National Identity Imagination in Tarık Buğra’s Novels: A Reading From The Perspective of Ethno-Symbolism

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 2, 753 - 771, 28.06.2024

Veysel Ergüç

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1193133

Öz

Tarık Buğra's imagination of national identity will be examined within the scope of this study. The aforementioned review will be specific to the novels Osmancık, Küçük Ağa, Firavun İmanı and Gençliğim Eyvah written by Buğra. The imagination of national identity reflected in the mentioned texts will be read from the perspective of ethno-symbolism, which is one of the theories of nationalism. Within the framework of the ethno-symbolist approach, the ideas of John A. Armstrong and Anthony D. Smith will be consulted. The concept of longue durée that Armstrong applied will be the first concept to be applied to understand the imagination of national identity in the novels. Smith's concept of the imagined past in relation to national identity will be the second concept to be applied for the analysis of the imagination of national identity in the novels. It will be stated that Immanuel Kant's morality of duty and Henry Bergson's intuition concepts are included in the epistemology of past and national identity reimagined or reinvented by Buğra. Stating that the national identity in Turkey is built away from such a design, Buğra's opinion on this choice will be read through the novel titled Gençliğim Eyvah.

Anahtar Kelimeler

national identity, ethno-symbolism, longue durée-imagined heritage, novel, Tarık Buğra

Tarık Buğra'nın Romanlarında Millî Kimlik Tahayyülü: Etno-Sembolizm Perspektifinden Bir Okuma

Öz

Tarık Buğra’nın millî kimlik tahayyülü bu çalışma kapsamında incelenecektir. Söz konusu inceleme, Buğra tarafından kaleme alınan Osmancık, Küçük Ağa, Firavun İmanı ve Gençliğim Eyvah başlıklı romanlar özelinde olacaktır. İsmi zikredilen metinlerde yansıtılan millî kimlik tahayyülü milliyetçilik kuramlarından biri olan etno-sembolizm perspektifinden okunacaktır. Etno-sembolist yaklaşım çerçevesinde John A. Armstrong ve Anthony D. Smith’in düşüncesine başvurulacaktır. Armstrong’un başvurduğu longue durée kavramı, romanlardaki millî kimlik tahayyülünün anlaşılması için başvurulacak birinci kavram olacaktır. Smith’in icat edilmiş geçmiş kavramı ise romanlardaki millî kimlik tahayyülünün analizi için başvurulacak ikinci kavram olacaktır. Buğra’nın yeniden icat ettiği geçmiş ve millî kimliğin epistemolojisinde Immanuel Kant’ın ödev ahlâkı ve Henry Bergson’un sezgi kavramlarının bulunduğu belirtilecektir. Türkiye’deki millî kimliğin böyle bir tasarımdan uzakta inşa edildiğini belirten Buğra’nın bu tercihe ilişkin düşüncesi Gençliğim Eyvah başlıklı roman üzerinden okunacaktır.

Anahtar Kelimeler

millî kimlik, etno-sembolizm, longue durée-hayali geçmiş, roman, Tarık Buğra

Kaynakça

• Aiaz, A. (1995). Aiaz, A. (1995). Jameson’un öteki retoriği ve ulusal alegori. (Çev. İ. Eser). Tül Akbal (Ed.). Kültür ve Toplum içinde (ss. 39-63). İstanbul: Hil Yayın.
• Altınörs, Atakan. Bergson ve dil anlayışı üzerine. Henry Bergson-Metafiziğe Giriş içinde (ss. 19-37). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Anderson, B. (2009). Hayali cemaatler: milliyetçiliğin kökenleri ve yayılması (İ. Savaşır, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Andı, M. F. (2000). Tarık Buğra. İstanbul: Şûle Yayınları.
• Aristotle. (1927). Problemata (Cilt VII) (E. S. Forster, Çev.). Oxford: Clarendon Press.
• Armaner, T. (2014). Aristotales, Aquinas, yasa. Cogito, 78, 248-261.
• Armstrong, J. A. (2018). Milliyetçilikten önce milletler (S. E. Türközü, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ayvazoğlu, B. (2018). Büyük ağa Tarık Buğra. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Baş, T. ve Akturan, U. (2017) Sosyal bilimlerde bilgisayar destekli nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Belge, M. (2009). Genesis: Büyük ulusal anlatı ve Türklerin etnik kökeni. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Belge, M. (2011). Militarist Modernleşme: Almanya, Japonya ve Türkiye. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bergson, Henry. Metafiziğe giriş (A. Altınörs, Çev.). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Buğra, T. (1962). Gagaringrad: Moskova Notları. İstanbul: Yağmur Yayınevi.
• Buğra, T. (1996). Güneş rengi bir yığın yaprak. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Buğra, T. (2008). Düşman kazanmak sanatı. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Buğra, T. (2017a). Politika dışı. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Buğra, T. (2017b). Yağmur beklerken. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Buğra, T. (2018a). Edebiyatın yolları taştan: Tarık Buğra ile söyleşiler. İstanbul:Ötüken Neşriyat.
• Buğra, T. (2018b). Osmancık. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Buğra, T. (2019). Dönemeçte. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Buğra, T. (2020a). Güneş ve arslan. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Buğra, T. (2020b). Dünyanın en pis sokağı. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Buğra, T. (2020c). Küçük ağa. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Buğra, T. (2021a). Oğlumuz ve yarın diye bir şey yoktur. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Buğra, T. (2021b). Gençlik türküsü. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Buğra, T. (2021c). Ayakta durmak istiyorum. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Buğra, T. (2021d). Gençliğim eyvah. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Buğra, T. (2022a). Bu çağın adı. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Buğra, T. (2022b). Firavun imanı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Calhoun, C. (2009). Milliyetçilik (B. Sütçüoğlu, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Cevizci, A. (1999). Paradigma felsefe sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Çelik, T. (2021). Kraliçe Lear’in Elan Vital’ine katılmak: sinemada Bergson’un yaşam atılımı ve sanatsal yaratım düşüncesi. Sinefilozofi 6 (11), 826-844.
• Çil, H. (2013). Tarık Buğra’nın romanlarında muhafazakârlığın izdüşümleri. Muhafazakâr Düşünce. 10 (37), 113-139.
• Dede, K. (2017). Erken cumhuriyet döneminde ulus inşası ve tarihî romanlar: savaşçı, medeni ve millî kahraman. Kebikeç: İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi 44, 91-112.
• Dede, K. (2021). Edebiyatın ulusu ulusun edebiyatı: erken Cumhuriyet döneminde ulus inşası ve roman. Ankara: Nika Yayınevi.
• Dilthey, W. (2012). Hermeneutik ve tin Bilimleri (D. Özlem, Çev.). İstanbul: Notos Kitap.
• Ersöz, Z. (2019). Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Halide Edip Adıvar, Peyami Safa ve Tarık Buğra’nın romanlarında Millî Mücadele’ye bakış. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• Ekşi, D. (2006). Cumhuriyet dönemi siyasi kültüründe üç çizgi üç yazar: Y. Kadri Karaosmanoğlu, Kemal Tahir, Tarık Buğra. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• Fedai, Ö. (2011). Devir romanı olarak Dönemeçte’ye Kant’ın ahlâk felsefesi açısından bir yaklaşım. Mehmet Tekin ve Ebru Burcu Yılmaz (Ed.) Tarık Buğra içinde (ss. 207-223). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Greenfeld, L. (2017). Milliyetçilik: moderniteye giden beş yol- İngiltere, Fransa, Rusya, Almanya ve Amerika örnekleri. (A. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Greenfeld, L. (2021). Milliyetçilik: bir kısa tarih. (A. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Goethe, J. W. V. (2010). Faust. (A. Çankırılı, Çev.). İstanbul: Lacivert Yayınları.
• Husserl, E. (2017). Fenomenoloji üzerine beş ders. (H. Tepe, Çev.). Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
• İrem, N. (1997). Kemalist modernizm ve Türk gelenekçi-muhafazakârlığının kökenleri. Toplum ve Bilim. 74, 52-101.
• İrem, N. (1999). Muhafazakâr modernlik, diğer batı ve Türkiye’de Bergsonculuk. Toplum ve Bilim. 82, 141-179.
• Jameson, F. (2008). Çokuluslu kapitalizm çağında üçüncü dünya edebiyatı. Modernizm ideolojisi-Frederic Jameson içinde (s. 365-396). (T. Birkan, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Jusdanis, G. (1998). Gecikmiş modernlik ve estetik kültür: milli edebiyatın icat edilişi. (T Birkan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Kadıoğlu, A. (2004) “Sunuş”. Ne mutlu Türküm diyebilene: Türk ulusal kimliğinin etno-seküler sınırları (1919-1938)-Ahmet Yıldız içinde (ss. 9-13). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kant, I. (2000). Aydınlanma nedir? sorusuna yanıt. (N. Bozkurt, Çev.). Toplumbilim 11, 17-21.
• Lukacs, G. (2019). Roman kuramı. (C. Soydemir, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Machiavelli, N. (1994). Prens. (N. Güvenç, Çev.). İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• Neuman, W. L. (2017). Toplumsal araştırma yöntemleri I. (S. Özge, Çev.). Ankara: Yayın Odası.
• O, İmge. (2014). Aristotalesçi etik ve akrasia problemi. Cogito, 78, 239-247.
• Özkırımlı, U. (2009). Milliyetçilik kuramları: eleştirel bir bakış. Ankara: Doğu Batı Yayınları. Parla, J. (2021). Hümanist bir zaman öykücüsü: Tarık Buğra. Oğlumuz ve Yarın Diye Bir şey Yoktur-Tarık Buğra içinde (ss. 7-18). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Schelling, F. W. J. V. (2022). Transandantal idealizm sistemi. (M. Ertene, Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Smith, A. D. (2001). Milliyetçilik ve tarihçiler. (İ. Türkmen, Çev.). Mustafa Armağan (Ed.). Tartışılan Sınırlar Değişen Milliyetçilikler içinde (ss. 31-61). İstanbul: Şehir Yayınları.
• Smith, A. D. (2002a). Ulusların etnik kökeni. (S. Bayramoğlu ve H. Kendir, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Smith, A. D. (2002b). Küreselleşme çağında milliyetçilik. (D. Kömürcü, Çev.). İstanbul: Everest Yayınları.
• Smith, A D. (2009). Millî kimlik. (B. S. Şener, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Smith, A. D. (2013). Milliyetçilik: kuram, ideoloji, tarih. (Ü. H. Yolsal, Çev.). Ankara: Atıf Yayınları.
• Smith, A. D. (2017). Etno-sembolizm ve milliyetçilik. (B. F. Çallı, Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Smith, A. D. (2018). Seçilmiş halklar. (A. Küçük, Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Tekin, M. ve Yılmaz, E. B. (Ed). (2011). Tarık Buğra. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Tekin, M. (2018a). Tarık Buğra: hayatı, sanatı ve eserleri. Mehmet Tekin (Ed.). Edebiyatın Yolları Taştan-Tarık Buğra Söyleşileri içinde (ss. 11-18). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Tekin, M. (2018b). Sunuş. Mehmet Tekin (Ed.). Edebiyatın Yolları Taştan-Tarık Buğra Söyleşileri içinde (ss. 9-10). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Tekin, M. (2018c). Tarık Buğra: itaatsiz bir taşralının entelektüel portresi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.