Investigation of Scientific Studies Performed in Turkey on Early Thinking Skills

Yıl 2020, Cilt: 22 Sayı: 1, 69 - 84, 22.03.2020

Şule Bilgiç , Adalet Kandır

https://doi.org/10.32709/akusosbil.475598

Öz

For the 21. century societies where scientific researches is at the forefront, the existence of individuals with problem solving, critical thinking, creative thinking and effective decision-making skills gains importance. These qualifications which have become universal values; express the importance of thinking skills. Early periods are critical for development of thinking skills. The purpose of this research is to examine scientific studies on early thinking skills in Turkey. Research data was collected by document review. Data/research for document analysis has been obtained from the National Thesis Center and Google Scholar databases. The documents in this research are related to early thinking skills and associated with early thinking skills such as problem-solving skills, creative thinking skills, critical thinking skills and decision-making skills. Documents; consisted of articles master’s theses and doctoral dissertations conducted in Turkey in 2002 and later. When the documents are analyzed, studies on problem solving skills were detected to be more numerous than other sub-skills. It was found that the problem-solving skills was mostly focused on "social problem solving" dimension. Different approaches, activities, family and environmental factors are included in creative thinking skills studies. Any studies regarding critical thinking and decision-making skills studied with children. It was seen that most of the thesis dissertation conducted in 2010 or later.

Anahtar Kelimeler

Thinking skill, problem solving, creative thinking, critical thinking, decision making

Erken Düşünme Becerilerine Yönelik Türkiye’de Yapılan Bilimsel Çalışmaların İncelenmesi

Öz

Bilimsel araştırmaların ön plana çıktığı 21.yüzyıl toplumları için problem çözme, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme ve etkili karar verme becerilerine sahip bireylerin varlığı önem kazanmaktadır. Evrensel değerler haline gelen bu yeterlilikler düşünme becerilerinin önemini vurgulamaktadır. Düşünme becerileri için erken dönemler kritik öneme sahiptir. Araştırma erken düşünme becerilerine yönelik Türkiye’de yapılan bilimsel çalışmaların incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Doküman incelemesi için ilgili bilimsel alan yazınına Ulusal Tez Merkezi ve Google Akademik veri tabanlarından ulaşılmıştır. Erken düşünme becerilerine ve erken düşünme becerileriyle doğrudan ilişkili olan problem çözme becerisi, yaratıcı düşünme becerisi, eleştirel düşünme becerisi ve karar verme becerisine yönelik Türkiye’de yapılan 2002 yılı ve sonrası makaleler, yüksek lisans tezleri ve doktora tez çalışmaları doküman olarak kabul edilmiştir. Dokümanlar analiz edildiğinde problem çözme becerileriyle ilişkili çalışmaların diğer alt becerilerden daha fazla sayıda olduğu tespit edilmiştir. Problem çözme becerilerinde ‘sosyal problem çözme’ boyutunun üzerinde durulduğu görülmüştür. Yaratıcı düşünme becerileri çalışmalarında farklı yaklaşımlar, etkinlikler, aile, çevre etkenlerine yer verilmiştir. Eleştirel düşünme ve karar verme becerileri konusunda çocuklarla yapılan herhangi bir çalışmaya ulaşılmamıştır. Tez çalışmalarının büyük bölümünün 2010 yılı ve sonrasına ait olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Düşünme becerisi, problem çözme, yaratıcı düşünme, eleştirel düşünme, karar verme

Kaynakça

• *Akar Gençer, A. (2014). Reggıo Emılıa temelli projelerin anaokuluna giden çocukların yaratıcı düşünme becerilerine etkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://scholar.google.com.tr/scholar?hl=tr&as_sdt=0%2C5&q=Regg%C4%B1o+Em%C4%B1l%C4%B1a+temelli+projelerin+anaokuluna+giden+%C3%A7ocuklar%C4%B1n+yarat%C4%B1c%C4%B1+d%C3%BC%C5%9F%C3%BCnme+becerilerine+etkisinin+incelenmesi+&btnG=.
• Akbaba, A. ve Kaya, B. (2015). Okul öncesi öğrencilerinin düşünme becerilerinin gelişmesine yönelik öğretmen görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(55), 148-160.
• *Akkaya Ersan, G. (2014). 60-72 Aylık çocukların sosyal problem çözme becerilerinin ve akran ilişkilerinin işitsel muhakeme ve işlem becerileri açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://scholar.google.com.tr/scholar?hl=tr&as_sdt=0%2C5&q=60-72+Ayl%C4%B1k+%C3%A7ocuklar%C4%B1n+sosyal+problem+%C3%A7 %C3%B6zme+becerilerinin+ve+akran+ili%C5%9Fkilerinin+i%C5%9Fitsel+muhakeme+ve+i%C5%9Flem+becerileri+a%C3%A7%C4%B1s%C4%B1ndan+incelenmesi+%28Y %C3%BCksek+lisans+tezi%29.++&btnG=.
• *Alemdar Coşkun, M. (2016). Problem çözme eğitim programının anasınıfına devam eden çocukların problem çözme becerileri ile kişiler arası problem çözme becerilerine etkisi (Doktora tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonuc Yeni.jsp .
• *Anlıak, Ş. ve Dinçer, Ç. (2005). Okul öncesi dönemde kişiler arası bilişsel problem çözme becerilerinin geliştirilmesi. Eğitim Araştırmaları, (20), 122-134.
• *Anlıak, Ş. ve Dinçer B. (2006). Okul öncesi dönemde düşünme becerilerinin gelişmesinde yaratıcı bir süreç olarak drama. Yaratıcı Drama Dergisi, 1(2), 99-110.
• Arıkan, R. (2011). Araştırma yöntem ve teknikleri, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• *Arslan, A. (2012). 6 yaş grubu çocuklarda genel problem çözme becerilerini değerlendirme ölçeğinin geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik çalışmaları (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• Ay, G. K. (2014). Okul öncesi eğitim kurumları yönetici ve öğretmenlerinin düşünme becerilerinin öğretimine yönelik görüşleri (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://www.ulusaltezmerkezi.net/okul-oncesi-egitim-kurumlari-yonetici-ve-ogretmenlerinin -dusunme-becerilerinin-ogretimine-yonelik-gorusleri/122/.
• *Begde, Z. (2015). Öğretmen ve ebeveyn tutumlarının okul öncesi dönem çocuklarının problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://scholar.google.com.tr/scholar?hl=tr&as_sdt=0%2C5&q=%C3%96%C4%9Fretmen+ve+ebeveyn+tutumlar%C4%B1n%C4%B1n+okul+%C3%B6ncesi+d%C3%B6nem+ %C3%A7ocuklar%C4%B1n%C4%B1n+problem+%C3%A7%C3%B6zme+becerilerine+etkisinin+incelenmesi+&btnG= .
• Beyer, B. K. (1987). Practical strategies for the teaching of Thinking, Boston: Allyn and Bacon.
• *Can Yaşar, M. (2009). Anasınıfına devam eden altı yaş çocuklarının yaratıcı düşünme becerilerine drama eğitiminin etkisinin incelenmesi (Doktora tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• *Can Yaşar, M. ve Aral, N (2010). Yaratıcı düşünme becerilerinde okul öncesi eğitimin etkisi. Kuramsal Eğitimbilim, 3(2), 201-209.
• *Can Yaşar, M. ve Aral, N (2011). Altı yaş çocuklarının yaratıcı düşünme becerilerine sosyo-ekonomik düzey ve anne baba öğrenim düzeyinin etkisinin incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim,4(1), 137-145.
• *Çelebioğlu, B. (2009). İlköğretim birinci sınıf öğrencilerinin problem çözme stratejilerini kullanabilme düzeyleri (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• *Çetin, E. (2016). Okul öncesi çocukların problem çözme sürecinde teknoloji destekli şematik düzenleyicilerin kullanımına yönelik bir durum çalışması (Doktora tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• *Dağlıoğlu, H. E. ve Çakır, F (2007). Erken çocukluk döneminde düşünme becerilerinden planlama ve derin düşünmenin geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 32(144), 28-35.
• *Dereli, E. (2008). Çocuklar için sosyal beceri eğitim programının 6 yaş çocukların sosyal problem çözme becerilerine etkisi (Doktora tezi). Erişim adresi: https://scholar.google.com.tr/scholar?hl=tr&as_sdt=0%2C5&q=%C3%87ocuklar+i%C3%A7in+sosyal+beceri+e%C4%9Fitim+program%C4%B1n%C4%B1n+6+ya%C5%9F+ %C3%A7ocuklar%C4%B1n+sosyal+problem+%C3%A7%C3%B6zme+&btnG=.
• *Dereli İman, E. (2013). Çocuklar için sosyal problem çözme ölçeği’nin 6 yaş grubu için türkiye uyarlaması ve okul öncesi davranış problemleri ile sosyal problem çözme becerileri arasındaki ilişkiler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 479-498.
• Emer, A. (2007). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin düşünme becerileri öğretimine ilişkin görüşleri (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• *Erbay, F. ve Çağdaş, A. (2007). Annelere ilişkin bazı değişkenlerin 5-6 yaş çocuklarının yaratıcı düşüncelerine etkisi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 58-79.
• *Giren, S. (2013). Sosyal problem çözme eğitiminin altı yaş çocuklarının matematik becerilerine etkisi. (Doktora tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr /UlusalTezMerkezi /tezSorguSonucYeni.jsp
• Güneş, F. (2012). Öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirme. TÜBAR, 32, 127-146.
• İnci, M. A., Akpınar, Ü. ve Kandır, A. (2017). Dijital kültür ve eğitim. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2), 493-522.
• İpekçi Çetin, E. (2002). Çok amaçlı karar verme konusunda yeni yaklaşımlar ve okul öncesi eğitime ilişkin bir uygulama, (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https:// tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• Jones, H. (2008). Thoughts on teaching thinking: perceptions of practitioners with a shared culture of thinking skills education. The Curriculum Journal, 19(4), 309-324.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi,1(1), 62–80.
• Karsantık, Y. (2016). Öğretmen adaylarının düşünme becerilerine ve düşünme becerilerinin öğretimine ilişkin görüşleri (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr /UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• *Kayılı, G. (2015). Sosyal beceri eğitimi programı ile desteklenmiş montessorı yönteminin anaokulu çocuklarının duyguları anlama ve sosyal problem çözme becerilerine etkisi (Doktora tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonuc Yeni.jsp.
• *Mutlu, E. (2010). Erken çocukluk dönemindeki çocukların (60-72 ay) düşünme düzeylerinin ve okul öncesi öğretmenlerinin düşünme eğitimi ile ilgili tutumlarının incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Nickerson, R. S. (1988). On improving thinking through instruction. Review Of Research İn Education, 15, 3-57.
• *Oğuz, V. (2012). Proje yaklaşımının anasınıfına devam eden çocukların problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi (Doktora tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• *Özkan, H. K. (2015). Annelerin duygu sosyalleştirme davranışları ile çocukların benlik algısı ve sosyal problem çözme becerilerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://scholar.google.com.tr/scholar?hl=tr&as_sdt=0%2C5&q=Annelerin+duygu+sosyalle%C5%9Ftirme+davran%C4%B1%C5%9Flar%C4%B1+ile+%C3%A7ocuklar %C4%B1n+benlik+alg%C4%B1s%C4%B1+ve+sosyal+problem+%C3%A7%C3%B6zme+becerilerinin+incelenmesi+&btnG=.
• *Özmen, D. (2013). 5-6 yaş grubu çocukların akran ilişkilerinin sosyal problem çözme becerisi açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• Scott, J. (1990). A Matter of record. Cambridge: Polity Press.
• Sternberg, R. J. ve Grigorenko, E. (2004). Successful ıntelligence ın the classroom. Theory Into Practice, 43(4), 274-280.
• *Şahin, H. (2015). Psikososyal gelişim temelli eğitim programının anasınıfına devam eden çocukların duygusal zekalarına ve problem çözme becerilerine etkisi (Doktora tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• *Şahintürk, Ö. (2012). Montessori yönteminin okul öncesi dönemde öğrencilerin yaratıcı düşünmelerine etkisi (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• Şimşek, H. (2009). Eğitim tarihi araştırmalarında yöntem sorunu. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(1), 33-51.
• *Tavlı, B. S. (2007). 6 yaş grubu anasınıfı öğrencilerinin problem çözme becerilerininin karşılaştırmalı olarak incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr /UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Tok, E. (2008). Düşünme becerileri eğitimi programının okul öncesi öğretmen adaylarının eleştirel, yaratıcı düşünme ve problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi (Doktora tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Trochim,W.(2001).Bill Trochim's Center for Social Research Methods. https://www.livescience.com/21569-deduction-vs-induction.html (Erişim tarihi:12.2.2018).
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, K. (2010). Nitel Araştırmalarda Niteliği Arttırma. İlköğretim Online, 9(1), 79-92.
• *Yılmaz, E. (2012). 60-72 Aylık çocukların duyguları anlama becerilerinin sosyal problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https:// tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• *Yılmaz, E. (2016). 48-72 aylık çocuklara yönelik sosyal problem çözme becerileri ölçeği’nin geliştirilmesi (Doktora tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ tezSorguSonucYeni.jsp.
• *Yiğitalp, N. (2014). Yönlendirilmiş beyin fırtınası (scamper) tekniğine dayalı eğitimin beş yaş çocuklarının problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.