Yandaşlıktan Muhalefete Volkan Gazetesi

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 4, 1573 - 1591, 29.12.2022

Mehmet Ali Karaman

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1021702

Öz

II. Meşrutiyet dönemi (1908-1918) Türk siyasi hayatının ve demokrasi deneyiminin en önemli yıllarıdır. Oldukça sancılı geçen bu on yıllık süreç, İttihad ve Terakki Cemiyeti’nin aktif siyasette yer aldığı ve başarısızlıkların ardı ardına geldiği seneler olmuştur. Siyasi hiziplerin fazlaca görüldüğü bu yıllarda çatışmalar genellikle basın yayın organları üzerinden yürütülmekte, bu polemikler zaman zaman cinayetle neticelenen sonuçlar doğurmaktaydı. Tarafların yer aldığı görüşler daha ziyade gazetelerin idarehaneleri içerisinde şekillenmekle beraber, bu gazeteler oldukça keskin çizgilerle birbirlerinden ayrılmışlardır. Bu derece ayrı olan fikir yapıları ve ideolojiler genellikle dönemin saray yönetimine karşı ve meşrutiyet yanlılığıyla ortak noktada buluşmaktaydı. Çalışmamıza konu olan Volkan gazetesi bahsettiğimiz bu yargıların hepsini kapsamanın ötesinde gerek basın tarihi gerekse siyasi tarihimizde meşrutiyet ve İttihad ve Terakki Cemiyeti karşıtı olmakla suçlanmış, meşrutiyetin en büyük destekçisi olan İttihad ve Terakki’ye karşı olmakla itham edilmiştir. Çalışma içerisinde Volkan gazetesinde yer alan meşrutiyet yanlısı yazılar ile birlikte Cemiyetin askeri kanadının ne şekilde ele alındığı değerlendirilmiştir. Volkan’ın dönemin diğer gazete ve mecmuaları ile olan diyaloglarının da irdelendiği çalışmada genel muhalif algının ötesinde meşrutiyet ve demokrasi fikrinin karşı hiziplerle ortak noktada ne şekilde buluştuklarına dikkat çekmek amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Volkan Gazetesi, II. Meşrutiyet, Derviş Vahdeti, meşrutiyet basını

Teşekkür

Teşekkürler saygılar

From Being Supporter to Being Opponent: Newspaper Volkan

Öz

The period of Second Constitutional Monarchy (1908-1918) is the most prominent years of Turkish political life and democracy experience. This ten-year period, which has been quite miseasy, has been the years when the Committee of Union and Progress took an active part in politics, and political and military failures followed one after another. The declaration of Second Constitutional Monarchy, the 31 March Incident, the dethronement of Abdulhamid II, the wars of Tripoli, Balkan and World War I are the first events that come to mind in this period. In these years, when political factions were prevalent, conflicts were generally carried out over the media, and these polemics sometimes resulted in murder. While the views of the parties are mostly shaped within the administrative offices of the newspapers, these newspapers are separated from each other with very sharp lines. Intellectual structures and ideologies, which were so different to the certain extent, generally met on a common point against the palace administration of the period and the being supporter of constitutionalism. The Volkan Newspaper, which is the subject of our study, has been accused of being anti-constitutional and antagonist of the ideas of Committee of Union and Progress, both in the history of the press and in our political history, and accused of opposing the Committee Union and Progress, which is the biggest supporter of the constitutionalism. However, when we go into detail, it is seen that the articles in the newspaper are in a different course. In the study, the pro-constitutional articles in the Volkan Newspaper and how the military wing of the Committee was handled by the newspaper was evaluated. In the study, which also examines the dialogues of Volkan with other newspapers and magazines of the period, its aim to draw attention to how the idea of constitutionalism and democracy found a middle ground with the opposing factions, beyond the general oppositional perception.

Anahtar Kelimeler

Newspaper Volkan, 2nd Constitutional Monarchy, Derviş Vahdeti, press of constitutional era

Kaynakça

• Abdullah Ziyaüddin, “Aynen”, Volkan, 10 Mart 1909, S.69, s.334.
• Abdülhamid Derviş, “İsimsiz”, Volkan, S.81, 22 Mart 1909, s.393.Alkan, Necmettin, Selanik İstanbul’a Karşı, Timaş Yayınları, İstanbul 2014.
• Berkes, N. (2016). Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Çakır H. (2002). Osmanlı’da Basın İktidar İlişkisi, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çerkes Ahmed, “Umum Asker Kardeşlerimize Bir Nasihat”, Volkan, S.108, 18 Nisan 1909, s.525.
• DH.EUM.SCL. 1/37, (H.17.09.1327)
• DH.MKT. 2674/92, 2825/67, 2841/44
• DH.ŞFR. 401/105, (R.21.04.1324)
• Düzdağ, E. (1992). Volkan, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Düzdağ, E. (2013) “Volkan”, DİA, C. 43, s.123-125.
• Ebu’l Feyzi, “Biraz Hakikatten, Volkan, 29 Mart 1909, S.88, s.426
• Ertan, T.F. (1997). “Ahmet Cevat Emre ve Kemalizm’de Öncü Bir Dergi: Muhit”, Kebikeç, Yıl 2, S. 5, s.17-35.
• Ferid Nuri, İttihad-ı Muhammedi Cemiyeti-i Mukaddesesine S.109, 19 Nisan 1909, s.534.
• Gazel, A.A. ve Ş. Ortak, (2006) “İkinci Meşrutiyet’ten 1927 Yılına Kadar Yayın İmtiyazı Alan Gazete ve Mecmualar” Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. VII, Erzurum, 2006, s. 223-256.
• Hanioğlu, Ş. (2001), “İttihat ve Terakki Cemiyeti”, DİA, C.23, s.476-484.
• Hüseyin Hilmi Paşa Evrakı, 4/230
• İnuğur, N. (2005). Basın ve Yayın Tarihi, İstanbul: Der Yayınları.
• İsam Arşivi
• Kabacalı A. (2000). Türkiye’de Matbaa Basın ve Yayın, İstanbul: Literatür Yayınları.
• Karaman M. A. (2016). Sürgünlerin İktidarı, Ankara: Gece Kitaplığı.
• MV. 126/53. 128/42
• Said-i Kürdî, “Dağ Meyvesi Acı da Olsa Devadır”, Volkan, S.84, 25 Mart 1909, s.407.
• Said-i Kürdi, “Kahraman Askerlerimize”, Volkan, S.107, 17 Nisan 1909, s.523.
• Show, S. J. (2008). Eski ile Yeni Arasında Sultan III. Selim, İstanbul: Kapı Yayınları,
• TS.MA.e, 1057/45, (26.08.1327)
• Vahdeti, “Acele Şeytandan Te’enni Rahmandandır”, Volkan, S.51, 20 Şubat 1909, s. 241.
• Vahdeti, “Asker Kardeşler”, Volkan, S.49, 18 Şubat 1909, s.235.
• Vahdeti, “Askerlerimiz Ne Olmalı?”, Volkan, S.6, 16 Aralık 1908, s.28.
• Vahdeti, “Atıf Bey’e”, Volkan, S.2, 12 Aralık 1908, s. 9.
• Vahdeti, “Aziz Kardeşlerim”, Volkan, S. 6, 16 Aralık 1908, s.28.
• Vahdeti, “Devr-i Hürriyet mi Yoksa İstibdad mı?”, Volkan, S.48, 17 Şubat 1909, s.228.
• Vahdeti, “Hakikat Hakikattir”, Volkan, S.7, 17 Aralık 1908, s.33.
• Vahdeti, “Hakikat Nasıl Anlaşılacak”, Volkan, S.61, 2 Mart 1909, s.290.
• Vahdeti, “Hilmi Paşa”, Volkan, S. 46, 15 Şubat 1909, s.220.
• Vahdeti, “Hücümât-ı Ahrârâne”, Volkan, S.49, 18 Şubat 1909. s.231.
• Vahdeti, “Hüseyin Cahid Bey’e”, Volkan, S.1, 11 Aralık 1908, s.2.
• Vahdeti, “İkdâm Refikimize”, Volkan, S.5, 15 Aralık 1908, s.23-24.
• Vahdeti, “Kahraman-ı Hürriyet Niyazi ve Atıf Beylere”, Volkan, S.2, 12 Aralık 1908, s.8.
• Vahdeti, “Mahmud Muhtar Paşa Hazretleri”, Volkan, S. 106, 16 Nisan 1909, s. 516-517.
• Vahdeti, “Melhamler Mitranlar”, Volkan, S.23, 17 Ocak 1909 s.23.
• Vahdeti, “Siyaset-i Hazıra ve Sezai Bey”, Volkan, S.14, 25 Aralık 1908, s.33.
• Vahdeti, “Volkan”, Volkan, s. 103, 13 Nisan 1909, s.501.
• Vahdeti, “Volkan”, Volkan, S. 87, 28 Mart 1909, s. 421.
• Vahdeti, “Volkan”, Volkan, S.64, 5 Mart 1909, s.305-306.
• Y.EE. 75/67 (H.22/01/1327)
• Y.PRK .BŞK. 53/2 (H.14. 02.1315)
• ZB. 405/70, (13/05/1325)