The Effects of the Winning of the Great Offensive on the English Prestige Factor

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 100. Yılında Kocatepe-Büyük Taarruz Özel Sayısı, 108 - 128, 28.11.2022

Feyza Kurnaz Şahin

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1159490

Öz

The purpose of the study is defined as to examine the effects of the winning of the Great Offensive and the Field Battle of the Commander-in-Chief by the Turks on the prestige factor of England in the Near East. England’s prestige and superiority in the Near East were severely shaken following the Turkish-Greek War. The reason is that the Turkish victory was not just a military success. It also reflected a mentality change in the context of nation-building of Middle Eastern or Asian societies. The defeat of the Greek side and the diplomatic difficulties that England fell into after the Great Offensive not only caused England’s material and spiritual superiority being questioned but also shook its position of being the most important power of the world. After the Great Offensive and the Field Battle of the Commander-in-Chief, attitude of world public opinion towards the English changed. In order not to lose its political superiority, England took action to shake the prestige of Türkiye in the world public opinion by exaggerating some of the events experienced during the evacuation of the Greek forces. The Turkish government’s attitude towards the English government in return for England’s attitude towards Türkiye after the winning of the Great Offensive make it essential to evaluate the English prestige factor. The research evaluated the reasons of why the English prestige factor was shaken, the impact of the winning the Great Offensive, and the effect of the winning of the Great Offensive on England’s power in the region. Moreover, it assessed the diplomatic attitude undertaken by England to prevent its prestige from being shaken and differences of opinion that England had with its allies after the Great Offensive. The article benefited basically from English periodicals of the period including The Daily Herald, Daily News, Evening Telegraph, The Westminster Gazette, Sunday Mirror, and The New Statesman and the documents of the Ottoman Archive of the Presidency.

Anahtar Kelimeler

The Great Offensive, prestige factor, Türkiye, England

Büyük Taarruz’un Kazanılmasının İngiliz Prestij Faktörüne Etkileri

Öz

Çalışmanın amacı Büyük Taarruz ve Başkomutan Meydan Muharebesinin Türkler tarafından kazanılmasının İngiltere’nin Yakın Doğu’daki prestij faktörüne etkilerini irdelemek olarak tanımlanır. İngiltere’nin Yakın Doğu’daki prestiji ve üstünlüğü, Türk-Yunan Harbi sonrasında ciddi anlamda sarsıldı. Zira Türk zaferi sadece askeri bir başarı değildi. Bu aynı zamanda Orta Doğu veya Asya toplumlarının uluslaşması bağlamında bir zihniyet değişimini yansıtıyordu. Büyük Taarruz sonrasında Yunan tarafının aldığı yenilgi ve İngiltere’nin içine düştüğü diplomatik zorluklar, İngiltere’nin maddi ve manevi üstünlüğünün sorgulanmasına yol açtığı gibi aynı zamanda dünyanın en önemli gücü olma konumunu da sarstı. Büyük Taarruz ve Başkomutan Meydan Muharebesi sonrasında dünya kamuoyunun İngilizlere bakış açısı değişti. İngiltere politik üstünlüğünü kaybetmemek için Yunan kuvvetlerinin tahliyesi sırasında yaşanan bazı olayları abartarak dünya kamuoyunda Türkiye’nin prestijini sarsmak için harekete geçti. Büyük Taarruz’un kazanılmasının ardından İngiltere’nin Türkiye’ye karşı tutumu bunun karşılığında Türk hükümetinin İngiliz yönetimine karşı duruşu, İngiliz prestij faktörünün değerlendirilmesini gerekli kılmaktadır. Araştırmada İngiliz prestij faktörünün sarsılmasının nedenleri, Büyük Taarruz’un kazanılmasının yankıları ve İngiltere’nin bölgedeki gücüne etkileri değerlendirildi. Ayrıca İngiltere’nin Büyük Taarruz sonrasında prestijinin sarsılmasını önlemek amacıyla giriştiği diplomatik tutum, müttefiki olan devletlerle yaşadığı görüş ayrılıkları değerlendirildi. Makalede temel olarak The Daily Herald, Daily News, Evening Telegraph, The Westminster Gazette, Sunday Mirror ve The New Statesman gibi dönemin İngiliz süreli yayınlarından ve Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi belgelerinden yararlanıldı.

Anahtar Kelimeler

Büyük Taarruz, prestij faktörü, Türkiye, İngiltere

Kaynakça

• Aeroplanes for Kemalists, (1922, 19 October). Evening Telegraph, 14.222, 1.
• Allies meet Turks, (1922, 4 October). The Western Daily Press, 129(20.066), 10.
• Atnur, İ. E. (2017). Henry Morgenthau ve onun Türk zaferi hakkındaki görüş ve endişeleri. T. F. Ertan ve K. Unat (Yay.Haz.), Sakarya Meydan Muharebesi ve Haymana Uluslararası Sempozyumu, içinde (ss 353-362), Ankara: Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayını.
• Aybars, E. (1990). Milli Mücadele’de İngiliz basını II-1920-1923 Sevr’den Lozan’a. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 7(19), 45-74.
• BOA, A.DVNSNMH.d.., 10/455, 29 Zilhicce 1241.
• BOA, DH.EUM.SSM, 42/44, 001, 25 Mayıs 1336.
• BOA, HR.SFR.4, 975/0001, 001, 8 Ağustos 1920.
• BOA, HR.SFR.4, 974/111, 001, 6 Temmuz 1922.
• BOA, HR.SFR.4, 974/133, 001, 31 Temmuz 1922.
• BOA, HR.SFR.4, 975/16, 001, 3 Eylül 1922.
• BOA, HR. SFR3, 10/76, 001, 9 Muharrem 1261.
• Boyar, E. (2014). Türk-İngiliz ilişkilerinde prestij faktörü (1923-1938), Belleten, LXXVIII (283), 1157-1194.
• British troops hemmed in at Chanak, (1922, 30 September). Daily News (London), No:23880, p. 10.
• Cabinet and the crisis, (1922, 30 September). The Westminster Gazette, 9.119, 1
• Çağlayan, K. T. (2017). Çanak(Kale) krizi’nde İngiltere’nin askeri durumu. Turkish Studies (Literature and History of Turkish or Turkic), 12(9), 19-34.
• Cengizer, A. (2015). Valentine Chirol’e gecikmiş bir cevap: İngiltere’nin propaganda savaşları, Çanakkale, Fitzmaurice ve diğerleri. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 13 (18), 195-218.
• Clayton, J. (1922, 3 October). The amazing career of Kemal Pasha. The Western Morning News, 19.519, 5.
• Çufalı, M. (1999). Çanakkale krizi ve Lloyd George’un iktidardan düşmesi: Eylül-Ekim 1922. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 15(45), Kasım, 801-820.
• Dockter, W. (2017). A great Turkish policy’: Winston Churchill, the Ottoman Empire and the origins of the Dardanelles campaign. The Journal Of the Historical Association History, 102 (349), January, 68-91.
• France’s envoy to the Turks, (1922, 3 October). Aberdeen Press and Journal, 21.144, 4.
• Fraser, L. (1922, 1 October). No need to fight. Sunday Mirror, 394, 3.
• French, D. (1987). The Dardanelles, Mecca and Kut: prestige as a factor in British Eastern strategy, 1914-1916. War&Society, 5(1), 45-61.
• Fromkin, D. (2016). Barışa son veren barış modern Ortadoğu nasıl yaratıldı? 6. Basım, İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Gardner, N. (2015). British prestige and the Mesopotamia campaign, 1914-1916. The Historian, 77(2), 269-289.
• Gen. Harrington astonishes the Turks, (1922, 12 October). The Halifax Daily Courier, 11981, 6.
• General Harington’s worn, (1922, 26 October). The Londonderry Sentinel, No: Yok, 2.
• High British prestige, (1922, 7 October). Hampshire Advertiser, C (6832), 7.
• High British prestige, (1922, 14 October). Spalding Guardian, 2184, 5.
• Indian and Angora. Khilafat Committee in generous mood, (1922, 20 October). Civil and Military Gazette, XLV(New Series 18240), 4.
• Kemal Pasha, (1922, 4 October). The Courier, 21.636, 4.
• Kemal Pasha, (1922, 6 October). The Hampshire Telegraph, 3847, 13.
• Kürkçüoğlu, Ö. (1978). Türk-İngiliz İlişkileri (1919-1926), Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Mustapha, (1922, 6 October). The Peterborough& Hunts Standard, L (2615), 6.
• Near war’s flame, (1922, 23 October). The Freeman’s Journal, CLV, 5.
• Neville, P. E. J. (1998). The diplomacy of Sir Nevile Henderson 1937-9 (Yayımlanmamış doktora tezi), The Open University Faculty of Arts.
• Our London letter. Government trading-the plot thickens-“tons of money”, (1922, 7 October). The Sheffield Independent, 21.228, 4.
• Our prestige. (1922, 3 October). The Daily Mail, 11.547, 4.
• Poole, S. L. (1959). Lord Stratford’un Türkiye hatıraları. Çev. Can Yücel, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Public notices Turk tactics, (1922, 2 October). Belfast News-Letters, 33.488, 4.
• Russia behind the Turks, (1922, 7 October). The Staffordshire Sentinel, 18.097, 2.
• Saved Europe from war, (1922, 12 October). Sheffield Daily Telegraph, 20.979, 7.
• Slocombe, G. (1922, 12 October). The oil behind the war scare. secret history of the Anglo-Turk crisis-I. Daily Herald, 2.092 (New Series 1.099), 4.
• Slocombe, G. (1922, 13 October) The oil behind the war scare secret history of the Anglo-Turk crisis-II, The War in The Near East. Daily Herald, 2.093 (New Series 1.100), 1922, 4.
• Şahin, G. (2017). İngiliz seyahatnamelerinde Osmanlı toplumu ve Türk imajı. İstanbul: Gökkubbe Yayını.
• Şimşir, B (1992). Atatürk ile yazışmalar 1920-1923. Eskişehir: Kültür Bakanlığı Yayını.
• Şimşir, B. (2015). Doğunun kahramanı Atatürk. 2. Baskı, Ankara: Bilgi Yayınevi Yayını.
• Şimşir, B. (2017). İlk dönem Türk diplomasisi üzerine incelemeler (1878-1946). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını.
• Sonyel, S. R. (2008). Mustafa Kemal Atatürk ve Kurtuluş Savaşı. 3, Ankara: TTK Yayını.
• Sürmeli, S. (2015). General Charles Harington’un 1920-1923 dönemi Türkiye raporu ve döneme dair raporla ilgili değerlendirmeler. Atatürk Dergisi, 5(4), s. 25-86.
• The end of a sham. (1921, 12 November) The New Statesman, XWIII(448), 157-159.
• The Franco-Turkish agreement. (1921, 5 November). The New Statesman, XWIII (447), 121-122.
• The Near East, (1922, 19 October). Yorkshire Post and Leeds Intelligencer, 23.496, 6.
• The Near East war danger, (1922, 21 October). Ballymena Weekly Telegraph, No: Yok, 5.
• The Turks sign, (1922, 12 October). Edinburg Evening News, 15456, 4.
• Turkey and England, (1922, 5 October). The North Wales Weekly News, 1855, 4.
• Türkmen, Z. (2010). Büyük taarruz harekâtı. G. Şahin (Ed.), Atatürk ve Büyük Taarruz kahramanlarina armağan, içinde (ss.79-148), Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayınları.
• Ünal, Y. (2009). Ahmet Ferit Tek. İstanbul: Bilge Oğuz Yayını.
• Who bungled, (1922, 19 September). Early Beatty Going to France. Pall Mall Gazette, 17.878, 1-2.
• Withdraw the troops from Chanak, (1922, 21 September). Daily Herald, 2.074 (New Series 1.081), 1.