Recognizing a Republican Woman from Her Writings: Iffet Halim Oruz and Her Writings in Women Newspaper (1947-1963)

Yıl 2019, Cilt: 21 Sayı: 3, 703 - 719, 30.09.2019

Sezen Karabulut

https://doi.org/10.32709/akusosbil.553797

Öz

The changes and transformations in education, culture
and social fields paved the way for the raising of an educated class together
with the beginning of the Turkish modernization process. Women can be seen to
take part, albeit limited, within this group of intellectual. These pioneers
who started working in the field of literature continued also in the field of
women's movement and enabled important steps to be taken for the active
participation of women in the public sphere. 
İffet Halim Oruz has an important place among intellectual Turkish women
as well. Her efforts both in the Turkish Women’s Association and in the women
publications are noteworthy. Women's publishing, which started with the
Tanzimat period, showed a significant development in the process. However, a
significant portion of these publications, which were prepared for women, were
published in journal format and remained limited in content. For Women
Newspaper, which was launched under the leadership of İffet Halim Oruz on
March 1, 1947 and has continued its publication life for a long time with its
wide size, preferably including political and social issues along with broad
content, broke an important new ground. This study aims to introduce İffet
Halim Oruz, one of the Turkish intellectuals of the Republican era, and her
works in Women Newspaper. Therefore, the writings of Iffet Halim Oruz,
published in Women Newspaper between
1947 and 1963, on the subject on women’s role in social, political and
educational life were examined categorically.

Anahtar Kelimeler

Turkish Women, Iffet Halim (Oruz), Kadın Gazetesi, Turkish press, periodicals for women

Bir Cumhuriyet Kadınını Yazılarından Tanımak: İffet Halim Oruz ve Kadın Gazetesi’ndeki Yazıları (1947-1963)

Öz

Türk
Modernleşme sürecinin başlaması ile birlikte eğitim, kültür ve sosyal alanda
yaşanan değişim ve dönüşümler beraberinde aydın bir sınıfın yetişmesine zemin
hazırlamıştır. Bu aydın zümrenin içerisinde kadınların da yer aldığı
görülmektedir. Dönemin öncüleri, edebi alanda başladıkları çalışmalarını kadın
hareketi alanında da sürdürmüşler ve kadının kamusal alanda aktif olarak yer
almasında önemli adımlar atılmasını sağlamışlardır. Aydın kadınlar denilince
İffet Halim Oruz bu figürler arasında en çok akla gelenlerden biridir. Oruz’un
gerek Türk Kadınlar Birliği’ndeki çalışmaları gerekse de kadın yayınları
konusundaki çalışmaları dikkate değerdir. Tanzimat’la birlikte başlayan kadın
yayıncılığı süreç içerisinde önemli bir gelişme göstermiştir. Ancak kadınlara
yönelik hazırlanan bu yayınların önemli bir kısmı dergi formatında çıkarılmış
ve içerik olarak sınırlı kalmıştır. İffet Halim Oruz başkanlığında 1 Mart
1947’de yayın hayatına başlayan Kadın
Gazetesi ise önemli bir ilki gerçekleştirerek büyük boy, siyasi ve sosyal konulara
öncelikli olarak yer vererek geniş bir içerik ile uzun yıllar yayın hayatına
devam etmiştir. Bu çalışmada Cumhuriyet döneminin aydın Türk kadınlarından biri
olan İffet Halim Oruz’u ve Kadın Gazetesi’ndeki
çalışmalarını tanıtmak amaçlanmıştır. Bunun için İffet Halim Oruz’un 1947-1963
yılları arasında Kadın Gazetesi’nde
yayınlanmış sosyal, siyasi ve eğitim hayatında kadının yeri konularını işleyen
yazıları kategorik olarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk Kadını, İffet Halim (Oruz), Kadın Gazetesi, Türk Basını, kadına yönelik süreli yayınlar

Kaynakça

• Akdağ (Koç), Ç. T. (2010). Modernleşme Yolunda Bir “Kadın Gazetesi”, İstanbul’da Fikir Gazeteciliği Sempozyumu, (21-22 Ekim 2010), 205-225.
• Babalık, B. ve Erdoğan, D. (2016). Demokrat parti İktidarında Kadın Dergileri ve Kadın İmajı (1950-1954), Geçmişten Günümüze Şehir ve Kadın I, (E. O. Köse), Canik Bld. Kültür Yay.
• Balcı, M. ve Tuzak, M. (2017). Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Nezihe Muhiddin Özelinde Türk Kadınlarının Siyasi Hakları İçin Mücadelesi, Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, I: 43-51.
• Caporal, B. (1982). Kemalizm ve Kemalizm Sonrası Türk Kadını, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Çakır, S. (1996). Osmanlı Kadın Hareketi, İstanbul: Metis Yayınları.
• Çalışkan, V. ve Özey, E. (2016). Darülfünun’dan Mezun İlk Kadın Coğrafyacı: Şükufe Nihal (1897-1973), Türk Coğrafya Dergisi, 67: 61-66.
• Demircioğlu, C. (1998). Müfide Ferit Tek ve Romanlarındaki Milliyetçilik, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Enginün İ, Canbur, M. ve Özdemir C. (1983). Milli Mücadelede Türk Kadını, Ankara: Türk Ticaret Bankası Yayınları.
• Erdem, Y. T. ve Yiğit, H. (2010). Bacıyan-ı Rum’dan Günümüze Türk Kadınının İktisadi Hayattaki Yeri, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
• Halide Hanımın Nutku, Alemdar, 24 Mayıs 1919.
• İnsel, A. ve İlyasoğlu, D. (1984). Kadın Dergilerinin Evrimi, Türkiye’de Dergiler ve Ansiklopediler (1849-1984), İstanbul.
• İzmir Hadisesi Etrafında, Halide Edip Hanımın Nutku, Yeni Gazete, 20 Mayıs 1919.
• Kadıköylülerin Dünkü Muazzam Mitingi, Halide Edip Hanımın Nutku, Vakit, 23 Mayıs 1919.
• Kanter, B. (2010). Osmanlı Basın Hayatında Kadın Yazarlar, Tercüman-ı Ahval’in 150. Yılında İstanbul’da Fikir Gazeteciliği Sempozyumu (Ed. B. Ulusoy).
• Kaplan, L. (1998). Cemiyetlerde ve Siyasî Teşkilatlarda Türk Kadını (1908-1960), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Karabulut, U. (2012). Hukuk Alanındaki İnkılâplar, İnkılap Dersleri, 4.B., Ed: S. İnan, C. Akseki, Gökçe Yay. 225-231.
• Karaca, Ş. (2011). Fatma Aliye Hanım’ın Türk Kadın Haklarının Düşünsel Temellerine Katkıları, Karadeniz Araştırmaları, Güz 2011, 93-111.
• Karaca, Ş. (2011). Modernleşme Döneminde Bir Kadın Yazarın Portresi: Emine Semiye Hanım, Bilig, Bahar 2011/57, 115-134.
• Koç, Ç.T. (2018). Modernleşme Sürecinde Batı’da ve Osmanlı’da Feminizm ve Kadın Dergileri (1869-1927), İstanbul: Gece Akademi.
• Koç, Ç.T. (2018). The New York Times Gazetesi’nde (1922-1931) Halide Edib’le İlgili Yayınlanan Haberlerin İncelenmesi, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 46: 306-322.
• Köse, E. (2006). İffet Halim Oruz’un Hayatı, Sanatı ve Eserleri, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Kurnaz, Ş. (1991). Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını (1839-1923), 2. Baskı, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Kurnaz, Ş. (2008). Osmanlı Kadın Hareketinde Bir Öncü Emine Semiye, İstanbul: Timaş Yay.
• Oruz, İ. H. (1986). Türkiye’de Kadın Devrimi, İstanbul: Gül Matbaası.
• Oruz, İ. H. 1950 Seçimlerinde Kadınlara Düşen Görevler, Kadın Gazetesi, 27 Mart 1950.
• Oruz, İ. H. Cumhuriyet Kadını, Kadın Gazetesi, 17 Kasım 1947.
• Oruz, İ. H. Davalarımız, Kadın Gazetesi, 22 Mart 1947.
• Oruz, İ. H. Din ve Dil Meselelerine Dair, Kadın Gazetesi, 17 Temmuz 1950.
• Oruz, İ. H. Eğitim Projesi, Kadın Gazetesi, 13 Aralık 1948.
• Oruz, İ. H. Kadın Gazetesi Eğitim Toplantısı, Kadın Gazetesi, 10 Ocak 1949.
• Oruz, İ. H. Kadın Gazetesi”, Kadın Gazetesi, 1 Mart 1947.
• Oruz, İ. H. Kadın Gazetesinin Bir Yıllık Çalışmaları Dolayısıyla, Kadın Gazetesi, 1 Mart 1948.
• Oruz, İ. H. Kadın Gözüyle, Kadın Gazetesi, 26 Ocak 1948.
• Oruz, İ. H. Kız Enstitüleri, Kadın Gazetesi, 14 Haziran 1948.
• Oruz, İ. H. Moda ve Lüks, Kadın Gazetesi, 12 Temmuz 1947.
• Oruz, İ. H. Onyedinci Yayın Yılı, Kadın Gazetesi, 4 Mart 1963.
• Oruz, İ. H. Türk Kadın Birliği, Kadın Gazetesi, 16 Mayıs 1949.
• Oruz, İ. H. Türk Kadın İnkılabı Hakkında Yanlış Görüşler, Kadın Gazetesi, 7 Kasım 1949.
• Oruz, İ. H. Yeniden Seçim Yapılırsa, Kadın Gazetesi, 6 Ekim 1947.
• Tansel, F. A. (1987). Memleketimizde Gençler İçin Kurulan İlk Dernekler, Gazete ve Dergiler, Belleten, LI/199, s. 281-304.
• Tekeli, Ş. (1979). Türkiye’de Kadının Siyasal Hayattaki Yeri, Türk Toplumunda Kadın (Ed.N.A. Unat), Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği.
• Tekeli, Ş. (1982). Kadınlar ve Siyasal Toplumsal Hayat, İstanbul: Birikim Yayınları.
• Tekeli, Ş. (1988). Kadınlar İçin, İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Toprak, Z. (2014). Türkiye’de Kadın Özgürlüğü ve Feminizm (1908-1935), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Ünal, B (2010). Türk Kadınlığı İçin Çağdaş Bir Adım: Kadın Gazetesi (1947-1951), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Üsküdar Hanımlarının Tezahüratı, Alemdar, 19 Mayıs 1919.
• Zihnioğlu, Y (2003). Kadınsız İnkılâp Nezihe Muhiddin, Kadınlar Halk Fırkası, Kadın Birliği, İstanbul: Metis Yayınları.
• Alemdar
• Cumhuriyet Kadını
• Ev-İş
• Ev-Kadın
• Kadın Dünyası
• Kadın Gazetesi
• Kadın Yazıları
• Türk Kadını
• Vakit
• Yeni Gazete