Mülteci Temsillerinde Kültürel Farklılık İnşası ve Toplumsal Kabule Etkileri

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 2, 348 - 364, 30.06.2021

Müzeyyen Pandır

https://doi.org/10.32709/akusosbil.843503

Öz

Türk toplumu ve Suriyeli mülteciler arasında toplumsal kabul ve uyum konusuna odaklanan kamuoyu çalışmaları, coğrafi yakınlıkları ve ortak dini hassasiyetlerine rağmen Türk toplumunun Suriyeliler’i kültürel olarak uzak ve farklı gördüklerini ortaya koymaktadır. Bu çalışma, Suriyeli mültecilerin ülke gündeminde oldukları dönemlere dönerek, o dönemin haber fotoğraflarında nasıl temsil edildiklerini, fotoğraflarda nasıl bir “Suriyeli mülteci” kimliği inşa edildiğini ve bu temsillerin Türkler ve Suriyeliler arasında kültürel farklılık ve uzaklık algısını nasıl beslemiş olabileceklerini sorgulamaktadır. Suriyeli nüfusun Türkiye’de en fazla artış gösterdiği 2014 ve 2015 yıllarında beş günlük gazetede yayınlanan Suriyeli mülteci fotoğrafları içerik analizi yöntemi ile incelenmiş, fotoğraflarda Suriyeliler’e dair hangi anlamların üretildiği belirlenmiş, biz-onlar ayrımının nasıl ve hangi temsil pratikleri ile inşa edildiği gözlemlenmiş ve bu temsillerin toplumsal kabule yönelik olası etkileri tartışılmıştır. Sonuç olarak, gazete temsillerinde Suriyeli mültecilere karşı önyargılı bir temsil biçiminin açık bir şekilde kullanılmadığı, ancak bazı temsil pratikleri ile daha örtülü şekillerde Suriyeliler’in toplumdan (bizden) farklı, uzak ve yabancı bir grup olarak inşa edildiği savunulmaktadır. Bu temsil biçimi, üç buçuk milyonun üzerinde Suriyeli nüfusa sahip Türkiye’de, Suriyeliler’e yönelik toplumsal kabulün oluşumuna olumsuz etki edecek niteliktedir. Toplum içerisinde barışın hâkim olabilmesi için medya temsillerinde, Suriyeli mültecilerin “görünmez” kılınan ancak “bize” benzer “sıradan” ve olumlu özelliklerinin görünür kılınması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Suriyeliler, mülteciler, temsil, biz-onlar ayrımı, kültürel farklılık

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

115K268

Teşekkür

Bu çalışmada, “Türk Basınında Suriyeli Sığınmacı Temsillerinin Eleştirel Söylem Analizi” adlı TÜBİTAK projesi kapsamında toplanan verilerin bir kısmı kullanılmıştır, proje no: 115K268

The Construction of Cultural Difference in Refugee Representations and its Implications for Social Acceptance

Öz

Public opinion studies, which focus on the topics of social acceptance and cohesion between Turkish society and Syrian refugees, reveal that despite geographical and religious proximities Turkish society perceives Syrians as culturally different and distant. This study looks back at the years when Syrian refugees were on the public agenda and explores the representation and the construction of “Syrian refugee” identity in the news photographs of that period and considers how these representations might have fed the perception of cultural difference between Turks and Syrians. Through a content analysis method, the research studied the Syrian refugee photographs published in five newspapers in 2014 and 2015, investigated the meanings produced in the photographs, explored the use of representational practices in constructing us-them difference, and considered their implications for social acceptance. Consequently, it is discussed that the newspapers do not use an explicitly prejudiced representational practice towards Syrian refugees; however, in more subtle ways and through the use of certain representational practices Syrians are constructed as a social group different and distant from society (us). This representation practice prevents the production of social acceptance towards Syrians in Turkey. It is suggested that for social peace, representations should aim to portray those “ordinary” and positive characteristics of Syrians which show their similarities with “us” but which are made “invisible” in representations.

Anahtar Kelimeler

Syrians, refugees, representations, us-them difference, cultural difference

Proje Numarası

115K268

Kaynakça

• Amores, J.J., Arcila-Calderón, C. ve González-de-Garay, B. (2020). The gendered representation of refugees using visual frames in the main western european media, Gender Issues, 37, 291–314.
• Ataman H. (2015). Yazılı basında ayrımcı söylem: Suriyeli mülteciler. İ. Engindeniz ve H. Ataman (Ed), Medyada Nefret Söylemi ve Ayrımcı Dil Eylül- Aralık 2014 Raporu içinde (ss. 61-105). İstanbul: Hrant Dink Vakfı.
• Bauman, Z. (2016). Kapımızdaki yabancılar. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bell, P. (2001). Content analysis of visual ımages. T. van Leeuwen ve C. Jewitt (Ed), Handbook of Visual Analysis (ss. 10-34). Londra: Sage.
• Bleiker, R., Campbell, D., Hutchison, E. ve Nicholson, X (2013). The visual dehumanisation of refugees, Australian Journal of Political Science, 48(4), 398-416.
• Harrell-Bond, B. (2002). Can humanitarian work with refugees be humane?, Human Rights Quarterly, 24, 51–85.
• Çakır, M. (2013). İnternet haberciliğinde yasadışı göç sorunu (Ocak 2011- Nisan 2012), Online Academic Journal of Information Technology, 4(12), 105-124.
• Dağtaş, S. (2017). Whose misafirs? Negotiating difference along the Turkish–Syrian border, International Journal of Middle East Studies, 49(4), 661-679.
• Demir, O.Ö. ve Erdal, H. (2010). Yasadışı göç ile ilgili kavramların doğru anlaşılamaması sorunu ve yazılı basında çıkan haberler üzerine bir inceleme, Polis Bilimleri Dergisi, 12(1), 29-54.
• Doğanay, Ü. ve Çoban Keneş, H. (2016a). Yazılı basında Suriyeli ‘Mülteciler’: ayrımcı söylemlerin rasyonel ve duygusal gerekçelerinin inşası, Mülkiye Dergisi, 40(1), 143-184.
• Doğanay, Ü. ve Çoban Keneş, H. (2016b). Hak temelli bakış açısının yoksunluğu ve ayrımcı söylemler açısından gazete haberlerinde mülteci kadınlar. Y. İnceoğlu ve S. Çoban (Ed), Haber Okumaları içinde (ss. 253-294). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Efe, İ. (2019). A Corpus-driven analysis of representations of Syrian asylum seekers in the Turkish Press 2011–2016, Discourse & Communication, 13(1), 48–67.
• Efe, İ., Pandır, M., ve Paksoy, A.F. (2018). Algılar ve gerçekler arasında: Türk basınında Suriyeli mülteciler. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler.
• Erdoğan, M. (2020). Suriyeliler barometresi 2019: Suriyelilerle uyum içinde yaşamın çerçevesi. Ankara: Orion Kitabevi.
• Erdoğan, M. (2018). Suriyeliler barometresi: Suriyelilerle uyum içinde yaşamın çerçevesi. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Erdoğan, M. (2015). Türkiye'deki Suriyeliler: toplumsal kabul ve uyum. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Friedman, E. ve Klein, R. (2008). Reluctant refugee: the story of asylum in Britain. Londra: British Library.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (2020). Geçiçi koruma. https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638 (Erişim tarihi: 25.11.2020).
• İGAM İltica ve Göç Araştırma Merkezi (2019). Ulusal ve yerel medyada mülteci ve göç haberleri,01.06.2017-30.11.2018. https://drive.google.com/file/d /1nKXyM266XShryaPJBix_neIWn_fGGUjQ/view (Erişim tarihi: 25.11.2020)
• Kolukırık, S. (2009). Mülteci ve sığınmacı olgusunun medyadaki görünümü: medya politiği üzerine bir değerlendirme, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 8(1), 1-20.
• Mannik, L. (2012). Public and private photographs of refugees: the problem of representation, Visual Studies, 27(3), 262-276.
• Nielsen, S. Y. (2016). Perceptions between Syrian refugees and their host community, Turkish Policy Quarterly, 15(3), 99–106.
• Özerim, G., Telli, M. B ve Karaca, L. (2020). Türkiye’deki genç mültecilere yönelik destek mekanizmalarının geliştirilmesi için durum ve ihtiyaç analizi çalışması raporu. https://www.gencmulteciler.org/wp-content/uploads/2020/06/Türkiyedeki-Genç-Mültecilere-Yönelik-Destek-Mekanizmalarının-Geliştirilmesi-İçin-Durum-ve-İhtiyaç-Analizi- Çalışması-Raporu.pdf (Erişim tarihi: 05.12.2020)
• Paksoy, A. ve Şentöregil, M. (2018). Türk basınında Suriyeli sığınmacılar: ilk beş yılın analizi (2011-2015), Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 11(1), 237-256.
• Pandır, M. (2020). Media portrayals of refugees and their effects on social conflict and social cohesion, Perceptions: Journal of International Affairs, 25(1), 99-120.
• Pandır, M. (2019). Stereotyping, victimization and depoliticization in the representations of Syrian Refugees, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 21(2), 409-422.
• Pandır, M. Efe, İ. ve Paksoy, A.F. (2015). Türk basınında Suriyeli sığınmacı temsili üzerine bir içerik analizi. Marmara İletişim Dergisi, 24, 1–26.
• Saraçoğlu, C. Ve Bélanger, D. (2019). Loss and Xenophobia in the city: contextualizing anti-Syrian sentiments in Izmir, Turkey, Patterns of Prejudice, 53(4), 363–383.
• Sunata, U. ve Yıldız E. (2018). Representation of Syrian refugees in the Turkish media, Journal of Applied Journalism & Media Studies, 7(1), 129-151.
• The Platform for International Cooperation on Undocumented Migrants PICUM (2020). Why words matter. https://picum.org/words-matter/ (Erişim tarihi: 24.10.2020)
• van Dijk, T.A. (1991). Racism and the press. Londra: Routledge.
• Yaylacı, F. G. ve Karakuş, M. (2015). Perceptions and newspaper coverage of Syrian refugees in Turkey, Migration Letters, 12(3), 238-250.
• Yücebaş M (2015). Gaziantep yerel basınında Suriyeli imgesi: yeni taşranın yeni suskunları: Suriyeliler, Birikim Dergisi, 311, 38-47.