Swine Tax in the Ottoman Public Finance System

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 3, 1075 - 1089, 26.09.2022

Şahin Yeşilyurt

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1060756

Öz

This study examines the basis of the collection of the swine tax, which was applied in the Ottoman public finance system, and the events experienced during the implementation of the tax through archives. Although it was forbidden for Muslims to feed, trade, and consume the swine, due to the fact that non-Muslims lived under Ottoman rule, a tax was levied on the swine fed and traded by non-Muslims. In addition to the swine tax, which is widely known in the literature, different taxes, such as resm-i bojik, were also imposed over the swine in the Ottoman public finance system. In terms of Ottoman history, the swine tax had a symbolic meaning in general. However, towards the end of the 19th century, due to the difficult economic conditions the Ottoman State faced, the swine tax was seen as a source of income in order to partially close the budget deficit.

Anahtar Kelimeler

Ottoman public finance system, swine, swine tax

Osmanlı Maliye Sisteminde Hınzır Vergisi

Öz

Bu çalışma Osmanlı maliyesinde uygulanmış olan hınzır vergisinin tahsil edilmesinin dayanakları ve verginin uygulanması esnasında tecrübe edilen olayları arşiv belgeleri vasıtasıyla incelemektedir. Hınzırın beslenmesi, ticaretinin yapılması ve tüketilmesi Müslümanlara yasak olmasına karşın, Osmanlı idaresi altında gayrimüslimlerin de yaşamasından ötürü gayrimüslimler tarafından beslenen ve ticareti yapılan hınzırlar üzerinden vergi alınmıştır. Ayrıca literatürde yaygın olarak bilinen hınzır vergisine ilaveten, Osmanlı maliye sisteminde hınzır üzerinden örneğin resm-i bojik gibi farklı vergiler de alınmıştır. Osmanlı tarihi açısından hınzır vergisi, genel itibariyle sembolik bir anlam taşımıştır. Ancak 19. yüzyılın sonlarına doğru, Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu zorlu iktisadi koşullardan ötürü hınzır vergisi, bütçe açığını kısmen de olsa kapatmak maksadıyla bir gelir kaynağı olarak görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı maliye sistemi, hınzır, hınzır vergisi

Kaynakça

• Barkan, Ö. L. (2001). XV ve XVI ıncı asırlarda Osmanlı imparatorluğunda zirai ve ekonominin hukuki ve mali esasları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Rektörlük Yayın No: 4302.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Cevdet Maliye (C. ML), 250/10348.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Dahiliye Nezâreti Mektubî Kalem (DH. MKT), 641/36; 1654/84; 1804/91.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Hariciye Nezareti Siyasi (HR. SYS), 117/11.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Hariciye- Paris Sefareti Belgeleri (HR. SFR. 04), 762/106; 487/58; 278/16.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Perakende Evrakı- Umum Vilayetler Tahrirâtı (Y.PRK.UM), 37/80; 51/55.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Sadâret Mektubî Kalemi Deâvî Yazışmalarına Ait Belgeler (A. MKT. DV), 181/23; 186/36; 186/15.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Sadâret Mektubî Kalemi Nezâret ve Devâir Yazışmalarına Ait Belgeler (A. MKT. NZD), 82/62; 380/52.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Sadâret Mektubî Kalemi Umum Vilayet Yazışmalarına Ait Belgeler (A. MKT. UM), 499/73; 499/74; 509/84; 487/70; 507/28.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Sadaret Mektubi Mühimme Kalemi Evrakı (A. MKT. MHM), 235/15; 329/11.
• Bilmen, Ö. N. (1992). Kur’anı Kerim’in Türkçe meali alisi ve tefsiri. İstanbul: Kahraman Yayıncılık.
• Düstur, 1. Tertip, Cilt 4, s. 409-410, Dersaadet’te ağnam resminin istihsaline dair 20 nisan 93 tarihli karar-ı aliyi mübeyyin ilmuhaber sureti. 18 Rebiyülahir 1294, 20 Nisan 1293, 2 Mayıs 1877.
• Düzenli, P. (2015). Gayrimüslimlere dair fetvalar. İstanbul: Klasik Yayınları.
• el-Hanefi, A. S. el-Kasani (2010). Bedâʾiʿu’ṣ-ṣanâʾiʿ fî tertîbi’ş-şerâʾiʿ. Beyrut.
• el-Kari, Ali (y.y.). Fethu babi'l-'inaye. Beyrut: Lübnan.
• en-Nehanevi, Z. A. O. (2001). İ'la'ü 's-sünen. Beyrut: Lübnan.
• Foreign Office (FO) 881/4084: Report by Mr. E. F. Harrison on the Finances of Turkey, London: The National Archives 1880.
• Gözübenli, H. B. (1997). Hâkim eş-Şehid. TDV İslâm Ansiklopedisi, 15, 195-196.
• Güran, T. (2011). Osmanlı mali istatistikleri bütçeler 1841-1918. Ankara: T. C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü.
• Has, Ş. S. (2006). Mülteka’l-ebhur. TDV İslâm Ansiklopedisi, 31, 549-552.
• İbn Abidin (2003). Reddü’l-muḥtâr. Beyrut: Daru Kutubi İlmiye.
• Karamursal, Z. (1989). Osmanlı mali tarihi hakkında tetkikler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Kaya, E. S. (2013), Zahirü’r rivaye. TDV İslâm Ansiklopedisi, 44, 101-102.
• Kemal, N. (1872). Acaba İstanbul’dan Niçin Vergi ve Asker Alınmaz. İbret, 60, 1-4.
• Lloyd’s Weekly Newspaper (London, England), Sunday, December 25, 1887; Issue 2353. British Library Newspapers, Part I: 1800-1900.)
• Özel, A. (1989). Ali el-Kari. TDV İslâm Ansiklopedisi, 2, 403-405.
• Özel, A. (1999). İbn Abidin, Muhammed Emin. TDV İslâm Ansiklopedisi, 19, 292-293.
• Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü III. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Sayın, A. V. (1999). Tekalifi kavaidi (Osmanlı vergi sistemi). Ankara: Maliye Bakanlığı Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı.
• Sayın, A. V. (2000). Tarih-i mali kuruluşundan Kanuni döneminin sonuna kadar Osmanlı maliye tarihi (1299-1566). Ankara: Maliye Bakanlığı Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı.
• Sifil, E. (2000). İ'la'ü 's-sünen. TDV İslâm Ansiklopedisi, 22, 78.
• Sudi, S. (2008). Osmanlı vergi düzeni (defter-i muktesid). Isparta: Fakülte Kitabevi.
• Şener, A. (1990). Tanzimat dönemi Osmanlı vergi sistemi. İstanbul: İşaret Yayınları.
• Şeyhizade, A. (1998), Mecma'u'l-enhur fi şerhi Mülteka’l-ebhur, Beyrut: Lübnan.
• The Morning Post (London, England), Wednesday, March 19, 1862; pg. 4; Issue 27534. British Library Newspapers, Part II: 1800-1900.
• Ünal, H. (1992). Bedâʾiʿu’ṣ-ṣanâʾi. TDV İslâm Ansiklopedisi, 5, 294.
• Yeşilyurt, Ş. (2017). The practice of pig tax in Ottoman Empire. Adnan Gerçek ve Özhan Çetinkaya (ed.), 32nd International Public Finance Conference Book içinde (ss. 206-208). Bursa: Ekin Kitapevi.