Türkiye’de Finansal Krizlerin Öncü Göstergelerle Tahmini

Yıl 2019, Cilt: 21 Sayı: 3, 838 - 854, 30.09.2019

Dilara Ayla

https://doi.org/10.32709/akusosbil.555522

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de 1994:01-2018:11 döneminde gerçekleşen finansal
krizlerin ekonomi literatüründe belirtilen finansal kriz göstergeleriyle olan
ilişkilerini irdelemek amacını taşımaktadır. Çalışmada kullanılan göstergeler;
bütçe açığının GSYİH’ya oranı, cari açığın GSYİH’ya oranı, enflasyon oranı,
faiz oranı, kapasite kullanım oranı, TCMB döviz varlıkları, döviz kuru,
ithalat, para arzı ve sanayi üretim endeksini içermektedir. Bu kapsamda teorik
altyapıya uygun olarak belirlenen kriz dönemleri ve göstergeler arasındaki
ilişkilerin ortaya konulabilmesi amacıyla Probit analizinden yararlanılmıştır.
Yapılan analizde kriz göstergelerinin finansal kriz olma olasılığı üzerindeki
etkileri yön bakımından tespit edildiği gibi söz konusu göstergelerin marjinal
etkilerinin hesaplanması ile birlikte bu değişkenlerin finansal krizlerin olma
olasılığı üzerindeki etki katsayıları da belirlenmiştir. Analiz sonucunda
enflasyon oranı, faiz oranı ve para arzı değişkenlerinin finansal kriz olma
olasılığı üzerinde pozitif; diğer değişkenlerin ise negatif yönde etkide
bulunduğu tespit edilmiştir. Marjinal etki hesaplamaları ile ulaşılan sonuçlara
göre enflasyon oranı değişkeninin kriz olasılığı üzerindeki etkisinin oldukça
yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu çerçevede yıllardır enflasyonla mücadele
eden Türkiye ekonomisinin sürdürülebilir bir enflasyon oranının temini için
yeni politikalar üretmesi gerektiği yorumu yapılabilecektir. Bu sebeple öncü
kriz göstergelerinin dikkate alındığı ekonomi politikalarının daha hassas bir
şekilde uygulanması ve yapısal düzenlemelere ilişkin planlara ağırlık verilmesi
önerilmektedir

Anahtar Kelimeler

Finansal kriz göstergeleri, probit, marjinal etki

Predicting Financial Crises in Turkey by Leading Indicators

Öz

In
this study, it is intended to analyze relations between financial crisis in
Turkey in the period of 1994: 01-2018:11and financial crisis indicators
specified in financial literature of economies. The indicators used in the
study include the ratio of the budget deficit to the GDP, the current account
deficit to GDP ratio, inflation rate, interest rate, capacity utilization rate,
CBRT foreign exchange assets, exchange rate, import, money supply and
industrial production index. In this context, Probit analysis was used to
determine the relationship between the crisis periods and indicators determined
in accordance with the theoretical infrastructure. In the analysis, the effects
of the crisis indicators on the probability of financial crisis were determined
in terms of direction as well as the calculation of the marginal effects of
these indicators and the effect coefficients of these variables on the
probability of financial crises. As a result of the analysis, the inflation
rate, interest rate and money supply variables were positive on the probability
of financial crisis, other variables were found to have a negative effect.
According to the results obtained with the marginal effect calculations, the
effect of the inflation rate on the probability of the crisis was found to be
quite high. In this context, Turkey's economy for many years struggling with
inflation, new policies for the provision of a sustainable inflation rate in
Turkey's economy must generate. For this reason, economic policies should be applied
more precisely and the plans for structural regulations should be taken into
consideration. Therefore, the economic policies in which the leading crisis
indicators are taken into account should be implemented more precisely and the
plans for structural arrangements should be given more weight.

Anahtar Kelimeler

Financial crisis indicators, probit, marginal effect

Kaynakça

• Akçalı, Y. B. (2014). Finansal Krizlerin Öncü Göstergeler Yardımıyla Tahmin Edilmesi ve Türkiye Örneği, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Akın, F. (2002). Ekonometri, Bursa: Beta Basım.
• Altıntaş, H. ve Öz, B. (2007). Para Krizlerinin Sinyal Yaklaşımı İle Öngörülebilirliği: Türkiye Uygulaması, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2): 19-44.
• Ascarya, A. (2017). The Real Determinants of Financial Crisis and How to Resolve it in İslamic Economics Perspective, International Journal of Economic Research, 14(3): 501-531.
• Avcı, M. A. ve Altay, N. O. (2013). “Finansal Krizlerin Sinyal Yaklaşımı İle Öngörülmesi: Türkiye, Arjantin, Tayland ve İngiltere İçin Bir Analiz”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14: 47-58.
• Baltagi, B. H. (1997). Econometrics, New York: Springer.
• Berg, A. ve Catherine, P. (1998). Are Currency Crises Predictable? A Test, IMF Working Paper, No. 154: 1-60.
• Calvo, G. A. (1987). Balance of Payments Crises in a Cash-in-Advance Economy, Journal of Money, Credit and Banking, 19(1): 19-32.
• Caprio Jr, G., D’Apice, V., Ferri, G., ve Puopolo, G. W. (2014). Macro-Financial Determinants of The Great Financial Crisis: Implications For Financial Regulation, Journal of Banking & Finance, 44: 114-129.
• Cebeci, İ. (2012). Krizleri İncelemede Kullanılan Nitel Tercih Modelleri: Türkiye İçin Bir Probit Model Uygulaması (1988-2009), İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 62(1): 127-146.
• Çeşmeci, Ö. ve Önder, A. Özlem (2008). Determinants of Currency Crises in Emerging Markets, Emerging Markets Finance & Trade, 44(5): 54-67.
• Davidson, R. ve MacKinnon, J.G. (1993). Estimation and Inference in Econometrics, New York: Oxford University Press.
• Delice, G. (2003). “Finansal Krizler: Teorik ve Tarihsel Bir Perspektif”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20: 57-81.
• Demaris, A. (2004). Regression with Social Data : Modeling Continuous and Limited Response Variables. New Jersey: John Wiley & Sons, Inc. Hoboken.
• Doğan, B. (2009). Türkiye Ekonomisinde Kriz Öncü Göstergeleri ve İkiz Açık, Journal of Azerbaijani Studies, 500-520.
• Drazen, A. ve Helpman, E. (1987). Stabilization with Exchange Rate Management, The Quarterly Journal of Economics, 102(4): 835-855.
• Eichengreen, B., Rose, A. K. ve Wyplosz, Charles (1995). Exchange Market Mayhem: The Antecedents and Aftermath of Speculative Attacks, Economic Policy, 10(21): 249-312.
• Flood, R. P. ve Garber, P. M. (1984). Collapsing Exchange-Rate Regimes: Some Linear Examples, Journal of International Economics, 17(1-2): 1-13.
• Frankel, J. A. ve Rose, A. K. (1996). Currency Crashes in Emerging Markets: Empirical Indicators, NBER Working Paper, No:5437: 1-29.
• Goldstein, I. ve Razin, A. (2015). Three Branches of Theories of Financial Crises, Foundations and Trends in Finance, 10(2): 113–180.
• Gujaratı, D. (1988). Basic Econometrics, McGraw Hill International Edition.
• Gujaratı, D. (1995). Basic Econometrics (3. ed.), New York: McGraw-Hill International.
• Gujaratı, D. (1999). Temel Ekonometri, (Çev: Ü. Şenesen ve G.G. Şenesen), Birinci Basım, İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Imf (1998). Financial Crises:Characteristics and Indicators of Vulnerability, World Economic Outlook, No: 4: 74-97.
• Johnston, J. ve Dinardo, J. (1997). Econometric Models, New York: McGraw Hill.
• Kamınsky, G. L., Lızondo, S., Reınhart, C. M. (1998). Leading Indicators of Currency Crisis, IMF Staff Papers, 45(1): 1-48.
• Kaminsky, G. L. (2003). Varieties of Currency Crisis, NBER Working Paper, No: 10193: 1-29.
• Kaminsky, G. L., Lizondo, S. ve Reinhart, C. M. (1998). Leading Indicators of Currency Crises, Policy Research Working Paper, No.1852: 1-42.
• Kaminsky, G. ve C. R. (1996). The Twin Crises: The Causes Of Banking And Balance-Of-Payments Problems, Unpublished Manuscript, Federal Reserve Board and International Monetary Fund.
• Kaya, V. ve Yılmaz, Ö. (2007). Para Krizleri Öngörüsünde Logit Model ve Sinyal Yaklaşımının Değeri: Türkiye Tecrübesi, Türkiye Ekonomi Kurumu, Tartışma Metni, No. 2007/1: 1-16.
• Kayış, A. (2008). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, İçinde: Probit Regresyon Modeli Şeref Kalaycı (Ed.), Ankara: Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
• Knapp, L. G. ve Seaks, T. G. (1992). An Analysis of the Probability of Default on Federally Guaranteed Student Loans, The Review of Economics and Statistics, 74(3): 404-411.
• Korkmaz, Ö. ve Yamak, R. (2015). “Minsky Finansal İstikrarsızlık Hipotezi ve Türkiye Örneği”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(3): 51-70.
• Krugman, P. (1979). A Model of Balance-of-Payments Crises, Journal of Money, Credit and Banking, 11(3): 311-325.
• Krugman, P. (1998). What Happened to Asia?, http://www.bresserpereira.org.br/Terceiros/Cursos/Krugman-WhatHappenToAsia.pdf (Erişim Tarihi: 02.01.2019).
• Lau, L. J. ve Yan, I. K. M. (2002). Predicting Currency Crises with a Nested Logit Model, http://personal.cityu.edu.hk/~efyan/WorkingPapers/ch1nograph_14_102002_per.pdf (Erişim Tarihi: 11.11.2018).
• Mariano, R. S., Gultekin, B. N., Ozmucur, S., Shabbir, T., & Alper, C. E. (2004). Prediction of Currency Crises: Case Of Turkey, Review of Middle East Economics and Finance, 2(2): 87-107.
• Obstfeld, M. (1986). Rational and Self-Fulfilling Balance-of-Payments Crises, The American Economic Review, 76(1): 72-81.
• Obstfeld, M. (1994). The Logic of Currency Crises, Cahiers Economiques et Monetaires, 43: 189–213.
• Obstfeld, M. (1996). Models of Currency Crises with Self-Fulfilling Features, European Economic Review, 40: 1037–1047.
• Oka, C. (2003). Anticipating Arrears tu the IMF: Early Warning Systems, IMF Working Paper, 03(18): 1-35.
• Özer, M. (1999). Finansal Krizler, Piyasa Başarısızlıkları ve Finansal İstikrarı Sağlamaya Yönelik Politikalar, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, No:1096.
• Sachs, J. (1998). Alternative Approaches to Financial Crises in Emerging Markets, Capital Flows and Financial Crises (Ed.), Miles Kahler, Cornell University Press, Ithaca New York, 243-262.
• Sezgin, F. H., ve Özdamar, E. Ö. (2010). Finansal Krizlerin Öngörülmesinde Probit Model Yaklaşımı ve Türkiye Uygulaması, Uluslararası Finans Sempozyumu-2008, http://bsy.marmara.edu.tr/Konferanslar/2008/27.pdf, (Erişim Tarihi 09.11.2018).
• Stanford, J. D. (1998). The Asian Financial Crisis-A Policy Perspective, Economic Analysis and Policy, 28(1): 115-128.
• Tosuner, A. (2005). Finansal Krizler ve Kırılganlık: Türkiye İçin Bir Erken Uyarı Sistemi Denemesi, İktisat İşletme ve Finans, 20(235): 42-61
• Train, K. E. (2003). Discrete Choice Methods with Simulation, Cambridge: Cambridge University Press.
• Turan, Z. (2011). “Dünyadaki ve Türkiye’deki Krizlerin Ortaya Çıkış Nedenleri ve Kalkınmaya Etkisi”, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 4(1): 56-80.
• Uygur, E. (2001). Krizden Krize Türkiye: 2000 Kasım ve 2001 Şubat Krizleri, TEK Tartışma Metni, No. 2001/1, Ankara, 1-40.
• Van Wijnbergen, S. (1991). Fiscal Deficits, Exchange Rates Crises and Inflation, Review of Economic Studies, 58(1): 81-92.
• Yılmaz, Ö. Kızıltan, A. ve Kaya, V. (2005). “İktisadi Kriz Kuramları, Finansal küreselleşme ve Para Krizleri”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24: 77-96.