Yabancılara Türkçe Öğretiminde Yunus Emre’nin Şiir ve Menkıbelerinden Yararlanma

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: Yunus Emre ve Türkçe Özel Sayısı, 112 - 122, 30.11.2021

Umut Başar

https://doi.org/10.32709/akusosbil.978887

Öz

Yabancılara Türkçe öğretiminde kültürel bilgi paylaşımı ve özgün ders materyali kullanımı alanyazında araştırmacıların üzerinde sıklıkla durduğu konulardan biridir. Edebî eserler ise gerek kültürel bilgi barındırması gerek özgün (otantik) dil öğretim materyali sayılabilmesi açısından yabancı dil öğretiminde sıklıkla başvurulan kaynak metinler arasında yer almaktadır. Nitekim başta İngilizce olmak üzere Almanca, Fransızca gibi dünya dillerinin yabancılara öğretimde hem modern hem de klasik edebî eserlerin uzun yıllardan beri kullanıldığı bilinmektedir. Uyarlama ve seviyelendirme yoluyla edebî eserler, yabancı dil öğretiminde ders materyaline dönüştürülmektedir. Bu çerçevede çalışmanın amacı, esasen çağdaş bir şair olmayan Yunus Emre’nin şiirlerinden ve hayatına dair menkıbelerden yabancılara Türkçe öğretirken kültür aktarıcısı ve dil öğretim malzemesi olarak nasıl yararlanılabileceğini örnekleriyle göstermektir. Bu amaç doğrultusunda B1 ve B2 seviyelerinde Yunus Emre’nin şiirlerinden ve hayatı hakkındaki anlatılardan faydalanmanın, yabancı dil öğretiminde yaşayan/kullanılan Türkçenin öğretilmesine dair ilkeyle çelişki göstermediği ortaya koyulacaktır. Bunun için çalışma, kültür aktarıcısı ve dil öğretim malzemesi olarak Yunus Emre şiirleri ve anlatıları olmak üzere iki ana başlıkta kurgulanmıştır. Bu başlıklarda teorik açıklamaların yanı sıra konuyu somutlaştırmak adına sınıf içi uygulama örneklerine de yer verilmiştir. Uygulama örnekleri iki saatlik ders planlarından oluşmaktadır. Ancak çalışmanın sınıf içi uygulama boyutu bulunmadığından örneklerin Türkçe öğretim ortamında hedef kitleyle kullanımı başka bir çalışmaya bırakılmıştır. Çalışmanın son bölümünde ise konuya dair önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yunus Emre, kültür aktarımı, Türkçe öğretimi, menkıbe, edebî eser

Using Yunus Emre's Poems and Parables in Teaching Turkish For Foreigners

Öz

Sharing cultural knowledge and using original course material in teaching Turkish to foreigners is one of the topics that researchers often focus on in the field. Literary works are one of the source texts often referenced in foreign language teaching, both in terms of containing cultural knowledge and in terms of being considered authentic (authentic) language teaching material. In this context, the aim of the study is to show with examples how Yunus Emre, who is not a contemporary poet, can use his poems and life as a cultural transferor and language teaching material when teaching Turkish to foreigners. For this purpose, it will be revealed that the use of Yunus Emre's poems and narratives about his life at levels B1 and B2 does not contradict the principle of teaching the Turkish language that lives/is used in teaching foreign languages. For this purpose, the work is fictionalized in two main titles: Yunus Emre poems and narratives as a cultural transferor and language teaching material. In addition to theoretical explanations, examples of classroom practice are included in these titles to embody the subject In the last part of the study, suggestions were made on the subject.

Anahtar Kelimeler

Yunus Emre, cultural information sharing, Turkish teaching, parable, literary work

Kaynakça

• Akkaya, A. (2013). Yabancılara Türkçe öğretimi kapsamında fıkralar: Nasreddin Hoca fıkraları. Milli Folklor, (100), 171-181. Erişim adresi https://www.millifolklor.com/PdfViewer.aspx?Sayi=100&Sayfa=168
• Altaç, E. (2020). Edebi bir metin türü olarak tiyatronun yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanımı ve dört temel dil becerisine katkısı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Avrupa Konseyi Modern Diller Bölümü (2013). Diller için ortak öneriler çerçevesi. https://www.telc.net/fileadmin/user_upload/Publikationen/Diller_iain_Avrupa_Ortak_oneriler_AEeraevesi.pdf (Erişim tarihi: 28.07.2021).
• Ayhan, M. S. ve Arslan, M. (2014). Edebî metin olarak masalların yabancılara Türkçe öğretiminde dilsel ve kişisel becerilerin gelişimine etkisi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 543-559. https://doi.org/10.17218/husbed.25841
• Barın, E. (2004). Yabancılara Türkçe öğretiminde ilkeler. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (HÜTAD), (1), 19-30. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/pub/turkiyat/issue/16660/329608
• Binark, İ. ve Sefercioğlu, N. (1970). Yunus Emre hakkında bir bibliyografya denemesi. Ankara: Güven Matbaası.
• Can, M. (2016). Yunus Emre bibliyografyası. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (4), 301-319. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/pub/sefad/issue/16469/171863
• Çangal, Ö. (2012). Yabancılara Türkçe öğretiminde kültür taşıyıcısı olarak türküler. Gazi Üniversitesi Türkçe Araştırmaları Akademik Öğrenci Dergisi, 2(2), 9-20. Erişim adresi https://www.researchgate.net/publication/322212130_Yabancilara_Turkce_Ogretiminde_Kultur_Tasiyicisi_Olarak_Turkuler
• Demir A. ve Açık, F. (2011). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kültürlerarası yaklaşım ve seçilecek metinlerde bulunması gereken özellikler. TÜBAR, (30), 51-72. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/pub/tubar/issue/16971/177327
• Demir Atalay, T. (2015). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde Safahat’tan hareketle atasözü öğretimi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 191-206. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/pub/erzisosbil/issue/45172/565554
• Demir, D. (2014). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi kitaplarının kültürel içeriği. Hacettepe Üniversitesi Yabancı Dil Olarak Türkçe Araştırmaları Dergisi, (1), 53-61. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/pub/huydotad/issue/37783/436214
• Durmuş, M. (2013). İkinci/yabancı dil öğretiminde/ediminde sadeleştirilmiş metin sorunları üzerine. Bilig, (60), 135-150. Erişim adresi https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423872979.pdf
• Gemalmaz, E. (1991). Yunus Emre’nin şiirlerindeki dil özellikleri. Yunus Emre Sempozyumu Bildirileri, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Gölpınarlı, A. (1971). Yunus Emre hayatı ve bütün şiirleri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Gürsoy Akyüz, S. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde Dede Korkut Hikayeleri’nden yararlanılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kaya, M. (2014). Yunus Emre Divanı’nın Türkçe öğretimi açısından incelenmesi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(12), 423-442. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7533
• Kaya, M. (2018). Dokuzuncu Hariciye Koğuşu ve Yılkı Atı adlı eserlerin yabancılar için A2 düzeyine uyarlanması (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Korkmaz, C. B. (2019). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde metin uyarlama. E. Boylu ve L. İltar (Ed), Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi içinde (ss. 125-143). Ankara: Pegem Akademi.
• Korkmaz, Z. (1973). Yunus Emre ve Anadolu Türkçesinin kuruluşundaki yeri. Türkoloji Dergisi. 5(1), 13-19. https://doi.org/10.1501/Trkol_0000000095
• Memiş, M. R. (2016). Yabancı dil öğretiminde eğitim ortamı ve kültür aktarımı. Turkish Studies, 11(9), 605-616. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9506
• Moralı, G. ve Göçer, A. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kültür paylaşımına yönelik öğretmen görüşleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(4), 1115-1129. https://doi.org/10.16916/aded.609340
• Oğuztürk, O. (2019). Tarihsel metinlerin yabancılara Türkçe öğretiminde materyal geliştirme açısından incelenmesi (Dede Korkut örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Özçelik, M. (2011). Minyatürlerle Yunus Emre menkıbeleri. Ankara: Eskişehir Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
• Sallabaş, M. E. (2012). Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin konuşma kaygılarının değerlendirilmesi. Turkish Studies, 7(3), 2200-2218. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3481
• Sevgi, A. (2012). Yunus Emre’de insan sevgisinin evrensel niteliği üzerine. Turkish Studies, 7(1), 99-103. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3182
• Tatcı, M. ve Erdoğan, A. (2012). Bizim Yunus. Ankara: Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı Yayınları.
• Tatcı, M. ve Gürelli, S. (1988). Yunus Emre bibliyografyası. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Tezcan, S. (2012). Eski Anadolu Türkçesi ve Yunus Emre’nin şiirlerinin dili üzerine. A. Y. Ocak (Ed), Yunus Emre içinde (ss. 97-124). Ankara: T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• YEE. (2021a). Dede Korkut Hikâyeleri. https://www.yee.org.tr/tr/yayin/dede-korkut-hikayeleri (Erişim tarihi: 19.05.2021).
• YEE. (2021b). Türkçenin Sesi Yunus Emre Hikâyeleri. https://www.yee.org.tr/tr/yayin/turkcenin-sesi-yunus-emre-hikayeleri-b1-b2, (Erişim tarihi: 19.05.2021).