Arktik Salınımın Yıllar Arası Gösterdiği Eğilimler ile Türkiye’de Minimum Ortalama Sıcaklık Değerleri Üzerindeki Etkileri

Yıl 2017, Cilt: 19 Sayı: 1, 123 - 135, 30.06.2017

Okan Bozyurt Mehmet Ali Özdemir

Öz

Türkiye’de boydan boya seçilen 32 istasyondan alınan aylık minimum
ortalama sıcaklık değerleri ile arktik salınım indis değerleri arasında anlamlı
negatif bir korelasyon olduğu gözlemlenmektedir. Bununla birlikte Türkiye’nin
batısına gidildikçe istasyonların arktik salınıma verdiği tepki giderek ilginç bir
şekilde değişmekte, korelasyon anlamlık dereceleri daha zayıf hale gelmektedir.
Korelasyon değerleri üzerinde karasal, denizel faktörlerin açık etkilerinin olduğunu
görmekteyiz. Bu etki sıcaklık değerleri ile atmosferik salınımlar arasında daha net
bir şekilde görülmektedir. Arktik salınım özellikle karasal iklimin egemen olduğu
yerlerde bulunan istasyonların sıcaklık değerleri üzerinde etkilidir. Öte yandan
denizel iklimin egemen olduğu alanlarda yer alan istasyonlarda bu etki ya çok zayıf
ya da çok anlamsız bir korelasyon şeklindedir. Genel olarak aylık minimum
ortalama sıcaklık değerleri ile arktik salınım indis değerleri arasında negatif bir
korelasyon mevcuttur. Başka bir ifade ile arktik salınım indis değerleri düştükçe
Türkiye’de aylık minimum ortalama sıcaklıklar artmaktadır. Arktik salınımın
Türkiye’deki istasyonların aylık minimum ortalama sıcaklık değerleri üzerindeki
etkileri barizdir. Eğilimler Aralık, Ocak, Şubat ve Mart aylarında anlamlıdır. 

Anahtar Kelimeler

Arktik Salınım, Aylık Minimum Ortalama Sıcaklık, Korelasyon, İdis Değeri, Karasallık

Kaynakça

• Atalay, İ. 1994. Türkiye Coğrafyası, Ege Üniv. Basım, Bornova, İzmir.
• Hurrel J. W., van Loon H. 1997. “Decadal variations in climate associated with the North Atlantic Oscillation”, Climatic Change, 36, s.301-326.
• Hurrel J. W. 2001. “North Atlantic Oscillation”, Agriculture Journals, s.603.
• Hurrel J. W. 2003. “North Atlantic and Arctic Oscillation”, National Center for Atmospheric Research, Boulder, CO, USA, s.1,2,3. Kadılar, C. 2000. “Uygulamalı Çok Değişkenli Zaman Serileri Analizi”, Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi İstatistik Bölümü, s.51-65.
• Orhunbilge, N. 1996. “Uygulamalı Regresyon ve Korelasyon Analizi”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayını, Yayın No: 267, s.261.
• Rigor I. G., Colony R. L., Martin S. 2000. “Variations in Surface Air Temperature Observations in the Arctic”, 1979-97. Journal of Climate, 13: s.896-914.
• Visbeck M, H., Hurrel, James., W., Polvani, L., Cullen, Heidi, M. vd. 2001. “The North Atlantic Oscillation: Past, Present, and Future”, Colombia, Nov. 6, 2001, C. 98, Sayı: 23, s.12876-12877
• Wang D., Wang C., Yang x., Lu J. 2005. “Winter Northern Hemisphere Surface Air Temperature Variability Associated with the Arctic Oscillation and North Atlantic Oscillation”, Geophysical Research Letters, 32. s.1.
• http://www.suprememastertv.com
• www.climate4you.com