Özel Gereksinimli Mülteci Çocukların Sınıf içi Durumlarına İlişkin Okul Öncesi Öğretmenlerinin Görüşleri

Yıl 2024, , 1583 - 1604, 17.12.2024

Sule Erden Özcan , Rumeysa Şanal

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1246892

Öz

2011 yılında başlayan Suriye iç savaşının başlaması ile 3,8 milyon Suriyeli Türkiye’ye geçiş yapmıştır. Bu popülasyonun 1.7 milyonunu on sekiz yaş altı, yaklaşık 500 binini ise beş yaş altı çocuklar oluşturmaktadır. Beş yaş ve altı mülteci nüfusun ne kadarının özel gereksinimli olduğu ise bilinmemektedir. Hem özel gereksinimlilik hem de mülteci olmak ayrı ayrı bir sosyal sorun olmaktadır. Bu iki durumdan birini bile yaşamak çocukların tüm gelişimlerini olumsuz etkilemektedir. Bu araştırma, özel gereksinimli mülteci çocukların sınıf içi durumlarına ilişkin okul öncesi öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesini amaçlamaktadır. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji deseni kullanılmıştır. Çalışma grubu örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme kullanılarak belirlenmiştir. Bu çalışmada kullanılan ölçütler şunlardır i) hem engel hem de mülteci özelliğinin bir arada bulunması ii) engelli mülteci çocuklarının okul öncesi eğitime devam etmesi şeklindedir. Araştırmaya sınıfında hem özel gereksinimli hem de mülteci çocuk bulunan 3 okul öncesi öğretmeni dâhil edilmiştir. Veri toplama aracı olarak demografik bilgi formu ile yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde, içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. İlk analiz sonuçlarına göre öğretmenlerin özel gereksinimli mülteci çocukların hem dil hem özel gereksinim durumuyla ilgili sorunlar yaşadıklarını, bu durumu iki kat daha zor olarak ifade ettikleri, çocukların yalnız kalma, kendini ifade edememe ve akranlarla anlaşmazlık gibi problemlerle karşılaştıklarını ifade etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Özel gereksinimli mülteci çocuklar, okul öncesi, mülteci çocuklar

Opinions of Preschool Teachers on the Classroom Situation of Refugee Children with Special Needs

Öz

3.8 million Syrians migrated to Turkey when Syrian Civil War started in 2011. While 1.7 million of the population are under the age of 18, about 500 thousand are under the age of 5. It is unknown how much of the refugee population aged 5 and under has special needs. Both being special needs person and refugee are social problems. Experiencing even one of them affects the development of children negatively. This research aims to examine the views of preschool teachers about the classroom status of refugee children with special needs. In the study, phenomenology was used, the qualitative research method. The study group was determined by using criterion sampling. The criteria used in the study i) being together of characteristics about both disability and refuge ii) continuing disabled refugee children’ to pre-school education. Three preschool teachers who meet these conditions were included. Demographic information form and semi-structured interview form were used as data collection. Content analysis method was used in the analysis of the data. According to the first analysis, the teachers stated that social needed refugee children have problems with both language and special needs, they expressed this situation as twice as difficult. They had problems such as being alone, unable to express themselves and disagreement with peers.

Anahtar Kelimeler

Refugee child with special needs, pre-school, refugee children

Kaynakça

• Alsancak, F. ve Kutlu, İ. (2020). Çi̇fte mağduri̇yeti̇n özneleri̇ olarak engelli̇ mülteci̇lere i̇li̇şki̇n bi̇r i̇nceleme. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 15 (2), 590–598.
• Amas, N. ve Lagnado, J. (2010). Early engagement gailing london's disabled refugees. Forced Migration Review; Oxford, (35), 27–28.
• Ary, D., Jacobs, C. L., Sorensen, C. ve Razavieh, A. (2009). Introduction to Research in Educaiton (8. bs.). Canada: Wadsworth Publishing.
• Basık, R. (2018). Özel gereksinimli mülteci çocuklar ve ilgili eğitim personelinin durumlarının incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Yakın Doğu Üniversitesi, Kıbrıs.
• Can Yaşar, M., Uyanık Aktulun, Ö., Karaca Hamiden, N. ve Teke, H. (2018). Okul öncesi eğitimin 48-66 aylar arasındaki suriyeli çocukların gelişimine etkisi. Journal of Turkish Studies, 13(27), 341–366.
• Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (2007). Research Methods in Education. Research Methods in Education. 6: Routledge.
• Coşkun, İ. ve Emin, M. N. (2016). Türkiye’deki Suriyelilerin eğitiminde yol haritası fırsatlar ve zorluklar.İstanbul: Seta Yayınları.
• Çetin, A. ve Koç, S. (2021). Özel gereksinimli göçmen öğrencileri tanılama, yerleştirme ve izleme sürecinde yaşanan sorunlar. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(2), 516–536.
• Diğer, H. ve Yıldız, A.(2021). Engelli bireylere yönelik algı ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(2), 807-822.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri felsefe-yöntem-analiz (5. bs.). Ankara: Seçkin.
• Hatipoglu, S. S. (2022). Educational services provided to immigrant children with special needs : comparison of the usa and turkey. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(1), 395–421.
• Hurley, J.J.,Warren, R.A., Habalow, R.D., Weber, L.E. ve Tousignant, S.R.(2014). Early childhood special education in a refugee resettlement community: challenges and innovative practices. Early Child Development and Care, 184(1), 50-62.
• İmrak Çulhaoğlu, H. (2009). Okul öncesi dönemde kaynaştırma eğitimine ilişkin öğretmen ve ebeveyn tutumları ile kaynaştırma eğitimi uygulanan sınıflarda akran ilişkilerinin incelenmesi(Yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Johnson, B.R. ve Christensen, L. (2014). Educational research (5. bs.). United States of America: SAGE.
• Jørgensen, C.R., Dobson, G. ve Perry, T.(2020). Migration children with special educational needs in european schools- a review of current issues and approaches. European Journal of Special Needs Education, 1-16.
• Kardeş, S. (2018). Mülteci çocukların psikososyal gelişimine yönelik program uyarlanması (Doktora tezi).Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kaya, S. ve Öz, Ş. A. (2020). Çeşitli açılardan göç ve eğitim multidisipliner bir çalışma. (R. Demir, Ed.). Ankara: İKSAD Publishing House.
• Kargın, T. (2013). Okul öncesinde kaynaştırma. Sucuoğlu ve Bakkaloğlu (Ed),Okul öncesinde öğretimin bireyselleştirilmesi ve öğretimsel uyarlamalar içinde (ss.141-189). Ankara: Kök Yayıncılık.
• Keleş, O ve Emiroğlu, T.(2020).Erken çocuklukta özel eğitim ve kaynaştırma. Sığırtmaç Dikici (Ed), Kaynaştırma ve bütünleştirme uygulamaları içinde (ss.22-39).Ankara: Pegem Akademi.
• Keleş, O. (2019). Okul öncesi dönemde erken müdahale programları kapsamında bir kaynaştırma/bütünleştirme uygulamasına ilişkin durum çalışması (Doktora tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Kim, J. (2013). Unhearf voices: korean ımmıgrant mothers’ experiences with the united states special education system (Doctoral thesis). Columbia University, New York.
• Kuru, N.(2020). Tamamlayıcı erken müdahale programının mülteci çocukların benlik saygısına, sosyal becerilerine ve psikolojik sağlamlığına etkisi(Doktora tezi).Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Malloy, A., Rogers, C.M., Caine, V. ve Clandinin, D.J.(2023). Expeiences of refugee children living with disabilities: a systematic review. International Jounal of Migration, Health and Social Care. 1-14.
• Miles, M. (1997). Afghan children and mental retardation: Information, advocacy and prospects. Disability and Rehabilitation, 19(11), 496–500.
• Muhaidat, M., Alodat, A.M. ve Almeqdad, O.I.(2020). Inclusive education practices for refugee children with disabilities in jordanian schools. International Journal of Early Childhood Special Education, 12(2), 147-153.
• Neuman, L. W. (2014). Social research methods: qualitative and quantitative approaches. Teaching Sociology. United Kingdom: PEARSON.
• Oliver, C. ve Singal, N.(2017). Migration, disability and education:reflections from a special school in the east of england. British Journal of Sociology of Education. 38(8), 1217-1229.
• Oner, O., Kahiloğulları, A.K., Acarlar, B., Malaj, A. ve Alataş, E.( 2020).Psychosocial and cultural needs of children with intellectual disability and their families among the syrian refugee population in turkey. Journal of Intellectual Disability Research, 64(8), 644-656.
• Özkan Yaşaran, Ö., Batu, S. ve Özen, A.(2014). Özel gereksinimli bireylerin sosyal kabullerini sağlamada normal gelişim gösteren öğrencilere sunulan kaynaştırmaya hazırlık etkinliklerinin etkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimle Dergisi,14(3), 167-180.
• Özoruç, N. ve Dikici Sığırtmaç, A.(2022). Okul öncesi öğretmenlerinin mülteci çocukların eğitim sürecinde karşılaştıkları sorunlara ilişkin görüşleri. Milli Eğitim, 51, 237-258.
• Pijl, S.J. ve Frostad, P. (2010) Peer acceptance and self‐concept of students with disabilities in regular education, European Journal of Special Needs Education, 25 (1), 93-105.
• Pit-ten Cate, I.M., Markova, M., Krischler, M. ve Krolak-Schwerdt, S.(2018). Promoting inclusive education: the role of teachers' competence and attitudes. İnsights into Learning Disabilities, 15(1), 49-63.
• Raymond, H., Clandinin, D.J., Kubota, H. ve Caine, V.(2022). Bumping places of social inclusion: a narrative inquiry into the experiences of refugee families who have a child who is living a disability. Equity&Excellence in Education, 55(1-2), 73-86.
• Sallan Gül, S. ve Kahya Nizam, Ö. (2021). Sosyal bilimlerde içerik analizi ve söylem analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 42(1), 181–198.
• Savolainen, H., Engelbrecht, P., Nel, M. ve Malinen, O.(2012). Understanding teachers' attitudes and self-efficacy in inclusive education: implications for preservice and in-service teacher education. Europen Journal of Special Needs Education, 27(1), 51-68.
• Selimoğlu, H., Fazlıoğlu, Y. ve Selvi, E. (2021). Bilgilendirme ve etkileşimde bulunmanın normal gelişim gösteren bireylerin özel gereksinimli akranlarına tutumlarına etkisi. Trakya Eğitim Dergisi. 11(2), 588-602.
• Selimoğlu, H.(2017). Akran aracılı öğretim yöntemlerinin normal gelişim gösteren çocukların sosyal kabulüne ve özel gereksinimli bireylerin benlik saygısına etkisi(Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı.(2016). 2016 Türkiye Göç Raporu. https://www.goc.gov.tr/kurumlar/goc.gov.tr/YillikGocRaporlari/2016_yiik_goc_raporu_haziran.pdf
• Tyagi, G.(2016). Role of teacher in inclusive education. International Journal of Education and Applied Research, 6(1), 115-116.
• UN High Commissioner for Refugees (UNHCR) (2022). Global Trends Report 2022. available at:https://www.unhcr.org/global-trends-report-2022
• Ünay, E., Erdem, R. ve Günal, Y. (2021). Geçici koruma statüsündeki özel gereksinimli öğrencilerin eğitsel tanılama süreci. Milli Egitim, 50(1), 661–682.
• Ünsal, F. ve Şahan, B. (2015). Okul öncesi dönem çocuklarının "engelli" kavramına ilişkin görüşleri. Uluslarası Katılımlı III. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongresi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Üstündağ, A., Göktay, F.S., Kalkanlı, F. ve Gülgün, Z.N.(2023). Üniversite öğrencilerinin özel gereksinimli bireylere bakış açılarının incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 3(2), 755-766.