096

Öz

In this study, the Battle of Çiğiltepe, one of the important stages of the Great Offensive, the capture of Çiğiltepe from the Greeks and the cleansing of the Sinanpaşa Plain from the enemy were discussed. The study was evaluated by making use of archive documents from the archives of the Republic Archive, ATASE Archive and the Turkish Historical Society Archive, as well as thesis, books and articles prepared on this subject. The victories of the Turkish Army in the Great Offensive are the result of planned preparations since the Battle of Sakarya. Before the Battle of Sakarya, Mustafa Kemal Pasha, while asking for full authority from the Grand National Assembly of Turkey, started to think about which war plans could be used to defeat the enemy on all fronts. Thus, the works to be done in order to clear Western Anatolia from the enemy were put into practice, respectively. It can be said that the Great Offensive was a war that provided the foundation of the Turkish Republic. Although the Turkish Army won the Battle of Sakarya on September 13, 1921, it did not have the means and ability to engage in a more difficult and longer offensive operation. It had many shortcomings in terms of training, number of soldiers and equipment. Since Mustafa Kemal Pasha knew this situation, on the one hand he prepared the army for a new attack, on the other hand he continued his international diplomacy studies. In the Great Offensive, an attack would be launched with the 1st and 2nd Army units, the 1st Army would attack the Greek troops settled in the Afyon region, and the Greek troops in the north of Afyon and the Greek troops in the Kütahya region, the 2nd Army units would be forced to flee from the hills where the enemy settled to the Sinanpaşa plain. It was planned to destroy the enemy here by Turkish troops coming from the south and north.

Anahtar Kelimeler

Great Offensive, 26 August 1922, Battle of Çiğiltepe, Cavalry Corps, Sinanpaşa (Sincanlı) Plain, Battle of the Commander-in-Chief

Büyük Taarruz’da Çiğiltepe’nin Alınması ve Sinanpaşa (Sincanlı) Ovasının Düşmandan Temizlenmesi

Öz

Bu çalışmada Büyük Taarruz’un önemli aşamalarından biri olan Çiğiltepe Savaşı, Çiğiltepe’nin Yunanların elinden alınması ve Sinanpaşa Ovası’nın düşmandan temizlenmesi işlenmiştir. Çalışma Cumhuriyet Arşivi, ATASE Arşivi ve Türk Tarih Kurumu arşivlerinden arşiv belgeleri ile bu konuda hazırlanmış tez, kitap ve makalelerden faydalanılarak değerlendirilmiştir. Büyük Taarruz’da Türk Ordusu’nun zaferleri Sakarya Savaşı öncesinden beri gelen planlı hazırlıkların neticesidir. Sakarya Savaşı öncesinde Mustafa Kemal Paşa TBMM’den tam yetki isterken düşmanın bütün cephelerde hangi savaş planlarıyla bozguna uğratılabileceğini düşünmeye başlamıştır. Böylece Batı Anadolu’yu düşmandan temizlemek için yapılması gereken çalışmalar sırasıyla uygulamaya konulmuştur. Büyük Taarruz’un Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu sağlayan bir savaş olduğu söylenebilir. Türk Ordusu 13 Eylül 1921 günü Sakarya Meydan Savaşı’nı kazanmasına rağmen daha zor ve uzun sürebilecek bir taarruz harekâtına girebilecek imkân ve kabiliyette değildi. Eğitim, asker sayısı ve teçhizat açısından birçok eksiklikleri vardı. Mustafa Kemal Paşa bu durumu bildiği için bir taraftan orduyu yeni bir taarruza hazırlarken diğer taraftan uluslararası diplomasi çalışmalarını da sürdürmüştür. Büyük Taarruz’da 1. ve 2. Ordu birlikleri ile taarruz başlatılmış, Afyon bölgesinde yerleşmiş Yunan birliklerine 1. Ordu birlikleri, Afyon’un kuzeyi ve Kütahya bölgesindeki Yunan birliklerine de 2. Ordu birlikleri taarruz ederek, düşman yerleştiği tepelerden Sinanpaşa ovasına kaçışa zorlanmıştır. Güney ve kuzeyden gelen Türk birliklerince düşmanın burada imha edilmesi planlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Büyük Taarruz, 26 Ağustos 1922, Çiğiltepe Savaşı, Süvari Kolordusu, Sinanpaşa (Sincanlı) Ovası, Başkomutan Meydan Muharebesi

Kaynakça

• 26 Ağustos 1922 Büyük Taarruz Haritası, TTK Kütüphanesi, H/0291.
• Altay, F. (1949). İstiklâl Harbimizde Süvari Kolordusu. İstanbul: İnsel Kitabevi.
• Altay, F. (1970). Görüp geçirdiklerim 10 yıl savaş (1912-1922) ve sonrası. İstanbul: İnsel Yayınları.
• Altıntaş, A. (2010). Büyük Taarruzun askeri hazırlıkları. G. Şahin (Ed), Atatürk ve Büyük Taarruz kahramanlarına armağan içinde (ss. 41-78). Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayını.
• Arı İnan’ın Şükrü Sökmensüer ile 15.02.1972 tarihinde yaptığı mülakat, TTK Arşivi, ATAM 7 18 2.
• Atatürk Kocatepe’de, TTK Arşivi, TTK 264 5.
• Atatürk, Fevzi Çakmak, İsmet İnönü, Nurettin Paşa, Yakup Şevki Paşa, Fahrettin Altay, Asım Gündüz, Muzaffer Kılıç, Salih Bozok 26 Ağustos 1922 Büyük Taarruz öncesi Akşehir’de, TTK Arşivi, GHTD 240 36 1., Mustafa Kemal Paşa Büyük Taarruz öncesi poligonda atış taliminde, TTK Arşivi, KHO 242 1.
• Aybars, E. (1996). Millî Mücadele’de İngiliz basını 1. 10. Millî Egemenlik Sempozyumu (Büyük Taarruz ve Sonuçları), (7 Mayıs 1996 Gazi Anadolu Teknik Lisesi-Afyon) içinde (ss. 79-118). Ankara: TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayını.
• Baş, İ. (29.10.2020). Reşat Çiyiltepe (1879-1922). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı “Atatürk Ansiklopedisi”. www.ataturkansiklopedisi.gov.tr
• Başkumandan Mustafa Kemal Paşa’nın Müdafaa-i Milliye Vekili Kazım (Orbay) Paşa’ya gönderdiği 27 Ağustos 1338 (1922) tarihli harp raporu. (Çiğiltepe’de mukavemetle karşılaşılmasına rağmen 1. Ordunun bütün cephelerde zafere ulaştığını, düşmanın dağılmış halde kuzeye doğru kaçtığını bildirmiştir.), BCA-ATASE Arşivi, İSH-21 1789 22/1, Eski Kayıt No: 1592 166/6 (1-42,82).
• Belen, F. (1970). Büyük Türk Zaferi Afyon’dan İzmir’e. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Beyoğlu, S. (2010). Kuva-yı Milliyeden Afyon Kongresine. Millî Mücadele ve Büyük Taarruzda Afyonkarahisar içinde (ss. 165-183). Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayını.
• Büyük Taarruz ve düşmanı takip hareketi hakkında harp raporları, BCA, 30-10-0-0 54 355 12.
• Büyük Taarruz’a kadar Kocaeli, Eskişehir, Afyon, Aydın ve Trakya bölgelerine ait harp raporları, BCA, 30-10-0-0 54 354 34.
• Büyük Taarruz’da düşmanın takibinde büyük fedakarlıklarda bulunan 429 kişiye İstiklal Madalyası verilmesi, BCA, 30-18-1-1 7 14 16.
• Büyük Taarruz’da Kocatepe’de Atatürk’ün görüşü açısından 26 Ağustos 1922 Saat: 06:00 İtibariyle düşman sıklet merkezlerini gösteren harita, TTK Arşivi, H 0233.
• Büyük Taarruz’da Türk Ordusu’nun başarısından dolayı Bakanlar Kurulu’nun 28.8.1922 tarihli tebrik telgrafı, BCA, 30-10-0-0 54 355 3.
• Büyük Taarruz’dan hemen sonra Komutanlar: Kazım Karabekir Paşa, Ali Sait Paşa, Kazım Paşa, Cevat Paşa, Fevzi Paşa, Ali Hikmet Paşa, Topçu Emin Paşa, İzzettin Paşa Kemalettin Sami Paşa, TTK Arşivi, TB 150 21.
• Büyük Taarruz’un safahatını bildiren Mustafa Kemal Paşa’nın çektiği telgraflar, BCA, 30-10-0-0 54 355 7.
• Demiralay, A. (2009). Büyük Taarruz ve Büyük Taarruz şehitlikleri (Yayınlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Derinsu Dayı, S. E. (2010). Doğunun Sesi Varlık Gazetesine göre Büyük Taarruz. Millî Mücadele ve Büyük Taarruzda Afyonkarahisar içinde (ss. 103-156). Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayını.
• Erdaş, S. (2014). Büyük Taarruz öncesi lojistik faaliyetler. A. Güvenç, M. Saygın (Ed), Büyük Taarruz’un 90. Yılında Uluslararası Millî Mücadele ve Zafer Yolu Sempozyumu Cilt I içinde (ss. 411-435). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını.
• Erdoğan, S. (2021). Büyük Taarruz (Dağlarda tek tek ateşler yanıyordu). İstanbul: Kronik Yayınevi.
• Ezer, F. (1997). Büyük Taarruz öncesi ikmal ve İaşe (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Gazi Mustafa Kemal, (2007). Nutuk. Ankara: Elips Kitap.
• Genç, R. (1996). Büyük Taarruzun gerçekleşen hedefleri. 10. Millî Egemenlik Sempozyumu (Büyük Taarruz ve Sonuçları), (7 Mayıs 1996 Gazi Anadolu Teknik Lisesi-Afyon) içinde (ss. 167-173). Ankara: TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayını.
• Görgülü, İ. (1992). Büyük Taarruz. Ankara: Genelkurmay Basımevi.
• Kurnaz Şahin, F. (2014). Büyük Taarruz sırasında sıhhî hizmetler. A. Güvenç, M. Saygın (Ed), Büyük Taarruz’un 90. Yılında Uluslararası Millî Mücadele ve Zafer Yolu Sempozyumu 2 içinde (ss. 1251-1260). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını.
• Okay, Ş. S., Okay, M. V., Ural, Ş. ve Öztuna, Ö. (1972). 50. Yıldönümü anısına Büyük Taarruzda batı cephesi komutanları ve şehitleri. Afyon: Afyon İl Turizm Komitesi Yayını.
• Öztoprak, İ. (1996). Büyük Taarruz ve dış kamuoyo. 10. Millî Egemenlik Sempozyumu (Büyük Taarruz ve Sonuçları), (7 Mayıs 1996 Gazi Anadolu Teknik Lisesi-Afyon) içinde (ss. 152-166). Ankara: TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayını.
• Sarıhan, Z. (1996). Kurtuluş Savaşı günlüğü 4 Açıklamalı Kronoloji (Sakarya Savaşı’ndan Lozan’ın açılışına). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Selek, S. (1997). Millî Mücadele (Büyük Taarruzdan İzmir’e). Ankara: Yenigün Haber Ajansı.
• Şahin, G. (2010). Kocatepe Ruhu (Büyük zaferin kazanılmasındaki psikolojik faktörler. G. Şahin (Ed), Atatürk ve Büyük Taarruz Kahramanlarına Armağan, içinde (ss. 227-248). Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayını.
• T.C Genelkurmay Başkanlığı, (1967). Türk İstiklâl Harbi, Batı Cephesi, 2/6. Kısım, 1. Kitap (10 Ekim 1921-31 Temmuz 1922). Ankara: Genelkurmay Basımevi.
• T.C Genelkurmay Başkanlığı, (1968). Türk İstiklâl Harbi, Batı Cephesi,2/ 6. Kısım, 2. Kitap (1-31 Ağustos 1922). Ankara: Genelkurmay Basımevi.
• Taş, B. (2010). Kocatepe ve Büyük Taarruz savaş alanlarının coğrafi özellikleri. G. Şahin (Ed), Atatürk ve Büyük Taarruz Kahramanlarına Armağan, içinde (ss. 7-20). Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayını.
• Türkmen, Z. (2010). Büyük Taarruz harekâtı. G. Şahin (Ed), Atatürk ve Büyük Taarruz Kahramanlarına Armağan içinde (ss. 79-148). Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayını.
• Türksoy, M. E. (2004). Askeri ve stratejik açıdan Büyük Taarruz (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Uzun, H. (2014). Anadolu asınının özüyle Başkumandan Muharebesi. A. Güvenç, M. Saygın (Ed), Büyük Taarruz’un 90. Yılında Uluslararası Millî Mücadele ve Zafer Yolu Sempozyumu 2, içinde (ss. 1082-1098). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını.
• Üçüncü, U. Türk kamuoyunda Büyük Taarruz (Doktora tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Yazman, A. T. (1972). Hedefiniz Akdeniz! (Sakarya’dan İzmir’e kadar Büyük Taarruzun öyküsü). Ankara: Pamukbank Kültür Yayınları.
• Yazman, M. Ş. (bt). Büyük Taarruz nasıl oldu? İstanbul: Kenan Kutay Matbaası.