Geleneksel Göynük Evlerinin Mekânsal Yapısı ve Koruma Önerileri

Yıl 2015, Cilt: 17 Sayı: 1, 99 - 128, 05.02.2016

Çiğdem Belgin Dikmen Ferruh Toruk

Öz

Göynük fiziksel ve demografik yapıya bağlı olarak değişim yaşamasına karşın günümüze ulaşabilmiş geleneksel konutları ve anıtsal yapıları ile ön plana çıkan özgün bir yerleşimdir. Mevcut durumuyla çok az bozulmuş bir Osmanlı kasabası görünümündeki Göynük Anadolu’da Türk yaşam ve yerleşim kültürünün önemli örneklerinden biridir. Türk evi plan tipolojisine ve mekân kurgusuna uygun olarak biçimlenen ve geleneksel yaşam biçimini yansıtan Göynük evlerinin yaşatılması ve korunması kültür sürekliliğinin sağlanması açısından önemlidir. Bu çalışma Göynük kentsel dokusunda yer alan tescilli geleneksel konutların mekânsal yapısını irdelemeyi ve gelecek nesillerle aktarılarak yaşatılması gereken geleneksel ve tescilli konutların mekânsal özelliklerinin korunmasına yönelik öneriler üretmeyi amaçlanmaktadır. Çalışmanın kapsamında malzeme, yapım tekniği, süsleme ve plan özellikleri açısından 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başına tarihlenen evler yerinde yapılan çalışmalarla değerlendirilmiştir. Çalışmanın yöntemi Göynük evlerinin mekânsal yapısının yerleşim, kat adedi, plan şeması, parsel, iç mekân ve cephe düzeni ile taşıyıcı sistemi açısından irdelenmesidir. 

Kaynakça

• Akurgal, E. 1998. Anadolu Kültür Tarihi, Tübitak Yayınları, Ankara.
• ATN İmar Planlama A.Ş. 2012. Envanter Çalışması, Ankara.
• Bolu İli 2011 Yılı Çevre Durum Raporu, 2012. T.C. Bolu Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2, Bolu.
• Bolu İli Gelişme Planı (BİGEP) Raporu, 2003. DPT ve Bolu Valiliği, 40, Bolu.
• Cuinet V. 1894. La Turquie D’ Asia, Cilt: IV, 392, Paris.
• Eldem, S. H. 1972. Türk Evi Plan Tipleri, İTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları, 180-182, İstanbul.
• Eldem, S. H, 1986. Türk Evi Osmanlı Dönemi, 57, İstanbul.
• Erdem, A. 1999. Göynük Kenti Geleneksel Konut Mimarisi, Mimarlık Dergisi, (289), 58-62, İstanbul.
• Evliya Çelebi, 1999. Seyahatname, 3. Kitap, 154, (Haz: Seyit A. Kahraman-Yücel Dağlı), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Hammer, 1983. Osmanlı Devleti Tarihi 1, 112, (Haz: M. Çevik-E Kılıç), İstanbul.
• Hoca Sadeddin, 1974. Tacu’üt Tevarih (Sad: İ. Parmaksızoğlu), Cilt: 1, 43, İstanbul.
• İbn Batuta, 1993. Seyahatname, (Haz: Mümin Çevik), 215, Üçdal Yayınları, İstanbul.
• İslam Ansiklopedisi, 1944. Bolu, 265, 708, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• Kuban, D. 1966. Türkiye’de Malzeme Koşullarına Bağlı Geleneksel Konut Mimarisi Üzerine Görüşler, Mimarlık Dergisi, Sayı: 36, 15-19, Ankara.
• Kuban, D. 1982. Türk Evi Geleneği Üzerine Gözlemler, Türk İslam Sanatı Üzerine Denemeler, 195-209, İstanbul.
• Neşri, M. 1995. Kitab-ı Cihan-nüma, (Haz: Faik Reşit Unat-Mehmet Köymen), 163, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• ODTÜ, 1970. Göynük A Town in A Timber Region, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları, Ankara.
• Ramsey, W. 1960. Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, (Çev: M. Pektaş), 264 İstanbul.
• Sezgin, H. 1983. Geleneksel Türk Evinde Cephe, Yapı Dergisi, Sayı: 47, 33-37, İstanbul.
• Solakzade, 1989. Solakzade Tarihi (Haz. Vahid Çubuk), 20, 31, 88, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Tatar Y. 2002. Bolu İl Gelişme Planı, Çevre ve Mekânsal Gelişme Raporu, 3-11, Bolu.
• TUİK, 2012. Seçilmiş Göstergelerle Bolu, 10-15, Ankara.
• Yücel, A. 1991. Anadolu Beylikleri Hakkında Araştırmalar (Çobanoğulları ve Candaroğulları Beyliği Mesalikü’l Ebsar’a Göre Anadolu Beylikleri), 184-203, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• www.google.com.tr (Erişim Tarihi: 24.06.2014).