Avusturya Seferinde Anadolu’dan Yapılan Katkılar: Yük ve Binek Hayvanları (1716)

Yıl 2019, Cilt: 21 Sayı: 2, 479 - 494, 30.06.2019

Bekir Gökpınar

https://doi.org/10.32709/akusosbil.525760

Cited By: 1

Öz

Osmanlı Devleti’nde sefer organizasyonu yüzyılların tecrübesiyle
olağanüstü bir planlama ile yapılırdı. Bu bakımdan dönemindeki Avrupa
devletlerine göre üstün olduğu bilinmektedir. Osmanlı Devleti, geniş
sınırlarını gerek batı gerekse doğu cephelerinde savunmak ve güven altında
tutmak için yoğun gayret sarfetmiş, bu amaçla sık sık seferlere çıkmıştır.
Seferlerde şüphesiz askerlere iaşe ve mühimmatın zamanında ulaştırılmasının
önemi büyüktür. Savaşa gidecek ordunun toparlanması, sıcak savaş mahalline
yürüyüşü, yolda ve cephede her türlü ihtiyacının karşılanması çok önceden ve
merkezden planlanmaktaydı. Bir sefer hazırlığında tüm ülkede yoğun bir faaliyet
yaşanmaktaydı. Bu minvalde 1716 yılında yapılan Avusturya seferi için Anadolu
ve Balkanlardan ordu için birçok malzeme ve bunları taşımak için yük ve binek
hayvanı tedarik edilmiştir. Yük ve binek hayvanları seferlerdeki her türlü
zahire, mühimmat gibi ağırlıkların taşınmasında kullanılmaktadır. Sefer
Avusturya istikametine yapıldığı için Balkanlardan daha çok araba ve arabayı
çekmek için camus tedarik edilmiştir. Bunun yanında topkeşan beygiri ve bir
miktar deve de alınmıştır. Anadolu’dan ise yük ve binek hayvanları olarak deve,
at ve katır tedariki yapılmıştır. Özellile at ve katır sadece Anadolu’dan
alınmıştır. Bunlar ya satın alma ya da kiralama yoluyla tedarik edilerek
İstanbul’a gönderilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Avusturya, deve, at, katır

Contribution From Anatolia for the Austrian Campaign: Riding and Draft Animals (1716)

Öz

The organization of campaigns in the Ottoman Empire was
made with extraordinary planning with the experience of centuries. In this
respect, it is known to be superior to the contemporaneous European states. The
Ottoman Empire has made intense efforts to defend and keep its wide borders on
both western and eastern fronts. Certainly that the timely delivery of food and
ammunition to the soldiers is of great importance. The recovery of the army
going to war, the march to the seçene of the hot war, meeting all the needs on
the road and the front were planned a long time before from the . In the
preparation of an expedition there was an intensive activity in the whole
country. In thisregard, for the campaign to Austria in 1716, many materials for
the army from Anatolia and the Balkans, and for the transportation of them were
provided. Draught and mount  animals are
used to transport all kinds of foods, ammunition. Since the campaign was made
in the direction of Austria, horses were provided to attract more carts than
the Balkans. In addition to this, a group of and artilery horses a fair amount
of  camels were also taken. From
Anatolia, camels, horses and mules were supplied as draught animals and mount
animals. In particular, horses and mules were taken only from Anatolia. They
were either purchased or rented and sent to Istanbul.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Austria, camel, horse, mule

Kaynakça

• Ahmed b.Mahmud (Göynüklü), Tarih, Berlin, Staatsbibliothek, Ms.or.quart, nr.1209.
• Ayverdi, İ. (2005). Misalli Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul: Kubbealtı Yayınları.
• Çetin, C. (2013). Ulak Yol Durak, Anadolu Yollarında Padişah Postalar (Menzilhaneler, 1690-1750), İstanbul: Hikmetevi.
• Çınar, A.A.(1993). Türklerde At ve Atçılık, Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Dingeç, E. (2011). Osmanlı’da Ulaşım ve İletişimde At’ın Yeri, CIEPO 6.Ara Dönem Sempozyumu (14-17 Nisan 2011 Uşak), ss. 511-522.
• Ekin, Ü. (2002). XVII.-XVIII. Yüzyıllarda Osmanlı İmparatorluğunda Ulaşım ve İletim Örgütlenmesi Üzerine Bir Araştırma, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
• Ekin, Ü. (2004). Osmanlı İmparatorluğunda Nakliye Hayvanlarının Bakım ve Masrafları, Kebikeç, S.17, s. 327-334.
• Emiroğlu, K.-Yüksel, A.(2002). Yoldaşımız At, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Erdoğan, M.K.(2001). II. Viyana Kuşatması, Marmara Üniversitesi TürkiyatAraştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
• Erkan, N. (2017). “18. Yüzyıl Mahkeme Kayıtlarında Binek ve Nakliye Aracı Olarak Kullanılan Atlar”, At Kitabı, (Ed. Emine Gürsoy Naskali), İstanbul: Kitabevi.
• Ertaş, M.Y.(2007). Sultanın Ordusu (Mora’nın Fethi Örneği, 1714-1716), İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Ertaş, M.Y. (1999). “Osmanlı Sefer Organizasyonu“, Osmanlı, (Ed.Güler Eren), C.VI, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Faroqhi, S.N.(1982). Camels, Wagons and the Ottoman State in the Sixteenth and Seventeenth Centuries, International Journal of Middle East Studies, S.14, s. 523-539.
• Güçer, L. (1964). XVI.-XVII.yy da Osmanlı İmparatorluğunda Hububat Meselesi ve Hububattan Alınan Vergiler, İstanbul: İktisat Fakültesi Yayınları.
• Gündüz, T. (1997). Anadolu’da Türkmen Aşiretleri “Bozulus Türkmenleri 1540-1640”, Ankara: Bilge Yayınları.
• Halaçoğlu, Y. (1991) “At (islami Devir)”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.4, s. 28-31.
• İnbaşı, M. (2004). Ukrayna’da Osmanlılar, Kamaniçe Seferi ve Organizasyonu (1672), İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• İşbilir, Ö. (2003). “Mekkâre”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.28, s. 554-555.
• İşbilir, Ö. (2007). Savaş ve Bölgesel Ekonomi: İran Savaşlarında Doğu Karadeniz veDoğu Anadolu, OTAM, Sayı: 21, s. 19-40.
• İşbilir, Ö. (2013). “Yük”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.44, s. 46-48.
• İşbilir, Ö. (1996). XVII.yy Başlarında Şark Seferlerinin İaşe, İkmal ve Lojistik Meseleleri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
• Kafesoğlu, İ.(1997). Türk Milli Kültürü, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Kütükoğlu, B. (1993). Osmanlı-İran Siyasi Münasebetleri, İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti.
• Mert, Ö.(1991). “Ayan”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.4, s. 195-198.
• Murphey, R. (2007). Osmanlılarda Ordu ve Savaş 1500-1700, (Çev.Tanju Akad), İstanbul: Homer Kitapevi.
• Orhonlu, C. (1987). Osmanlı İmparatorluğunda Aşiretlerin İskanı, İstanbul: Eren Yayınları.
• Ortaylı, İ. (2000). Devenin Taşıma Maliyeti Eğrisi Üzerine Bir Deneme, Osmanlı İmparatorluğunda İktisadi ve Sosyal Değişim, Makaleler I, s. 99-102.
• Önkal, A.-Bzokurt, N. (1994). “Deve”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.9 s. 222-226.
• Özkaya, Y.(1994), Osmanlı İmparatorluğunda Ayanlık, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Özkul, A.E. (2014). “Osmanlı İdaresinde Kıbrıs Adasında Deve ve Deveciler”, Deve Kitabı, (Ed. Emine Gürsoy Naskali-Erkan Demir), s. 65-122.
• Pakalın, M.Z. (1983). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Uzunçarşılı, İ.H. (1988). Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapı Kulu Ocakları, C. I, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Uzunçarşılı, İ.H. (1994). Osmanlı Tarihi, C.I, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Yurdaydın, H.G. (1961). Kanûni’nin Cülûsu ve İlk Seferleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Yüksel, A. (2004). Anadolu’nun Eşeği, Katırı, Atı, Kebikeç, Sayı 17, s. 295-325.
• Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Maliyeden Müdevver Defterler (MAD), nr. 2826; 2854; 6266; 6549, 8461.
• Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Kamil Kepeci (KK.d), nr. 2847, 2851, 7128.
• Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Bab-ı Defteri, Başmuhasebe Defterleri (DBŞM.d), nr. 1224; 1232-A.
• Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Bab-ı Defteri, Mevkufât Kalemi Defterleri (D.MKF.d), nr. 28179.
• Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Ali Emiri Tasnifi(AE), nr. 2365; 12777.
• Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Bab-ı Asafi Mevkufât Kalemi( D.MKF), nr. 788/2; 788/21; 789/6, 32, 40, 54, 130; 790/78, 117, 153, 204, 208; 791/103, 27; 792/123; 793/12, 14, 23, 74, 111;795/132, 170, 171; 796/253; 797/74, 128; 799/23, 84, 105.
• Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Bab-ı Asafi Başmuhasebe Kalemi (DBŞM), nr. 1906/45.
• Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), DBŞM.APE 25/96, 101.
• Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), İbnül Emin, Maliye Evrakı (İE. ML), nr. 8227, 36653.