Karaçay Türkleri’nin Karahisar-ı Sahib’e İskânı ve Karşılaşılan Sorunlar

Yıl 2019, , 437 - 447, 30.06.2019

Mehmet Güneş

https://doi.org/10.32709/akusosbil.478185

Öz

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında Rus baskısı
ile Osmanlı ülkesine göç eden Kafkasya topluluklarından birisi de Karaçay
Türkleri’dir. Kitlesel anlamda ilk olarak 1885-1886’da başlayan Karaçay
göçleri, bu tarihlerde ve 1905-1907 yılları arasında en yoğun dönemini
yaşamıştır. Osmanlı coğrafyasının muhtelif bölgelerine yerleştirilmiş olan bu
muhacirlerden ikinci dalgada gelenlerden bir kısmı da Karahisar-ı Sahib Sancağı
dahilindeki bazı yerlere yerleşmişlerdir. Bu çalışmada, Kafkasya’nın kuzeyinden
inerek deniz yolu ile İstanbul’a gelen, oradan Konya’ya sevk olunan ve daha
sonra da buradan firar ederek Karahisar-ı Sahib Sancağı’na gelip yerleşen
Karaçay Türkleri’nin bu bölgedeki iskânları ve bu esnada karşılaşılan bazı
sorunlar, Osmanlı Arşiv belgeleri ışığında ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Karaçay Türkleri, Karahisar-ı Sahib, muhacir, iskân

The Settlement of Karachay Turks in Karahisar-ı Sahib and the Encountered Problems

Öz

One
of the Caucasian peoples immigrating
to the Ottoman country with the pressure of Russia
after the 1877-1878 Ottoman-Russia War was Karachay Turks. Karachay
immigrations starting massively for the first time in 1885-1886 had its peak at those
periods and between 1905 and 1907. A part of these immigrants coming in the second wave settled in several areas of the Ottoman geography were located in
some places within the Karahisar-ı Sahib Sanjak. In the present study, the
settlements of Karachay Turks arriving in İstanbul by sea after coming down
from the north of Caucasia, sent to Konya, and settling in the Karahisar-ı
Sahib Sanjak after escaping from Konya and the problems encountered during this
period were discussed in the light of the Ottoman Archive documents.

Anahtar Kelimeler

Karachay Turks, Karahisar-ı Sahib, immigrant, settlement

Kaynakça

• Açık, T. (2015). Halk Rivayetlerine ve Osmanlı Belgelerine Göre Karaçay Malkar Türkleri’nin Anadolu’ya Göçleri, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 8(16): 193-206.
• Bice, H. (1991). Kafkasya’dan Anadolu’ya Göçler, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kallimci, H. (2012). Karaçay Türklerinin Köyü, Gökçeyayla, Ankara: Bengü Yayınları.
• Karaçay Türkal, M. (2015). Kafkasya’dan Anadolu’ya Göçler Çerçevesinde Karaçay-Malkar Türkleri’nin Sarayönü Başhüyük Kasabasına Yerleştirilmeleri, Tarih, Kültür, Sanat, Turizm ve Tarım Açısından Uluslararası Sarayönü Sempozyumu (24-26 Ekim 2014 Konya) Bildiri Kitabı (Ed: Hasan Bahar), Konya: Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları.
• Karataş, Ö. (2014). Karaçay Türklerinin Kafkasya’dan Anadolu’ya Göçleri, Tarih İncelemeleri Dergisi, XXIX(2): 525-538.
• Karataş, Ö. (2015). Kafkasya’dan Anadolu’ya Bir Karaçay Köyü: Konya-Başhüyük, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 8(16): 425-440. Şemseddin Sâmî, Kâmûs-ı Türkî, Dersaadet 1317.
• Tabakçı, N. (2008). Kültürlerarası İletişim Sürecinde Alt Kültürde Kimliğin Oluşumu (Türkiye’deki Karaçay Topluluğu Örneği), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya.
• Temizkan, A. (2007). Karaçay-Malkar Türklerinin Anadolu’ya İskanı: 1905 Muhacirleri, Uluslararası Suçlar ve Tarih, 3-4: 93-105.
• Yılmaz, M. (1996). Konya Vilâyetinde Muhacir Yerleşmeleri (1854-1914), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri
• Sadâret Mektûbî Kalemi Mühimme Kalemi:
• BOA., A.MKT.MHM. 529/75.
• BOA., A.MKT.MHM. 530/9.
• BOA., A.MKT.MHM. 530/26.
• BOA., A.MKT.MHM. 530/40.
• BOA., Bâbıâlî Evrak Odası:
• BOA., BEO. 3126/234383.
• BOA., BEO. 3141/235546.
• BOA., BEO. 3858/289312.
• Dâhiliye Nezâreti İdârî Kısım:
• BOA., DH.İD. 29/63.
• Dâhiliye Nezâreti Mektûbî Kalemi:
• BOA., DH.MKT. 1162/48.
• BOA., DH.MKT. 1180/85.
• BOA., DH.MKT. 1284/88.
• BOA., DH.MKT. 2628/79.
• BOA., DH.MKT. 2717/94.
• BOA., DH.MKT. 2773/2.
• Dâhiliye Nezâreti Muhâberât-ı Umûmiye İdâresi:
• BOA., DH.MUİ. 64/1-17.
• İrade Hususi:
• BOA., İ.HUS. 153/11.
• BOA., İ.HUS. 155/39.
• Meclis-i Vükelâ Mazbataları:
• BOA., MV. 114/53.
• BOA., MV. 149/13.
• Yıldız Mütenevvî Ma‘rûzât:
• BOA., Y.MTV. 290/143.
• Fon: 30-18-1-2, Kutu: 23/Gömlek: 65-Sıra: 7