Ziya Gökalp’in Mektuplarında Kuşak İnşâsı ve Gençliğe Öğütler

Yıl 2024, , 397 - 411, 27.12.2024

Muhammed Mücahid Dalkılıç

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1573950

Öz

Türk düşünce dünyasının önemli isimlerden biri olan Mehmet Ziya Gökalp (1876-1924); sosyoloji, felsefe ve edebiyat gibi farklı alanlarda yaptığı çalışmalarla Türk milli kimliğinin inşa sürecine önemli katkılar sunmuştur. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş sürecinde yürüttüğü entelektüel faaliyetler ve ortaya koyduğu eserlerle Türk toplum yapısının temellerinin oluşumunda önemli rol oynayan Gökalp; eğitim, değer, kültür ve ahlak gibi meseleler üzerine önemli fikirler ortaya koymuştur. Gökalp’in sürgün dönemlerinde ailesine yazdığı mektuplar, onun kişisel düşüncelerine ek olarak hayalini kurduğu Türk gençliği anlama noktasında da önemli ipuçları sunmaktadır. Bu mektuplar “Limni ve Malta Mektupları” başlığı altında toplanmış ve yayımlanmıştır. Bu çalışmada Gökalp’in kuşak inşası ve gençliğe öğütleri, çocuklarına yazdığı mektuplar özelinde toplumsal değişme, kuşak sosyolojisi ve gençlik sosyolojisi bağlamında ele alınmaktadır. Buna göre Gökalp, güçlü bir milli kimlik bilincine sahip, kültürel mirası özümsemiş ve bu mirası gelecek nesillere aktarmaya kararlı bireylerden oluşan bir gençlik hayal etmektedir. Milli bilincin, kültürel değerlerin korunmasının önemini aşılamaya çalışan Gökalp, kızları Seniha, Hürriyet ve Türkan’a Türk milletinin tarihine ve kültürüne bağlı, ahlaki değerlere sahip bireyler olarak yetişmelerini öğütlemektedir. Sonuç olarak görülmektedir ki Gökalp'in mektuplarında çizdiği gençlik portresi, milli ve kültürel değerlere bağlı, ahlaki ve entelektüel açıdan gelişmiş, modern dünyaya uyum sağlayabilen bir gençliktir.

Anahtar Kelimeler

Kuşak sosyolojisi, kuşak inşası, Ziya Gökalp, Gökalp sosyolojisinde gençlik ideali

Generation Construction and Advice to the Youth in Ziya Gökalp’s Letters

Öz

Mehmet Ziya Gökalp (1876-1924), a prominent figure in Turkish intellectual history, made substantial contributions to the construction of Turkish national identity through his work across fields such as sociology, philosophy, and literature. Gökalp, who played an important role in the formation of the foundations of the Turkish social structure with his intellectual activities and works during the establishment of the Türkiye Cumhuriyeti, put forward important ideas on issues such as education, values, culture and morality. In addition to his personal thoughts, Gökalp’s letters to his family during his periods of exile provide important clues to understanding the Turkish youth he envisioned. These letters were collected and published under the title “Limni and Malta Letters”. In this study, Gökalp’s generation construction and his advice to the youth are analyzed in the context of social change, sociology of generation and sociology of youth in his letters to his children. Accordingly, Gökalp envisions a youth consisting of individuals who have a strong sense of national identity, who have assimilated cultural heritage and who are determined to pass this heritage on to future generations. Trying to instill the importance of national consciousness and the protection of cultural values, Gökalp advises his daughters Seniha, Hürriyet and Türkan to grow up as individuals who are loyal to the history and culture of the Turkish nation and have moral values. As a result, it is seen that the portrait of youth that Gökalp draws in his letters is a youth that is loyal to national and cultural values, morally and intellectually developed, and able to adapt to the modern world.

Anahtar Kelimeler

Sociology of generations, construction of generational, Ziya Gökalp, the ideal of youth in Gökalp’s sociology

Kaynakça

• Argunşah, H. (2016). Kadın ve Edebiyat Kendini Yazmak. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2020). Araştırma Yöntemleri Desen ve Analiz (3. b.). (A. Aypay, Çev.) Ankara: Anı Yayıncılık.
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma Deseni Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları (3. b.). (S. B. Demir, Çev.) Ankara: Eğiten Kitap Yayıncılık.
• Çetin, N. (2024). Ziya Gökalp'te İdeal Gençlik Tasarımı. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 26(2), 57-76.
• Çınar, T. (2022). Fikir Hayatından Kalp Hayatına Ziya Gökalp: Malta ve Limni Mektupları'na Göre Baba ve Eş Olarak. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi(73), 19-36.
• Doğan, Y. (2019). Ziya Gökalp'in Malta Esareti. O. Bozan, H. Asan, H. Yıldız, & M. S. Erpolat (Dü) içinde, Tanzimat'tan Günümüze Diyarbakır (Cilt 3, s. 350-360). Elazığ: Manas Yayınları.
• Durakbaşa, A. (2005). Ziya Gökalp'in Limni ve Malta Mektupları'nda Yeni Hayat ve Yeni Aile. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(10), 123-136.
• Ergün, N. (2023). Anlatı (Narrative) Araştırması. A. Çetin içinde, Nitel Araştırma Yöntemleri Kuram, Uygulama ve Sınırlılıklar (s. 109-132). Konya: Çizgi Kitabevi.
• Erişirgil, M. E. (2007). Bir Fikir Adamının Romanı: Ziya Gökalp (3. b.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Göçgün, Ö. (1992). Hususi Mektuplarına Göre: Ziya Gökalp'in Hayat Görüşü. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Göksel, A. N. (1956). Ziya Gökalp'in Neşredilmemiş Yedi Eseri ve Aile Mektupları. Işıl Matbaası: İstanbul.
• Gürsoy, Ş., & Çapcıoğlu, İ. (2006). Bir Türk Düşünürü Olarak Ziya Gökalp: Hayatı, Kişiliği ve Düşünce Yapısı Üzerine Bir İnceleme. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi(2), 89-98.
• Karakaş, M. (2008). Ziya Gökalp'e Yeniden Bakmak: Literatür ve Yeniden Değerlendirme. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 6(11), 435-476.
• Kaya, T., & Turhan, R. (2006). Ziya Gökalp'in Yaşam Öyküsü. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(13), 1-6.
• Kırbaşoğlu Kılıç, L. (2018). Ziya Gökalp'in Hususi Mektuplarında Değer Aktarımı. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi(62), 239-250.
• Sınar, A. (2002). Bir Mefkûre Adamının Kaleminden Malta. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(3), 85-98.
• Sönmez, V., & Alacapınar, F. G. (2019). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri (7. b.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şahin, M. C. (2011). Ziya Gökalp'in Düşünce Sisteminde Din, Eğitim ve Kültür. Ekev Akademi Dergisi, 15(48), 385-400.
• Tansel, F. A. (1989). Ziya Gökalp Külliyatı-II Limni ve Malta Mektupları (2. b.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Tanyu, H. (1981). Ziya Gökalp'in Kronolojisi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Yıldız, S. (2013). Sürgün Mektuplarında Ziya Gökalp. Türük Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 1(2), 265-288.