Örgütlerde “Beyaz Yaka Suçları”: Mevcut Alanyazın Kapsamında Bir Değerlendirme

Yıl 2021, , 1468 - 1476, 29.12.2021

Onur Sarıkaya

https://doi.org/10.32709/akusosbil.897824

Öz

Bu çalışmanın amacı, beyaz yaka suçlarını harekete geçiren koşulları ve örgütsel nitelikleri inceleme konusu yapan 2000 sonrası çalışmaları inceleyerek, ulaşılan sonuçlar ve tespitler üzerinden bir değerlendirmeye gitmektir. Ele alınan çalışmalar incelendiğinde beyaz yaka suçlarını tetikleyen üç temel koşul olarak ekonomik (fırsat/tehdit), örgüte özgü (elverişli durum) ve davranışsal (rasyonelleştirme) koşullar öne çıkmaktadır. Ayrıca, amaç/sonuç odaklı, lider-takipçi ilişkilerinde güçlü bir hakimiyetin izlendiği, risk alma düzeyi yüksek, etik duygusunun ve ahlaki değerlerin gelişmediği, formel ve/veya informel kontrol mekanizmalarından ve ortak norm/değerlerden yoksun örgütlerde beyaz yaka suçları daha sık görülebilmektedir. Beyaz yaka suçlarının yarattığı olumsuz etkilerin gün geçtikçe artması, olguyu daha önemli hale getirmekte ve özel bir çalışma konusu olarak ele alınmasını gerekli kılmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Beyaz yaka suçları, örgütsel davranış, literatür taraması

Teşekkür

Bu çalışma, 2019-2020 Güz Dönemi’nde Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı İşletme Doktora Programı’nda Prof. Dr. Ferda ERDEM tarafından yürütülen Örgütsel Davranışta Yeni Tartışmalar Semineri isimli ders kapsamında üretilmiştir. Destekleri için Prof. Dr. Ferda ERDEM’e teşekkür ederim.

“White-Collar Crimes” in Organizations: An Evaluation in the Scope of Current Literature

Öz

The aim of this study is to make an assessment based on the results and findings obtained by examining the post-2000 studies that examine the conditions and organizational qualities that trigger white-collar crimes. When the studies are examined, economic (opportunity/threat), organization-specific (favorable situation) and behavioral (rationalization) conditions stand out as three basic conditions that trigger white-collar crimes. In addition, white-collar crimes can be seen more frequently in organizations that are goal/result-oriented, have a strong dominance in leader-follower relationships, have a high level of risk-taking, do not develop a sense of ethics and moral values, and lack formal and/or informal control mechanisms and common norms/values. The fact that white-collar crimes and their negative effects increase day by day makes the case more important and requires it to be handled as a special study subject.

Anahtar Kelimeler

White-collar crimes, organizational behavior, literature review

Kaynakça

• Aguilera, R. V., & Vadera, A. K. (2008). The dark side of authority: Antecedents, mechanisms, and outcomes of organizational corruption. Journal of Business Ethics, 77, 431-449.
• Alalehto, T. (2015). White collar criminals: The state of knowledge. The Open Criminology Journal, 8, 28-35.
• Bashir, S., Shahzad, K., Abbass, M., Abbass, N., & Saeed, S. (2011). Antecedents of white collar crime in organizations: A literature review. African Journal of Business Management, 5(35), 13359-13363.
• Çelik, G. (2016). Eczacılık alanında beyaz yaka suçları (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Doğrusözoğlu, M. (2005). Beyaz yaka suçları kapsamında içeriden öğrenenlerin ticareti ve manipülasyon suçlarının sosyolojik analizi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kara Harp Okulu Komutanlığı, Ankara.
• Edelhertz, H. (1970). The nature, impact and prosecution of white-collar crime. Washington: U. S. Government Printing Office.
• Festinger, L. (1954). A theory of social comparison processes. Human Relations, 7(2), 117-140.
• Gottschalk, P. (2017). Convenience in white-collar crime: Introducing a core concept. Deviant Behavior, 38(5), 605-619.
• Gottschalk, P. (2019). Organizational convenience for white-collar crime: Opportunity expansion by offender behavior. Criminal Justice Studies, 32(1), 50-60.
• Harvard Business Review. (2019). How to scandal-proof your company. https://hbr.org/2019/07/white-collar-crime (Erişim tarihi: 12.03.2021).
• Işık, M. (2012). Beyaz yaka suçları kapsamında endüstriyel bilgi hırsızlığı suçunun sosyolojik analizi: Sanayi sektöründe bir uygulama (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kara Harp Okulu Komutanlığı, Ankara.
• Karmann, T., Mauer, R., Flatten, T. C., & Brettel, M. (2016). Entrepreneurial orientation and corruption. Journal of Business Ethics, 133, 223-234.
• Lee, J. J., & Gino, F. (2015). Envy and interpersonal corruption: Social comparison processes and unethical behavior in organizations. Edmond J. Safra Working Papers, 67, 1-43.
• Mengi, B. T. (2009). Beyaz yaka suçları ve bir uygulama (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Pinto, J., Leana, C. R., & Pil, F. K. (2008). Corrupt organizations or organizations of corrupt individuals? Two types of organization-level corruption. Academy of Management Review, 33(3), 685-709.
• Piquero, N. L., & Benson, M. L. (2004). White-collar crime and criminal careers: Specifying a trajectory of punctuated situational offending. Journal of Contemporary Criminal Justice, 20(2), 148-165.
• Puah, C. H., Voon, S. L., & Entebang, H. (2009). Factors stimulating corporate crime in malaysia. Economics, Management, and Financial Markets. 3, 87-99.
• Schnatterly, K., Gangloff, K. A., & Tuschke, A. (2018). CEO wrongdoing: A review of pressure, opportunity, and rationalization. Journal of Management, 44(6), 2405-2432.
• Sutherland, E. H. (1939). Principles of criminology, Philadelphia: Lippincott Company.
• Sutherland, E. H. (1940). White-collar criminality. American Sociological Review, 5(1), 1-12.
• Turner, M. J. (2014). An investigatıon of big five personality and propensity to commit white-collar crime. Advances in Accounting Behavioral Research, 17, 57-94.