A Study On The Philosophical Position of Ziya Gökalp's Thoughts

Yıl 2024, , 260 - 270, 27.12.2024

Mehmet Fatih Ünal

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1568422

Öz

Philosophically, modernization, which could be traced back to the founding fathers of Western modernity such as Descartes and Kant, remains one of the most intriguing topics in intellectual discourse even centuries later. The debate has now moved from general discussions to focusing on the independent modernization experiences of different societies. At this point, accompanied by the great transformations of Turkish political and social life, Turkish modernization, beginning with the Tanzimat and continuing through the Constitutional Era and the Republic, has been perceived by various Turkish intellectuals as either a savior, a problem, or a result. The periods in which Turkish modernization became a focal point in intellectual reflections coincide with the times when the consequences of the industrial revolution, economic growth, military advancements, political developments, and changes were strongly felt. Ziya Gökalp, who was born in the year of the declaration of the First Constitutional Monarchy and passed away shortly after the proclamation of the Republic, shaped his intellectual identity amidst these discussions. Although 'modernization' appears as a key concept in Ziya Gökalp's work, he does not share the same opinion as many other thinkers who argue that we should completely turn our direction and intellectual outlook towards the West. In our study, we will explore Ziya Gökalp's views with the understanding that, despite the emotional and intellectual turmoil of his time, he was able to develop an original approach and open the door to the possibility of an independent and original Turkish philosophy. After presenting Ziya Gökalp's ideas, the main focus of our modest study will be an evaluation of whether his intellectual performance can indeed be considered the precursor to a truly philosophical and original tradition of thought.

Anahtar Kelimeler

Ziya Gökalp, National Philosophy, Modernization, Civilisation, Culture

Ziya Gökalp'in Düşüncelerinin Felsefi Pozisyonu Üzerine Bir İnceleme

Öz

Felsefi olarak, Batı modernleşmesinin kurucu babaları olarak görülebilecek Descartes ve Kant'tan yüzyıllar sonra hala, modernleşme; ilmi hayatın en dikkat çekici konularından biri olmaya devam etmektedir. Artık tartışma, genelden özele hareket etmiş ve toplumların müstakil modernleşme serüvenlerine odaklanmıştır. Bu noktada Türk modernleşmesi, Tanzimat'tan başlayarak, Meşrutiyet ve Cumhuriyet ile devam eden, Türk siyasal ve sosyal hayatının büyük dönüşümlerinin eşliğinde; Türk aydınlarının bazılarınca bir kurtarıcı, bazılarınca bir sorun, bazılarınca da bir sonuç olarak görülmüştür. Türk modernleşmesinin, entelektüellerin mütalaalarında yer edip yoğunlaştığı dönemler, aynı zamanda sanayi inkılabı, ekonomik büyüme, askeri sıçramalar, siyasi gelişmeler ve değişimlerin sonuçlarının hissedildiği dönemlerle paralellik gösterir. I. Meşrutiyetin ilan edildiği yıl dünyaya gelen ve Cumhuriyetin ilanından hemen sonra hayata gözlerini kapayan Ziya Gökalp ise tam bu tartışmaların ortasında, ilmi kişiliğini oluşturmuştur. Ziya Gökalp'te 'muasırlaşmak' çok temel bir kavram olarak karşımıza çıksa da o, istikametimizi ve fikriyatımızı tümüyle Batı'ya çevirmemiz gerektiğini savunan birçok fikir insanıyla aynı kanıyı taşımaz. Biz de çalışmamızda, Ziya Gökalp'in; yaşadığı dönemin duygu ve düşünce karmaşasında boğulmadan, özgün bir yaklaşım geliştirebildiği düşüncesi ve müstakil ve orijinal bir Türk felsefesinin olanağına kapı araladığı sezisiyle, görüşlerini ele alacağız. Ziya Gökalp'in görüşlerini serimledikten sonra, ortaya koyduğu düşünsel performansın, gerçekten felsefi ve gerçekten özgün bir düşünce geleneğinin önceli olup olmadığı değerlendirmesi; mütevazı çalışmamızın odağını teşkil edecektir.

Anahtar Kelimeler

Ziya Gökalp, Milli Felsefe, Modernleşme, Medeniyet, Hars

Kaynakça

• Aristoteles. (1996). Metafizik (Ahmet Arslan, Çev.). İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Bochenski, I. M. (1983). Çağdaş Avrupa felsefesi (S. R. Kırkoğlu, Çev.). İstanbul: Yazko Yayın Üretim Kooperatifi.
• Bolay, S. H. (1982). Ziya Gökalp Makaleler II. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Evren, M. (2024). Ziya Gökalp’in Etkilendiği ve Etkilediği Şahsiyetler. (H.Ö. Özden, G. Çopur, Ed.), Ziya Gökalp içinde (ss. 201-215). İstanbul: Ihlamur Kitap.
• Gökalp, Z. (1972). Milli terbiye ve maarif Meselesi. Ankara: Diyarbakırı Tanıtma ve Turizm Derneği Yayınları.
• Gökalp, Z. (1974). Türk medeniyet tarihi. İstanbul: Türk Kültür Yayını.
• Gökalp, Z. (1995). Hars ve medeniyet. İstanbul: Toker Yayınları.
• Gökalp, Z. (1999). Türkçülüğün esasları. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Gökalp, Z. (2005). Türkleşmek, İslamlaşmak, muasırlaşmak. İstanbul: Akvaryum Yayınevi.
• Gürsoy, K. (2014). Bir felsefe geleneğimiz var mı?. Ankara: Aktif Düşünce Yayınları.
• Heidegger, M. (1995). Nedir bu felsefe?. (A. Irgat, Çev.). İstanbul: Afa Yayıncılık.
• Karakaş, M. (2022). Türk modernleşmesi üzerine değerlendirmeler. Sosyologca, 24, 190-120.
• Koç, E. (2011). Osmanlıdan günümüze Türkiye’de felsefe cemiyetleri. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 9(17), 489-520.
• Ovacık, Z. (2023). Türk modernleşmesinin felsefe ile temasını Ziya Gökalp üzerinden düşünmek: felsefenin saadeti mi; saadetin felsefesi mi?. Beytulhikme, 13(3), 378-390. Doi: 10.29228/beytulhikme.70382
• Ovacık, Z. (2024). Yerellik ve Evrensellik Dikotomisinde Felsefî Bir Tasarım Gerçekleştirmek: Ziya Gökalp ve Felsefî Türkçülük. (H.Ö. Özden, G. Çopur, Ed.), Ziya Gökalp içinde (ss. 301-313). İstanbul: Ihlamur Kitap.
• Özden, Hacı Ö. (2019). Prof. Dr. Fuat Sezgin ve geçmişten geleceğe Türk-İslam Bilimine katkıları. Bilimname, 3, 7-34. Doi: 10.28949/bilimname.599379
• Topçu, N. (2018). İslâm ve insan Mevlâna ve tasavvuf. İstanbul: Dergâh Yayınları.