An Evaluation of the Contributions of Islamic Civilization to Universal Understanding of the Social Science

Yıl 2019, Cilt: 21 - Prof. Dr. Fuat Sezgin Özel Sayısı, 1 - 15, 29.11.2019

Enver Sinan Malkoç

https://doi.org/10.32709/akusosbil.562661

Öz

Mankind
is in an endless effort to recognize and understand all aspects of the universe
that he is a part of. Although the types of information applied are universal,
the distinctive characteristics of different civilizations are decisive in the
interpretation and evaluation of this information. In this context, it can be
said that Islamic civilization is also nourished by the universal accumulation
of “knowledge - scientific knowledge - social science” primarily. Later,
Islamic civilization was integrated its own unique values into this knowledge
during the development phase and presented it to the benefit of all humanity.
The value of the contribution of Islamic civilization to the scientific
knowledge is well known. However, it can be argued that the distinctive
methodology and way of interpretation of the knowledge could be more valuable.
As a matter of fact, the scientific knowledge accumulated by Islamic
civilization has already been overtaken by Western civilization, but
interpretation and bringing it to life with high values has been never
achieved. Therefore, the reinterpretation of the rich scientific knowledge
gained in today's world with the values presented by the heritage of Islamic
civilization will provide great gains for humanity. Doing so in social sciences
will serve to ensure inter-community and inter-communal order justice and
prosperity.

Anahtar Kelimeler

Social sciences, sociology, society, civilization, history

İslam Medeniyet Mirasının Evrensel Sosyal Bilim Anlayışına Katkıları Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

 İnsanoğlu,
kendisinin de bir parçası olduğu kâinatı tüm yönleriyle tanıma ve anlama
yönünde bitip tükenmek bilmeyen bir çaba içerisindedir. Bunun için başvurulan
bilgi türleri evrensel olsa da bu bilgilerin yorumlanma ve değerlendirilme
aşamasında farklı medeniyetlerin kendi özgün nitelikleri belirleyici hale
gelmektedir. Bu bağlamda İslam medeniyetinin de bilgi-bilimsel bilgi-sosyal
bilim anlamındaki evrensel birikimden öncelikle beslendiğini, sonra bu birikimi
kendi özgün değerleriyle yoğurarak geliştirdiğini ve yine tüm insanlığın
istifadesine sunduğunu söyleyebiliriz. İslam medeniyetinin bilimsel bilgi
birikimine yaptığı katkının değeri malumdur. Ancak bilgiye getirdiği özgün
yorumun ve onu işleyiş şeklinin belki de daha değerli olduğu savunulabilir.
Nitekim İslam medeniyetinin ulaştığı bilimsel bilgi birikimi Batı medeniyeti
elinde çoktan aşılmış, ancak bu bilgiyi yorumlayarak hayata taşımadaki yüksek
değerlerine asla yaklaşılamamıştır. Dolayısıyla mevcut bilimsel bilgi
birikiminin İslam medeniyet mirasının sunduğu değerlerle tekrar yorumlanması,
insanlığa büyük kazanımlar sağlayabilecektir. Bunun sosyal bilimlerde yapılması
ise toplum içi ve toplumlar arası düzen, adalet ve refahın sağlanmasına hizmet
edecektir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilimler, sosyoloji, toplum, medeniyet, tarih

Kaynakça

• Akün, Ö.F. (2002). Kaşgarlı Mahmud, İslam Ansiklopedisi, (ss. 9-15). Cilt 25, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Tic. İşletmesi.
• Avcı, C. (2004). Mes’ûdî, Ali b. Hüseyin, İslam Ansiklopedisi, (ss. 353-355). Cilt 29, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Tic. İşletmesi.
• Bayrakdar, M. (2012). İslam Bilim Adamları, İstanbul: İnkılab Yayınları.
• Çelebi, İ. (2010). Sünnetullah, İslam Ansiklopedisi, (ss. 159-160). Cilt 38, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Tic. İşletmesi.
• Giddens, A. (1997). Pozitivizm ve Eleştiriciler, (Ed: T. Bottomore, R. Nisbet), Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi, (Çev: Levent Köker), (Yayına Hazırlayan: Mete Tunçay, Aydın Uğur), 2. Baskı, Ankara: Ayraç Yayınları, s. 246-247 (243-290).
• Giddens, A. (2000). Sosyoloji, Ankara: 2000, Ayraç.
• https://afsp.org/about-suicide/suicide-statistics/
• https://endhomelessness.org/homelessness-in-america/homelessness-statistics/state-of-homelessness-report/ (Erişim Tarihi: 05 Kasım 2018).
• http://www.felsefe.gen.tr/felsefeye_giris/bilgi_turleri_nelerdir_bilginin_turleri.asp, (Erişim Tarihi: 10 Eylül 2015).
• http://felsefe.konulari.org/bilimsel-bilgi-nedir.html, (Erişim Tarihi:10 Eylül 2015).
• https://www.forbes.com/billionaires/list/#version:static_country:United%20States (Erişim Tarihi: 05 Kasım 2018).
• https://ucr.fbi.gov/crime-in-the-u.s/2017/crime-in-the-u.s.-2017/tables/table-1
• https://ucr.fbi.gov/crime-in-the-u.s/2017/crime-in-the-u.s.-2017/topic-pages/expanded-homicide
• Kaçalin, M. (2002). Kutadgu Bilig, İslam Ansiklopedisi, (ss. 478-480). Cilt 26, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Tic. İşletmesi
• Keha, M. K. (2016). Modern Felsefenin Öncüleri: Descartes ve Bacon’da Yöntem Sorunu”, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 56: 117-132.
• Korkman, H. (2017). Ortaçağ İslam Felsefesinde Psikoloji ile İlgili Görüşler, Asya Öğretim Dergisi, 5(1) 12-27.
• Sayılı, A. (1963). Orta çağ İslam Dünyasında İlmi Çalışma Temposundaki Ağırlaşmanın Bazı Temel Sebepleri (Avrupa ile Mukayese), Araştırma Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1: 5-71.
• Sezer, B. (1985). Sosyolojinin Ana Başlıkları, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Sezgin, F. (2011). Bilim Tarihi Sohbetleri, Söyleşi: Sefer Turan, 3. Baskı, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Sezgin, F. (2008). İslam’da Bilim ve Teknik, C: 1, İstanbul: İ.B.B. Kültür A.Ş. Yayınları.
• Sezgin, F. (2010). İstanbul İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi, İstanbul: İ.B.B. Kültür ve Sanat Ürünleri Tic. A.Ş.
• Tezcan, N. (2009). Seyahatname, İslam Ansiklopedisi, (s. 16-19). Cilt 37, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Tic. İşletmesi.
• Ural, Ş. (1998). Bilim Tarihi, 2. Baskı, İstanbul: Kırkambar Yayınları.
• Yakıt, İ. (1984). Darwin’den Önce İslam Düşünürlerinde Evrimle İlgili Fikirler, İstanbul Üniversitesi Felsefe Arkivi Dergisi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınevi, Sayı: 24: 101-122.
• Zencirkıran, M. (2015). Sosyoloji, Bursa: Dora Basım-Yayın Dağıtım.