Being Disabled Women

Yıl 2020, Cilt: 22 Sayı: 1, 1 - 19, 22.03.2020

Serdar Orhan Elifnaz Özkan

https://doi.org/10.32709/akusosbil.524633

Cited By: 9

Öz

Disabled people constitute one of the disadvantaged groups of the society. In addition to being disabled, being a woman may make these individuals disadvantaged in society. Women with disabilities experience life differently than other people with disabilities, men with and without disabilities, and women with non-disabilities. During these experiences, women with disabilities may face many problems in the family, education, health and working life. These problems limit the living space of the disabled woman to the private area. Women with disabilities whose life is limited to private sphere cannot gain a place in society. In this context, the aim of the study is to reveal the problems faced by disabled women in society. The problems of women with disabilities in society have been handled in a theoretical framework and supported by other research results. According to the theoretical framework and research results, it is seen that disabled women face more problems and are excluded from social life than non-disabled women and men with disabilities. Women with disabilities who are excluded from social life, education and working life and who live in the private sphere cannot gain a place in the society. This situation prevents women with disabilities from being productive individuals.

Anahtar Kelimeler

Disabled, disabled women, sociology of disability, feminist theory

Engelli Kadın Olmak

Öz

Engelli bireyler toplumun dezavantajlı gruplarından birini oluşturmaktadır. Engelli olma halinin yanında bir de kadın olmak, bu bireyleri toplumda çifte dezavantajlı konuma getirebilmektedir. Engelli kadınlar, hayatı diğer engelli bireylere, engelli/engelli olmayan erkeklere ve engelli olmayan kadınlara göre farklı biçimde deneyimlemektedir. Engelli kadınlar, bu deneyimlemeler sırasında aile içinde, eğitimde, sağlıkta ve çalışma hayatında birçok sorunla karşılaşabilmektedir. Bu sorunlar, engelli kadının yaşam alanını ev içi yani özel alanla sınırlayabilmektedir. Hayatı özel alanla sınırlanan engelli kadın, toplumda kendine yer edinememektedir. Bu bağlamda, çalışmanın amacı engelli kadınların toplumda karşılaştığı sorunları ortaya koyabilmektir. Engelli kadınların toplumda yaşadığı sorunlar teorik çerçevede ele alınmış ve diğer araştırma sonuçlarıyla desteklenmiştir. Teorik çerçeve ve araştırma sonuçlarına göre, engelli kadınların, engelli olmayan kadınlara ve engelli/engelli olmayan erkeklere göre daha fazla sorunla karşılaştığı ve sosyal hayatın dışında kaldığı görülmüştür. Sosyal hayat, eğitim hayatı ve çalışma hayatının dışında kalan ve özel alanda yaşamını sürdüren engelli kadınlar toplumda kendilerine yer edinememektedir. Bu durum engelli kadınların üretken bireyler olmasını engelleyici niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Engelli, engelli kadın, engellilik sosyolojisi, feminist yaklaşım

Kaynakça

• Abadan Unat, N. (1992). Kadın araştırmalarının neden, amaç ve kapsamı. Arat, N. (haz.) Türkiye’de kadın olgusu içinde (s. 15-28) İstanbul: Say Yayınları.
• Abberley, P. (1987). `The concept of oppression and the development of a social theory of disability. Disability, Handicap and Society, 2(1), 5-19.
• Abberley, P. (1998). The spectre at the feast: Disabled people and social theory. Shakespeare, T. (Ed.) in. The disability reader: social science perspectives. (s. 79-93). Newyork: Cassell.
• Allan, J. (2010). The sociology of disability and the struggle for inclusive education. British Journal of Sociology of Education, 31(5), 603-619.
• Altuntaş Duman, N. & Doğanay, G. (2017). Toplumsal dışlanma pratikleri üzerinden Trabzon’da engelli kadınlar. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 20(2), 1-48.
• Arat, N. (1996). Türkiye’de kadınların çalışma yaşamında karşılaştıkları zorlukların sosyo-kültürel nedenleri. Arat, N. (haz.) Türkiye’de kadın olmak içinde (s. 43-54). İstanbul: Say Yayınları.
• Arıkan, Ç. (2009). Türkiye’de görme özürlü kadınlar ve kadına yönelik şiddet. http://www.huksam.hacettepe.edu.tr/Turkce/SayfaDosya/turkiyede_gorme_ozurlu.pdf (Erişim tarihi: 03.12.2018).
• Arıkan, Ç. (2018). Sosyal model çerçevesinde özürlülüğe yaklaşım. http://www.manevisosyalhizmet.com/wp-content/uploads/2009/08/sosyal_model_ozurluler.pdf (Erişim tarihi: 03.11.2018).
• Barnes, C. & Mercer, G. (1996). Exploring the divide. Barnes, C & Mercer (Ed), Exploring the divide: illness and disability içinde. G. Leeds: The Disability Press.
• Bhasin, K. (2003). Toplumsal cinsiyet. İstanbul: Kadınlarla Dayanışma Vakfı Yayınları.
• Birleşmiş Milletler. (2006). Engellilerin haklarına ilişkin sözleşme. www.un.org/disabilities/documents/natl/turkey.doc (Erişim tarihi: 02.11.2018).
• Bulut S. & Karaman H.B. (2018). Engelli bireylerin cinsel, fiziksel ve duygusal istismarı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 19(2), 277-301.
• Burcu, E. (2004). Görme özürlü öğrencilerin eğitimlerine ilişkin düşünceleri ve sorunları: Ankara örneği. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 4(2), 23-47.
• Burcu, E. (2015). Engellilik sosyolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık
• Burcu, E. (2015a). Türkiye’de yeni bir alan: Engellilik sosyolojisi ve gelişimi. Sosyoloji Konferansları, No: 52, 2015-2, 319-341.
• Burcu, E. (2017). Türkiye’de engelli bireylerin dezavantajlı konumlarına engellilik sosyolojisinin eleştirel tavrıyla bakmak. Toplum ve Demokrasi, 11(24), Temmuz-Aralık, 107-125.
• Buz, S. & Karabulut, A. (2015). Ortopedik engelli kadınlar: Toplumsal cinsiyet çerçevesinde bir çalışma. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 25-45.
• Buz, S. (2009). Feminist sosyal hizmet uygulaması. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 20(2), 53-65.
• Doltaş, D. (1992). Batı’daki feminist kuramlar ve 1980 sonrası Türk feminizmi. Arat, N. (haz.) Türkiye’de kadın olgusu içinde (s. 51-73). İstanbul: Say Yayınları.
• Engelli Kadın Derneği. (2014). Türkiye’de engelli kadına yönelik şiddet raporu.
• Engelli Kadın Derneği. (2015). Ayrımcılık ve engelli hakları. Ankara.
• Engelli Kadın Derneği. (2016). Toplumsal cinsiyet eşitliği ve engelli kadın. Ankara.
• Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Müdürlüğü. (2017). Erişilebilirlik izleme ve denetleme formları. Ankara.
• Engelliler Hakkında Kanun. (2005, 1 Temmuz). T.C. Resmî Gazete (9463).
• Garland-Thomson (2001). Engellilere yönelik feminist çalışmalar. Kadın Politika Çalışmaları Merkezi Yayını.
• Garland-Thomson, R. (2011). Sakatlığın dahil edilmesi, feminist kuramın dönüştürülmesi. B. Dikmen, Sibel Y ve Ş. Yıldırım (Der), Sakatlık çalışmaları- sosyal bilimlerden bakmak içinde (s. 521-548). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Gürler, S. (2016). Engelli kadınların insan hakları. Astana Yayınları: Ankara.
• Jans, L. & Stoddard, S. (1999). Chartbook on women and disability in the United States.. Washington, DC: National Institute on Disability and Rehabilitation Research.
• Kamanlıoğlu, M (2007). Feminist perspektifte özürlü kadına bakışın sosyolojik değerlendirmesi üzerine kuramsal bir çalışma (Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karabulut, A. (2017). Ataerkil ideolojinin toplumsal cinsiyet çerçevesinde ortopedik engelli kadın ve erkeklerin deneyimlerine yansımaları (Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Karataş, K. & Gökçearslan Çifci, E. (2010). Türkiye’de engelli kadın olmak: Deneyimler ve çözüm önerileri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(13), 147-153.
• Kurnaz Özdemir, D. (2010). Ortopedik engelli kadınların sorun ve beklentileri: Tuzla ilçesi örneği (Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kutner, G. N. (2007). The Sociology of Disability. Bryant C.D. & Peck D.L. (Ed), 21st Century sociology içinde (s. 98-105). Thousand Oaks: SAGE.
• Masson, D. (2013). Femmes et handicap. Recherches Féministes, 26(1), 111-129.
• Nosek, M. A. Foley, C. C. Hughes, R. B. & Howland, C. A. (2001). Vulnerabilities for abuse among women with disabilities. Sexuality and Disability. 19(3), 177-189.
• OECD. (2010). Sickness, disability and work- breaking the barriers.
• Okur, N. ve Erdugan F.E. (2010). Sosyal haklar ve özürlüler: Özürlülük modelleri bağlamında tarihsel bir değerlendirme, II. Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu, içinde (ss. 245-263). Denizli: Petrol-İş Yayını.
• Oliver, M. (1999), Capitalism, Disability and Ideology. R. J. Flynn, R. A. Lemay (Ed), A Quarter-Century of Normalization and social role valorization: evaluation and impact,içinde (s. 163-175). Canada: University of Ottowa Press,
• Orhan, S. (2011). Türkiye’de özürlü dostu istihdam politikaları (durum analizi ve öneriler) (Doktora tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Orhan, S. (2013). Türkiye’de özürlü dostu istihdam politikaları (durum analizi ve öneriler). Ankara: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi Yayını.
• Öztürk, M. (2012). Türkiye’de engelli gerçeği raporu. İstanbul: Canda Özür Olmaz Derneği.
• Özürlüler İdaresi Başkanlığı. (1997). Özürlülüğe dayalı ayrımcılığın ölçülmesi araştırması. Ankara: ÖZİDA Yayını.
• Pekin Deklarasyonu. (1995). Dördüncü dünya kadın konferansı. https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/kefe/docs/pekin.pdf (Erişim tarihi: 05.12.2018).
• Siebers, T. (2001). Disability in theory: From social constructionism to the New Realism of the body. American Literary History, 13(4), 737-754.
• Şenyurt Akdağ, & Gizem T.A. & Temur Şimşekcan, N. & Özlem, K. (2016). Toplumsal cinsiyet eşitliği ve engelli kadın. Ankara: Engelli Kadın Derneği.
• ŞÖNİM Nedir? (2018). https://kadininstatusu.aile.gov.tr/siddet-onleme-ve-izleme-merkezi (Erişim tarihi: 03.12.2018).
• Thomas, C. (2007). Sociologies of disability and illnes: Contested ideas in disability studies and medical sociology. London: Red Globe.
• Tören, Z. (2014). Kamuda çalışan engelli kadınların problemleri (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• TÜİK. (2011). Özürlülerin sorun ve beklentileri araştırması. Ankara.
• Vernon, A. (1998). Multiple Oppression and the Disabled People’s Movement. The Disability Reader: Social Science Perspectives. Ed. Shakespeare, T. London: Continuum.
• World Health Organization. (2011). World Report on Disability. Malta.