Kuril Adaları Sorunu Çerçevesinde İkincil Aktörlerin Bölgedeki Geleceği

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 3, 1005 - 1015, 26.09.2023

Ceren Hakyemez Ayça Eminoğlu

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1116959

Öz

Uluslararası sistemin tarihsel süreç içerisinde geçirdiği dönüşüm, yeni jeopolitik çekim merkezlerinin ortaya çıkmasına neden olurken, aynı zamanda çeşitli aktörlerin farklı amaçlarla ve farklı coğrafyalarda faaliyetlerde bulunma niyetlerine yol açmıştır. Günümüzde Asya-Pasifik bölgesi de bu cazibe merkezlerinden biri olarak kabul görmüş ve uluslararası konjonktürde hayati bir yer edinmiştir. Bu coğrafyada yer alan Kuril Adaları sorunu da çalışmanın bir parçası olarak ele alınan bölgesel dinamikler açısından önemli bir faktör olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışma; Kuril Adaları sorununun çözülmesi halinde kurulacak olası bir Rus-Japon yakınlaşmasının, bölgesel güvenlik üzerindeki etkilerinin incelenmesini amaçlamaktadır. Ayrıca bu yakınlaşmanın bölgesel güvenlik açısından önemli sonuçları olacağı düşünülmüş ve ikincil aktörlerin bölgedeki varlıklarını etkileyeceği tespit edilmiştir. Söz konusu sorunun gidişatını etkileyen ikincil aktörler, ABD ile Çin olarak belirlenmiş ve sorun özelinde kurulan çok boyutlu ilişkiler ele alınmıştır. Buna göre ABD, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Japonya'nın önemli bir müttefiki haline gelmiş ve imzaladıkları işbirliği anlaşması sonucunda iki ülkenin ilişkileri gelişmiştir. Çin, kendisi için stratejik öneme sahip bölgedeki etkinliğini artırırken, özellikle Soğuk Savaş'ın sona ermesiyle birlikte Rusya, bölgeye öncelik vermemiş, daha ziyade Batı ile bütünleşmeyi amaçlamıştır. Bu anlamda çalışmada ilişkilerin karmaşık yapısı nedeniyle devletlerin, birbirlerini algılamaları arasında oluşan farklılıkların aynı zamanda devletler tarafından, tehdit unsuru olarak da görülebileceği noktasından hareket edilerek bir analiz çerçevesi oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kuril Adaları sorunu, Rus-Japon ittifakı, ABD ve Çin’in Asya-Pasifik’teki rolü, bölgesel güvenlik

The Future of Secondary Actors in the Region within the Framework of the Kuril Islands Issue

Öz

While the transformation of the international system in the historical process has led to the emergence of new geopolitical centers of attraction, it has also led to the intentions of various actors to engage in activities for different purposes and different geographies. Today, the Asia-Pacific region has also been accepted as one of these attraction centers and has gained a vital place in the international conjuncture. The Kuril Islands problem, which is located in this geography, is also considered an important factor in terms of regional dynamics, which is considered a part of the study. This work aims to examine the effects of a possible Russian-Japanese rapprochement on regional security, if the Kuril Islands problem is resolved. In addition, it was thought that this rapprochement would have important consequences in terms of regional security and it was determined that the secondary actors would affect their presence in the region. The secondary actors affecting the course of the problem in question were determined as the USA and China, and the multidimensional relations established specifically for the problem were discussed. Accordingly, the USA became an important ally of Japan after the Second World War and the relations between the two countries improved as a result of the cooperation agreement they signed. While China increased its influence in the region of strategic importance for itself, especially with the end of the Cold War, Russia did not prioritize the region, but rather aimed at integrating with the West.. In this sense, an analysis framework has been created in the study, considering that the differences between states' perceptions of each other can also be seen as a threat by states due to the complex nature of relations.

Anahtar Kelimeler

Kuril Islands issue, Russia-Japan alliance, role of USA and China in Asia-Pacific, regional security

Kaynakça

• Abiru, T. (2021). Japan-Russia Relations in the Post-Abe Era. CARNEGIE, https://carnegiemoscow.org/commentary/84111 (Erişim Tarihi: 02.04.2022).
• Akçadağ, E. ve İsmayilov, E. (2016). Ukrayna krizinin Rusya ve Japonya arasındaki Kuril Adaları sorununa etkisi. Uluslararası İlişkiler, 12(48), 95-115. doi: 10.33458/uidergisi.463049
• Akhiyadov, M. (2019). Rusya-Japonya jeopolitik oyunu ve Kuril sorunu, İNSAMER, https://www.insamer.com/tr/uploads/pdf/analiz-rusya-japonya-jeopolitik-oyunu-ve-kuril-sorunu.pdf (Erişim Tarihi: 16.06.2022)
• Armaoğlu, F. (2010). 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi. İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Askeroğlu, S. (2016). Rusya Japonya yakınlaşması ve değişebilecek dengeler. Stratejik Ortak, https://www.stratejikortak.com/2016/05/rusya-japonya-iliskileri.html (Erişim Tarihi: 02.06.2020).
• Belopolsky, H. (2009). Russia and the challengers Russian alignment with China, Iran, and Iraq in the unipolar era. New York: Palgrave Macmillan.
• Bijian, Z. (2005). China’s ‘peaceful rise’ to great-power status. Foreign Affairs, 84(5), 18-24.
• Brown, J. (2022). Putin’s invasion is a turning point in Japan’s relations with Russia, Tokyo Review, https://www.tokyoreview.net/2022/02/putins-invasion-is-a-turning-point-in-japans-relations-with-russia/ (Erişim Tarihi: 02.04.2022).
• Burrett, T. (2014). Reaffirming Russia’s remote control: exploring Kremlin influence on television coverage of Russian-Japanese relations and the southern Kuril islands territorial dispute, Demokratizatsiya, 22(3), 359-381.
• Büyükbaş, H. (2013). Japon siyasal sisteminin gelişimi üzerine bir inceleme (1868-2003), SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (28), 43-73.
• Dian, M. ve Kireeva, A. (2021). Wedge strategies in Russia-Japan relations, The Pacific Review, 1-31. doi: 10.1080/09512748.2021.1887331
• Durmaz, G. (2022). Ukrayna savaşı sonrası değişen dengeler ve Japon Dışişleri Bakanı’nın Türkiye ziyareti. SDE, https://www.sde.org.tr/gokberk-durmaz/genel/ukrayna-savasi-sonrasi-degisen-dengeler-ve-japon-disisleri-bakaninin-turkiye-ziyareti-kose-yazisi-26384 (Erişim Tarihi: 20.04.2022).
• Ferguson, J. P. (2008). Japanese-Russian relations 1907–2007. New York: Routledge.
• Flippov, D. (2015). Southern Kuriles/northern territories: a stumbling-block in Russia-Japan relationship, https://www.eastasiaforum.org/2015 /09/04/ the-northern-territories-remain-the-stumbling-block-in-russo-japanese-relations/ (Erişim Tarihi: 16.04.2020).
• Garip, E. (2018). Kuril adaları sorunu ve Kuril adalarının silahlandırılması. Asya Araştırmaları Dergisi, 2(2), 195-206.
• Gavrilov, V. (2016). Challenges and prospects of the southern Kuril islands’ status Mediterranean Journal of Social Sciences, 70(1), 301-305.
• Goldman, S. D. (2012). The forgotten Soviet-Japanese war of 1939. The Diplomat, https://thediplomat.com/2012/08/the-forgotten-soviet-japanese-war-of-1939/ (Erişim Tarihi: 18.04.2020).
• Gönen, H. (2004). ABD-Japonya güvenlik antlaşmaları: oluşumu, evrimi ve sonuçları. Uluslararası İlişkiler, 1(4), 115-139.
• Hamzah, M. K., Esmael A. A. ve Abbas, F. S. (2020). The future of Russian-Japanese relations in light of the crisis in the Kuril islands. Utopía y Praxis Latinoamericana, 25(1), 291-304.
• History (2010). Japan and USSR sign nonaggression pact. https://www.history.com/this-day-in-history/japan-and-ussr-sign-nonaggression-pact (Erişim Tarihi: 18.04.2020).
• Hook, G. D., Gilson, J., Hughes, C. W. ve Dobson, H. (2005). Japan’s international relations-politics, economics and security, New York: Routledge.
• Ikenberry, G. J. (2004). America in east Asia: power, markets and grand strategy. Krauss E. S. ve Pempel T.J. (Ed), Beyond bilateralism U.S. – Japan relations in the new Asia-Pasific içinde (ss. 37-54). California: Stanford University Press.
• İpek, N. (2019). Rus dış politikasının yeniden yapılanmasında Asya faktörü, (Yayınlanmamış doktora tezi), Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• İpek, N. (2020). Rusya-Japonya ilişkilerinde Kuril adaları sorunu’nun analizi, International Journal of Social Inquiry, 13(2), 645-680. doi: 10.37093/ijsi.837743
• Kaplan, R. D. (2010). The geography of Chinese power: how far can Beijing reach on land and at sea?. Foreign Affairs, 89(3), 22-41.
• Kim, E. (1992). The territorial dispute between Moscow and Tokyo: a historical perspective Asian Perspective, 16(2), 141-154.
• Kim, T. (2010). Anchoring the right pattern of interdependence 11 and rivalry: China-Japan relations under the new leadership. Faure G. (Ed), New dynamics between China and Japan in Asia, içinde (ss.11-32). London: World Scientific Publishing.
• Koo, M. G. (2009). The Senkaku/Diaoyu dispute and Sino–Japanese political-economic relations: cold politics and hot economics?. The Pacific Review, 22(2), 205–232.
• Kozinets, A. ve Brown, J. (2021). What does a Kishida government mean for Japan-Russia economic relations?. The Diplomat, https://thediplomat.com/2021/10/ what-does-a-kishida-government-mean-for-japan-russia-economic-relations/ (Erişim Tarihi: 24.04.2022).
• Kuhn, A. (2022). Ties between Russia and Japan get even worse because of the war in Ukraine. NPR, https://www.npr.org/2022/03/23/1088169774/ties-between-russia-and-japan-get-even-worse-because-of-the-war-in-ukraine (02.04.2022).
• Kuroiwa, Y. (2013). Russo-Japanese territorial dispute from the border region perspective, UNISCI Discussion Papers, (32), 187-204.
• Mazrek, S. (2022). Ukrayna-Rusya savaşının gölgesinde Rus-Japon ilişkileri. ANKASAM, https://www.ankasam.org/ukrayna-rusya-savasinin-golgesinde-rus-japon-iliskileri/ (Erişim Tarihi: 20.04.2022).
• Ministry of Foreign Affairs of Japan (2014). Japanese Territory https://www.mofa.go.jp/region/europe/russia/territory/index.html (16.04.2020).
• Ministry of Foreign Affairs of Japan (2015). 150th Anniversary of the Establishment of Diplomatic relations between Japan and Russia. https://www.mofa.go.jp/region/europe/russia/150th/index.html, (Erişim Tarihi: 16.04.2020).
• Mochizuki, M. M. (2004). Terms of engagement: the U.S.-Japan alliance and the rise of China. Krauss E. S. ve Pempel T.J. (Ed), Beyond bilateralism U.S. – Japan relations in the new Asia-Pasific içinde (ss. 87-114). California: Stanford University Press.
• Nakano, R. (2015). The Sino–Japanese territorial dispute and threat perception in power transition. The Pacific Review, 29(2), 1-22.
• Nasırova, L. (2020). 1991-2015 yılları arasında Japonya-Rusya Federasyonu ilişkileri, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Oğan, S. (2005). Rusya-Çin ilişkilerine paradoksal yaklaşım. TÜRKSAM, http://turksam.org/rusya-cin-iliskilerine-paradoksal-yaklasim (Erişim Tarihi: 02.06.2020).
• Özcan, M. S. Ö. (2020). Rusya- Japonya arası asırlık çatışma bölgesi: Kuril. 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü, https://www.21yyte.org/tr/merkezler/bolgesel-arastirma-merkezleri/rusya-slav-arastirmalari-merkezi/rusya-japonya-arasi-asirlik-catisma-bolgesi-kuril (Erişim Tarihi: 09.04.2022).
• Özcan, M. S. Ö. ve Goziev, R. (2019). XIX. yüzyılda Doğu Asya’da Rus-Japon imparatorluklarının güç mücadelesi: 1905 Rus-Japon Savaşı. Türkiye Rusya Araştırmaları Dergisi, 1(2), 46-65.
• Panov, A. (2019). Russia–Japan relations: new stage of development. Russian International Affairs Council, Working Paper, Russia.
• Price, J. (2001). Cold war relic: the 1951 San Francısco peace treaty and the politics of memory. Asian Perspective, 25(3), 31-60.
• Ray, M. Treaty of Portsmouth- Japanese-Russian history. https://www.britannica.com /event/Treaty-of-Portsmouth (Erişim Tarihi: 18.04.2020).
• Seval, H. F. (2017). Japon kalkınmasının temel taşı: Meiji restorasyonu ve Iwakura heyeti. İş ve Hayat Dergisi, 3(5), 101-118.
• Strel’tsov, D. (2020). Russian–Japanese relations: systemic crisis or new possibilities?. Russian Politics & Law, 57(1-2), 30-40. doi: 10.1080/10611940.2020.1835072
• Süvari, K. (2018). Stratejik kültür bağlamında güvenlik politikaları: Güney Kore ve Japonya örnekleri. Güvenlik Bilimleri Dergisi, 7(2), 237-261. doi: 10.28956/gbd.482062
• Tanaka, T. (1993). The Soviet-Japanese normalization in 1955-6 and US-Japanese relations. Hitotsubashi Journal of Law and Politics, (21), 65-93.
• Tarı, D. D. (2018). Güney Kuril Adaları’nın hukuki statüsü. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Toloraya, G. (2016). Implications of Russia-Japan relations for the region. Gilbert Rozman (Ed). Japan-Russia Relations Implications For The U.S.-Japan Alliance içinde (ss. 71-78). Washington: Sasakawa Peace Foundation.
• Tunç, A. ve Kızıl, B. (2018). Çin Halk Cumhuriyeti’nin dönüşümü ve yerel yönetimler. Birey ve Toplum Dergisi, 8(16), 51-72.
• Twining, D. (2007). America’s grand design in Asia. The Washington Quarterly, 30(3), 79-94.
• Van Sant, J., Mauch P. ve Sugita, Y. (2007). Historical dictionary of United States– Japan Relations. Historical Dictionaries of U.S. Diplomacy, No. 4, Scarecrow Press.
• Weissmann, M. (2015). Chinese foreign policy in a global perspective: a responsible reformer “striving for achievement”. JCIR, 3(1), 151-166.
• Yahuda, M. (2005). The international politics of the Asia-Pacific, 1945– 1995. London: Routledge.