Okul Öncesi Öğretmenlerinin Kaynaştırma Eğitimine Yönelik Duyguları, Tutumları, Kaygıları ile Öğretmen Yeterlilikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi*

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 4, 1366 - 1385, 29.12.2021

İsmail Özcan , İ. Baki Karaoğlu

https://doi.org/10.32709/akusosbil.912016

Cited By: 16

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine yönelik duyguları, tutumları, kaygıları ile öğretmen yeterlilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Nicel yöntemle gerçekleştirilen bu çalışma ilişkisel tarama modelinde uygulanmıştır. Bu çalışmanın evrenini, 2018-2019 eğitim öğretim yılında Çankırı ilinde yer alan Milli Eğitim Bakanlığı bünyesindeki okullarda görev yapan 109 okul öncesi öğretmeni oluşturmaktadır. Çalışmanın örneklem grubunda ise belirli bir örnekleme yöntemi tercih edilmeyerek evrende bulunan öğretmenlerin hepsine bu çalışma uygulanmıştır. Çalışmanın veri toplama işlemi araştırmaya katılan öğretmenlerin demografik bilgilerini içeren “Kişisel Bilgi Formu” ile “Kaynaştırma Uygulamalarında Öğretmen Yeterliliği Ölçeği” ve “Kaynaştırma Eğitimi İle İlgili Duygular, Tutumlar ve Kaygılar Ölçeği” vasıtasıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın çözümlenmesi “İlişkisiz Grup T-Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), LSD Testleri, Pearson Korelasyon Testi” ve “Basit Doğrusal Regresyon” analizleri aracılığıyla yapılmıştır. Çalışmanın sonuçları incelendiğinde, sınıflarında kaynaştırma eğitimi alan çocukları bulunan öğretmenlerin kaynaştırma uygulamalarına ilişkin tutum alt boyutunda anlamlı farklılaşma görülürken, kaynaştırmaya yönelik duygu ve kaygı alt boyutları ile öğretmen yeterlilik düzeyleri arasında farklılaşma görülmemektedir. Öğretmenlerin özel gereksinimi olan yakınının bulunması değişkeninin kaynaştırmaya ilişkin duygu düzeylerine göre anlamlı farklılaştığı görülmektedir. Ayrıca kaynaştırma uygulamaları içindeki öğretmen yeterlilik düzeyleri ile kaynaştırmaya yönelik duygu, tutum, kaygı alt boyutları arasında anlamlı ilişki görülmektedir. Bu sonuçlara bakıldığında kaynaştırma hakkındaki duygu, tutum ve kaygı düzeyleri, kaynaştırma uygulamaları içindeki öğretmen yeterlilik düzeylerini açıklayabildiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Özel eğitim, özel gereksinimli çocuk, okul öncesi öğretmeni, kaynaştırma eğitimi

Examining of the Relationship between Preschool Teachers’ Emotions, Attitudes, Concerns with Teacher Competences towards Integration Education*

Öz

The aim of this study is to examine the relationship between preschool teachers' emotions, attitudes, concerns towards inclusive education and teacher competencies. This study, which was carried out with a quantitative method, was applied in the relational screening model. The population of this study consists of 109 preschool teachers working in the province of Çankırı in 2018-2019 academic year. The data of the study were collected through the "Personal Information Form", "Teacher Competence Scale in Inclusive Practices", "Emotions, Attitudes and Anxieties About Inclusion Education Scale". The analysis of the study was done through " T-Test, ANOVA, Pearson Correlation Coefficent Test" and "Simple Linear Regression" analyzes. When the results of the study are examined, a significant difference is observed in the sub-dimension of the attitudes towards mainstreaming practices of teachers who have inclusive students in their classes. It is seen that the variable of having a relative with special needs of teachers differs significantly according to their level of emotion regarding inclusion. In addition, there is a significant relationship between teacher competence levels in mainstreaming practices and sub-dimensions of emotion, attitude and concern towards inclusion. Looking at these results, it shows that the levels of emotions, attitudes and concern about inclusion can explain the levels of teacher efficacy in mainstreaming practices.

Anahtar Kelimeler

Special education, children with special needs, preschool teacher, inclusive education

Kaynakça

• Artan, İ. ve Uyanık-Balat, G. (2003). Okul öncesi eğitimcilerinin entegrasyona ilişkin bilgi ve düşüncelerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 11 (1), 65-80.
• Avramidis, E., Bayliss, P., & Burden, R. (2000). Student teachers’ attitudes towards the inclusion of children with special educational needs in the ordinary school. Teaching and Teacher Education, 16, 277-293.
• Battal, İ. (2007). Sınıf öğretmenlerinin ve branş öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterliliklerinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Batu, E. S. ve Yükselen, A. (2017). Erken çocukluk özel eğitim ve kaynaştırma uygulamalarında genel prensipler. E. N. Metin ve A. İ. Yükselen (Ed.), Özel gereksinimli çocuklar ve kaynaştırma içinde (4. baskı, s. 11-32). Ankara: Hedef CS Basın Yayın.
• Batu, S. ve Kırcaali İftar, G. (2007). Kaynaştırma. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Bayar, A. (2015). Kaynaştırma uygulamalarında öğretmen yeterliği ölçeğinin Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 16, 71-85.
• Bayar, A., Özaşkın, A. G. ve Bardak, Ş. (2015). Kaynaştırma eğitimi ile ilgili duygular, tutumlar ve kaygılar ölçeğinin Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(3), 175-186. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7556
• Baykoç, N. (Ed.). (2015). Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitim (3. baskı). Ankara: Eğiten Kitap.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Çerezci, Ö. (2015). Okul öncesi eğitim kurumlarında yapılan kaynaştırma eğitimi uygulamalarının kaynaştırma kriterleri açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Demir, Ş. (2016). Okul öncesi kaynaştırma sınıflarındaki öğretmenlerin, özel gereksinimli ve risk grubu çocukların sınıf içi davranışlarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(2), 141-159. doi: 10.21565/ozelegitimdergisi.246292
• Dolapci, S. (2013). Öğretmen adaylarının öz-yeterlilik algıları ve kaynaştırma eğitimine bakış açıları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Emam, M. M., & Mohamed, A. H. H. (2011). Preschool and primary school teachers ‟attitudes towards inclusive education in Egypt: the role of experience and self efficacy. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 29, 976-985.
• Evins, A. E. (2015). The effects of inclusion classrooms on students with and without developmental disabilities: teachers’ perspectives on the social, emotional, and behavioral development of all students in ınclusion classrooms. Erişim adresi: https://digitalcommons.du.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1030&context=capstone_masters
• Forlin, C., Earle, C., Loreman, T., & Sharma, U. (2011). The sentiments, attitudes, and concerns about inclusive education revised (SACIE-R) scale for measuring pre-service teachers’perceptions about inclusion. Exceptionality Education International, 21(3), 50–65.
• Gal, E., Schreur, N., & Engel-Yeger, B. (2010). Inclusion of children with disabilities teachers‟ attitudes and requirements for environmental accomodations. International Journal of Special Education, 25(2), 89-99.
• Gezer, M. S. (2017). Sınıfında kaynaştırma öğrencisi bulunan okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine yönelik rol algılarının belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Gök, G. ve Erbaş, D. (2011). Okulöncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri ve önerileri. International Journal of Early Childhood Special Education, 3(1), 66-87.
• Karaca, M. A. (2018). Kaynaştırma eğitimi programının öğretmenlerin kaynaştırma uygulamalarındaki mesleki yeterliliklerine etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karasar, N. (2019). Bilimsel irade algı çerçevesi ile bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar ilkeler teknikler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kargın, T. (2004). Kaynaştırma: tanımı, gelişimi ve ilkeleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 1-13.
• Karoğlu, H. ve Ünüvar, P. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının gelişim özellikleri ve sosyal beceri düzeyleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 231-254. doi: 10.21764/efd.12383
• Kaya, Ö. (2013). Özel eğitimde roller ve sorumluluklar. S. Vuran (Ed.), Özel eğitim içinde (s. 31-56). Ankara: Maya.
• Kılıç, A. F. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin engelli öğrencilerin kaynaştırılmasına yönelik bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin değişmesindeki etkililiği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• Koçyiğit, S. (2015). Ana sınıflarında kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmen rehber öğretmen ve ebeveyn görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(1), 391-415.
• MEB, (2013). Okul öncesi eğitim programı. Erişim adresi: https://tegm.meb.gov.tr/dosya/ okuloncesi/ooproram. pdf.
• MEB, (2018). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. Erişim adresi: http://mevzuat.meb.gov.tr/ dosyalar/1963.pdf.
• Metin, Ş. (2013). Türkiye’de okul öncesinde kaynaştırmaya ilişkin yapılan çalışmaların incelenmesi. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 8(1), 146-172.
• Mindivanlı Akdoğan, E., Koçak, G. ve Subaşı, M. (2017). Özel yetenekli çocukların belirlenmesinde okul öncesi öğretmenlerinin görüşleri. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi, 8(16), 2-22.
• Nacaroğlu, G. (2014). Okul öncesi kaynaştırma eğitimi uygulamalarının öğretmen tutumlarına göre incelenmesi (Gaziantep İli Örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Orhan, M. (2010). Okulöncesi kaynaştırma öğrencileriyle normal gelişim gösteren öğrencilerin sosyal beceri ve problem davranışlarının düzeyi ile öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Özdemir, H. (2010). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamasına ilişkin görüşlerinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Sart, Z. H., Ala, H., Yazlık, Ö. ve Kantaş Yılmaz, F. (2004). Türkiye kaynaştırma eğitiminde nerede? eğitimciye öneriler. Erişim adresi: http://www.academia.edu/644391/T% C3%9CRK%C4%B0YE_KAYNA%C5%9ETIRMA_E%C4%9E%C4%B0T%C4%B0M%C4%B0NDE_NEREDE_E%C4%9E%C4%B0T%C4%B0MC%C4%B0YE_%C3%96NER%C4%B0LER.
• Scruggs, T. E., & Mastropieri, M. A. (1996). Teacher perceptions of mainstreaming/inclusion 1958–1995: Aresearch synthesis. Exceptional Children, 63(1), 59–74.
• Sharma, U., Loreman, T., & Forlin, C. (2011). Measuring teacher efficacy to implement inclusive practices. Journal of Research in Special Educational Needs, 1-10.
• Sucuoğlu, B. ve Kargın, T. (2006). İlköğretimde kaynaştırma uygulamaları yaklaşımlar yöntemler teknikler. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Boston: Allyn and Bacon.
• Tanrıverdi-Kış, A. (2011). Kaynaştırma uygulamaları ve özel eğitim uygulamaları öğretmen el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Temel, Z. F. (2000). Okul öncesi eğitimcilerinin engellilerin kaynaştırılmasına ilişkin görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 148 – 155.
• Tufan, M. ve Yıldırım, Y. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin erken müdahale ve kaynaştırma kavramları hakkındaki bilgi düzeylerinin ve özel gereksinimli çocuklar için yaptıkları öğretimsel uyarlamaların incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE, 2(4), 1-13.
• Tunçeli, H. İ. ve Zembat, R. (2017). Erken çocukluk döneminde gelişimin değerlendirilmesi ve önemi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3 (3), 1-12.
• Üstün, A. ve Bayar, M. (2017). İlkokullarda görev yapmakta olan öğretmenlerin kaynaştırma eğitimine ilişkin duygu, tutum ve kaygılarının değerlendirilmesi. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(17), 73-88.
• Varlıer, G. (2004). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Yaralı, D. (2016). Öğretmen adaylarının özel eğitim dersine yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 59-76.