Education in Aleppo High School According to the Yearbooks (1898-1904)

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 1, 51 - 69, 29.03.2021

Büşra Elçiçeği Ali Yılmaz

https://doi.org/10.32709/akusosbil.758448

Cited By: 1

Öz

In order to increase quality of education system, we have to know our history and then structure of our Turkish education system very well. Aleppo is the only city within the provinces of Ottoman Empire that three-century process could yield. For this reason, central province of Aleppo, which is considered the third largest city after Istanbul and Cairo, was examined. In this study, educational and teaching activities carried out in Aleppo High School were examined in line with information in education yearbook. The study was designed in a qualitative design and descriptive analysis was performed using document analysis technics. For this purpose, yearbooks dated A.D.1316-1321 / C.E.1898-1904 were examined and current administration in sanjak of Aleppo, administrators in these schools, teachers, lessons taught, number of students and janitors were researched. In addition, information was given about madrasas in Aleppo, their places, mudarris in madrasas, number of students, founder of madrasah, libraries, dates of establishment, number of books and founders of libraries. Information about positions where printing presses and newspapers in Aleppo, privileges they have and languages in which they are published were confered.

Anahtar Kelimeler

Education, high school, library, madrasah, press

Maârif Salnâmelerine Göre Halep İdadisinde Eğitim (1898-1904)

Öz

Eğitim sisteminin niteliğini arttırmaya yönelik çalışmalar yapmak için öncelikle tarihimizi, sonra Türk eğitim sistemimizin yapısını çok iyi bilmek mecburiyetindeyiz. Halep, Osmanlı Devleti’ne bağlı eyaletler içinde üç yüzyıllık sürecin verilebildiği tek şehirdir. Bu nedenle İstanbul ve Kahire’den sonra dönemin üçüncü büyük ili kabul edilen Halep’in merkez sancağı araştırılmıştır. Maârif Salnâmeleri’ndeki bilgiler doğrultusunda bu çalışmada, Halep Mektep İdadisi’nde gerçekleştirilen eğitim-öğretim faaliyetleri incelenmiştir. Araştırma nitel desende tasarlanmış olup doküman incelemesi tekniği kullanılarak betimsel analiz yapılmıştır. Bu amaçla H.1316-1321/M.1898-1904 tarihli salnâmeler incelenip Halep Sancağı’ndaki mevcut idadi, bu okuldaki idareciler, öğretmenler, okutulan dersler, öğrenci ve hademe sayıları ele alınmıştır. Ayrıca Halep’te bulunan medreseler, bulundukları yerler, medreselerde görevli müderrisler, öğrenci sayısı, medresenin kurucusu, kütüphaneler, kuruluş tarihleri, kitap adetleri, kütüphanelerin kurucuları hakkında bilgi verilmiştir. Halep’te basın yayın faaliyetlerinin sürdürüldüğü matbaa ve gazetelerin bulunduğu mevkiler, sahip oldukları imtiyazlar ve hangi lisanlarda eser neşrettikleri hakkında bilgiler tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, idadi, kütüphane, medrese, basın-yayın

Kaynakça

• Akyüz, Y. (2019). Türk eğitim tarihi (M.Ö. 1000- M.S. 2018). (30. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Babuçoğlu, M., Eroğlu, C. ve Köçer, M. (2007). Osmanlı vilâyet salnâmelerinde Halep. Global Strateji Enstitüsü, Ankara: Kozan Ofset.
• Baltacı, C. (2002). Osmanlı devletinde eğitim ve öğretim. Türkler. c.11, ss. 456. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Bayraktar, H. (2004). XIX. yüzyılda Halep eyaletinin iktisadi vaziyeti. Fırat Üniversitesi, Orta Doğu Araştırmaları Merkezi Yayınları No.8. Tarih Şubesi Yayınları No.7. Elazığ.
• Brocekelman, C. (1992). İslam ulusları ve devletleri tarihi (N. Çağatay, Çev.). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Kurumu, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. Çakmak, E. K. Akgün, Ö. E. Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Çakar, E. (2003). XVI. yüzyıl da Halep sancağı (1516/1566). Elazığ: Fırat Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Çakar, E. (2006). XVII. yüzyılda Halep eyaleti ve Türkmenleri. Fırat Üniversitesi, Elazığ: Orta Doğu Araştırmaları Merkezi Yayınları, No.13, Tarih Şubesi Yayınları, No.11.
• Düvenci Karakoç, F. (2013). XIX. Yüzyıl sonunda Halep’te İngiliz belgelerine göre toplum, yönetim ve konsoloslar arasındaki ilişkiler. Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24, 68-90.
• Dönmez, C., Akyol, C. (2017). A Critical Approach for the Values Education in Social Studies, IJOESS, 8, 30, 1396-1415.
• Ekiz, D. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri (yaklaşım, yöntem ve teknikler). (3. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ergin, O. (1977). Türk maârif tarihi C.1-2. İstanbul: Eser Matbaası.
• Elhem, E. Goffman, D. ve Masters, B. (2003). Doğu ile Batı arasında Osmanlı kenti (Halep, İzmir ve İstanbul) (S.Yalçın, Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Ethem, H. (1927). Düvel-i İslamiye. İstanbul: Devlet Matbaası.
• Görür, E. (2016). Maârif ve vilâyet sâlnâmelerine göre Halep vilâyetinde eğitim öğretim kurumları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, (9), 424-431.
• Göyünç, N. (1975). XVI. yüzyılda güneydoğu Anadolu’nun ekonomik durumu (Kanuni ve II. Selim devirleri). Türkiye İktisat Tarihi Semineri, Metinler Tartışmalar, 8-10 Haziran 1973, Ankara.
• Grausset, R. (1980). Bozkır imparatorluğu (N. Çağatay, Çev.). (1. Baskı). İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Halaçoğlu, Y. (1997). XVIII. yüzyılda Osmanlı imparatorluğunun iskân siyasetleri ve aşiretlerin yerleştirilmesi. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Hayta, S. (1995). 1869 Maârif-i Umumiye Nizamnamesi ve Türk eğitimine katkıları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Heyd, W. (2000). Yakın-doğu ticaret tarihi (E. Z. Karal, Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Işıltan, F. (1966). Seyfüd-Devle. İslam Ansiklopedisi, (X), 536-539 İstanbul: Milli Eğitim Yayınları.
• İnalcık, H. (2008). Türkiye tekstil tarihi üzerine araştırmalar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• İpşirli, M. (2003). Medrese. İslam Ansiklopedisi (DİA), (28), 338-340 İstanbul: TDV Yayınları.
• Kılıç, R. (2016). XIX. Yüzyılda Halep vilâyeti idaresi. Erciyes Aylık Fikir ve Sanat Dergisi, (39), 14-19.
• Koçer, H. A. (1991). Türkiye’de modern eğitimin doğuşu ve gelişimi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Kodaman, B. (1980). Abdülhamit devri eğitim sistemi. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Köprülü, F. (1961). Baybars. İslam Ansiklopedisi, (2), 357-365 İstanbul: Milli Eğitim Yayınları.
• Krenkow, F. (1993). Kütüphâne. İslam Ansiklopedisi, (6). İstanbul: Milli Eğitim Yayınları.
• Lammens, H. (1970). Suriye. İslam Ansiklopedisi, (11), ss.52. İstanbul: Milli Eğitim Yayınları.
• Margosyan, M. (2017). Gâvur mahallesi. (20. Baskı). İstanbul: Aras Yayıncılık.
• Merçil, E. (1997). Müslüman Türk devletleri tarihi. (3. Baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Pakalın, M. (1983). Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Yayınları.
• Palalı, İ. (2010). Osmanlı Salnâmeleri ve tarih araştırmalarındaki kaynak olarak önemi. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 23 (Ocak-Haziran), 1–14.
• Paşa, C. (1991). Tezâkir 21-39 (III) (C. Baysun, Çev.), (3. Baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Raymond, A. (1995). Osmanlı döneminde Arap kentleri (A. Berkay, Çev.), İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
• Salnâme-i Nezâret-i Maârif-i Umûmiyye H.1316 (M.1898), Sene 1316, Def'a 1, İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Salnâme-i Nezâret-i Maârif-i Umûmiyye H.1317 (M.1899), Sene 1317, Def'a 2, İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Salnâme-i Nezâret-i Maârif-i Umûmiyye H.1318 (M.1900), Sene 1318, Def'a 3, İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Salnâme-i Nezâret-i Maârif-i Umûmiyye H.1319 (M.1901), Sene 1319, Def'a 4, İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Salnâme-i Nezâret-i Maârif-i Umûmiyye H.1321 (M.1904), Sene 1321, Def'a 6, İstanbul: Asır Matbaası.
• Salnâme-i Vilâyet-i Halep, D02458130300000015. (İSAM)-1303.
• Salnâme-i Vilâyet-i Halep, D02458131200000023. (İSAM)-1312.
• Salnâme-i Vilâyet-i Halep, D02458131200000025. (İSAM)-1314.
• Sami, Ş. (1998). Kamus-u Türki. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Sami, Ş. (1306). Kâmûsu’l-âlâm. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Sauvaget, J. (1967). Halep. İslam Ansiklopedisi, V/I, 117-122 İstanbul: Milli Eğitim Yayınları.
• Sêdillot, R. (2005). Dünya ticaret tarihi (E. N. Erendor, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• Tansel, S. (1969). Yavuz Sultan Selim. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Tutar, A. (2010). XIX. Yüzyılın ikinci yarısında Halep şehrinin kültürel yapısı, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21-31.
• Oğuzoğlu, Y. (2009). Hint-Basra mallarının Akdeniz ticaretine aktarımı: İskenderun ve Payas limanları (XVI-XVIII yüzyıllar). Türk Deniz Ticaretini Tarihi Sempozyumu I, (İzmir ve Doğu Akdeniz), 110-127.
• Ostrogorsky, G. (1986). Bizans devleti tarihi (F. Işıltan, Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Öztürk, M. (1997). 1616 tarihli Halep avazız hane defteri, htpp://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/868/11026.pdf. 249-293.
• Öztürk, C. (2000). İdadî. TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), (XXI). İstanbul: TDV Yayınları.
• Umar, O. (2003). Türkiye-Suriye ilişkileri 1918-1940. Elazığ: Fırat Üniversitesi Yayınları.
• Umar, O. (2004). Osmanlı yönetimi ve Fransız manda idaresi altında Suriye 1908-1938. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1975). Osmanlı tarihi. (II). (3. Baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Uzunçarşılı, İ. H. (2014). Osmanlı Devleti’nin ilmiye teşkilatı. Ankara: TTK.
• Yaslıçimen, S. (2018). Halep Mekteb-i İdadîsi (1888-1918) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, İstanbul.
• Yazıcı, T. (1997). Halep. TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), (15), 239-242 İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.