Ziya Gökalp’e Göre Modern Türk Ailesi: Gelenekten Geleceğe

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: Ölümünün 100. Yılında Ziya Gökalp ve Sosyoloji Sempozyumu Özel Sayısı, 297 - 310, 27.12.2024

Hüseyin Koçak , Sümeyye Evran

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1571190

Öz

Ziya Gökalp, Türk modernleşmesinin önemli isimlerinden biri olarak, aile yapısını toplumsal yapı ve kültürel değişim bağlamında derinlemesine incelemiştir. Gökalp'e göre, aile yalnızca biyolojik bir birliktelik değil, aynı zamanda kültürel, ekonomik ve sosyal işlevleri olan, toplumun temel yapı taşı bir kurumdur. Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşü ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuyla birlikte aile yapısında gelenekselden moderne doğru önemli değişimler yaşanmıştır. Gökalp, bu değişimin doğru yönlendirilmediğinde aile içi değerlerin aktarımının ve sosyal bağların zayıflayabileceğini belirtmiştir. Günümüz modern ailesi, kadınların iş gücüne katılımı, teknolojinin etkisi, çok kültürlülük ve değişen ebeveynlik rolleri gibi faktörlerle evrim geçirmiştir. Boşanmaların artışı, evlilik dışı ilişkilerin kabulü ve LGBT+ bireylerin aile kurma haklarının tanınması aile tanımını genişletmiştir. Aile artık biyolojik bağlarla sınırlı kalmayıp, sevgi, saygı ve ortak yaşamı paylaşan bireylerin birlikteliği olarak tanımlanmaktadır. Teknolojik gelişmeler ve küreselleşme, aile içi iletişim ve kültürel çeşitliliğin artmasına katkıda bulunmuştur. Bu çalışmada Ziya Gökalp’in modern aile tanımının modernleşme ile birlikte değişime uğraması üzerine etki eden unsurlar ve bu alanda yapılan aile çalışmaları, nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Elde edilen bulgular sistematik bir şekilde bütünleştirilerek, değerlendirmeler yapılmaktadır. Araştırmada modern aile yapısında meydana gelen değişimlerin kadınların çalışma hayatına girmesi, çok kültürlülük, teknolojinin yoğun bir biçimde gündelik yaşama girmesi olduğu sonucuna ulaşılmış ve bu unsurlar açıklanmıştır. Sonuç olarak görülmektedir ki; modern aile yapısına etki eden tüm unsurlara rağmen aile, dönüşerek ve gelişerek varlığını devam ettirmektedir. Gökalp’in modern Türk Ailesi anlayışının günümüzdeki önemi, değişim ve dönüşümü aynı zamanda gelecek potansiyellerinin değerlendirildiği bu çalışmada aile konusunda yapılacak yeni çalışmalar için çeşitli öneriler sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Aile, Boşanma, Modern Aile, Türk Aile Yapısı.

According to Ziya Gökalp: The Modern Turkish Family – From Tradition to The Future

Öz

Ziya Gökalp, as one of the prominent figures in Turkish modernization, has thoroughly examined the family structure in the context of social structure and cultural change. According to Gökalp, the family is not merely a biological unit but also a fundamental institution with cultural, economic, and social functions. With the collapse of the Ottoman Empire and the establishment of the Turkish Republic, significant changes have occurred in the family structure, shifting from traditional to modern. Gökalp has noted that if this change is not properly managed, the transmission of family values and social bonds could weaken Today’s modern family has evolved due to factors such as women's participation in the workforce, the impact of technology, multiculturalism, and changing parental roles. The increase in divorces, acceptance of non-marital relationships, and recognition of LGBT+ individuals rights to form families have broadened the definition of family. The family is now defined not only by biological ties but also by the union of individuals who share love, respect, and a common life. Technological advancements and globalization have contributed to increased communication within families and cultural diversity. This study uses document analysis, a qualitative research method, to examine the factors affecting Ziya Gökalp’s definition of the modern family and the changes that have occurred with modernization. The findings are systematically integrated and evaluated. The research concludes that the changes in modern family structure include the entry of women into the workforce, multiculturalism, and the pervasive presence of technology in daily life, and these factors are explained. Ultimately, despite all the factors affecting the modern family structure, the family continues to exist by transforming and evolving. The significance of Gökalp’s understanding of the modern Turkish family today, the changes and transformations, as well as the potential for the future, are evaluated in this study, which also offers various suggestions for future research on family issues.

Anahtar Kelimeler

Family, Divorce, Modern Family, Turkish Family Structure

Kaynakça

• Amato, P. R. (2000). “The Consequences Of Divorce For Adults And Children”. Journal of Marriage and Family, 62(4), 1269-1287. https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2000.01269.x
• Aktay, Y. (2004), “ Modern Dünyada Ailenin Toplumsal Dönüşümü ve Muhtemel Geleceği Üzerine Mülahazalar”, M.Aydın (Ed), Aile Sosyolojisi Yazıları içinde, (ss.181-188). İstanbul: Açılım Kitap.
• Aktaş, C. (1992), Modernizmin Evsizliği ve Ailenin Gerekliliği, İstanbul: Beyan Yayınları.
• BASGM, Aile Değerleri Araştırması 2010, M. Turgut,(Ed), Ankara: Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Beyaz Özbey, İ. (2020). Bireysellik, Belirsizlik Ve Güvensizlik Bağlamında Ailenin Dönüşümü Ve Türkiye’deki Yansımaları. Turkish Studies - Social, 15(4), 1737-1751. http://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.43322
• Bianchi, S. M. (2011). Family Change And Time Allocation İn American Families. Annals of the American Academy of Political and Social Science, 638(1), 21-43. https://doi.org/10.1177/0002716211413731
• Butler, J. (1990). Cinsiyet Sorunu: Feminizm ve Kimliğin Yıkılması. Routledge, s. 12-15.
• Canatan, K. (2011). “Aile Kavramının Tanımı”, Aile Sosyolojisi. İstanbul: Açılım Kitap.
• Celkan, H. Y. (1990). Ziya Gökalp’in Eğitim Sosyolojisi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Danış, M.S. (2022). “Said Halim Paşa Düşüncesinde İslam Devletinin Siyasi Yapısı”, International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 8(55): 310-318.
• Gökalp, Z. (1965). Ziya Gökalp Külliyatı –II Limni Ve Malta Mektupları. (Haz. F. A. Tansel). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Gökalp, Z. (1918). Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak, (Haz. M. Özsarı). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Gökalp, Z. (1992). Türk ahlakı. (Sad. Yalçın Toker). İstanbul: Toker Yayınları.
• Gökalp, Z. (2003). Türkçülüğün Esasları, İstanbul: Bordo Siyah Klasik Yayınları.
• Gökkaya, VB ve Kocacık, F. (2005). Türkiye'de Çalışan Kadınların Sorunları. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi , 6(1), 195-200. Hakim, C. (2000). 21. Yüzyılda İş-Yaşam Tarzı Seçimleri: Tercih Teorisi . Oxford University Press, Hobsbawm, E. (1992). Geleneğin İcadı . Cambridge University Press. Karslı, E. (2019). Modernleşme Sürecinde Çözülen Aile Yapısı ve Kadının Yeniden İnşası. Uluslararası Hukuk Ve Sosyal Bilim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-14.
• Kocacık, F. ve Gökkaya, VB (2005). Türkiye'de Çalışanların Kadınları ve Sorunları. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(1), 195-219.
• Koç, İ. (2018).Türkiye’de Aile Yapısının Değişimi Sürecinde Tek Ebeveynli Ailelerin Oluşumu, Belirleyicileri ve Refah Durumu, Türkiye Aile Yapısı İleri İstatistik Analizi içinde, Araştırma ve Politika Serisi, (65), 36-84.
• Nirun, N. (1999). Sistematik Sosyoloji Açısından Ziya Gökalp. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Şenyurt, C. ( 2008), “ Türk Televizyon Dizilerinde Kadın İmajı”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Radyo Televizyon Bilimdalı, İstanbul.
• Özer, F. F. Ziya Gökalp’in Şiir Ve Mektuplarında Çocuk Ve Kadın Eğitimi (Yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü). Denizli.
• Öztürk, M., ve Yalçın, M. (2020). LGBT+ Bireylerin Aile Kurma Hakları Ve Toplumsal Kabul. Cinsiyet ve Toplumsal Araştırmalar, 8(3), 45-60. https://doi.org/10.33708/ktc.798964
• Paşa, S. H. (1989), İçtimai Buhranlarımız, İstanbul: Yöneliş Yayınları.
• Perry, S. L., and Whitehead, A. L. (2016) Religion and Non-traditional Families in the United States. Sociology Compass, 10: 391–403. doi: 10.1111/soc4.12370
• Rosenfeld, M. J. (2014). The Age Of İndependence: Interracial And Same-Sex Couples İn America. Harvard University Press.
• Sweeney, M. M. (2010). Remarriage And Step-Families: A Review Of The Research. Journal Of Marriage And Family, 72(4), 759-783. doi: 10.1007/978-1-4614-3987-5_22
• Tekin, Mustafa( 2009), Sekülerleşme Bağlamında Aile ve Kadın, İstanbul: Açılım Kitap.
• Topçu, Nurettin (2006), Sosyoloji, İstanbul: Dergah Yayınları.
• Valkenburg, P. M., ve Peter, J. (2011). Online Communication And Adolescent Well-Being: A Review Of Research. Computers in Human Behavior, 27(1), 135-142. doi:10.1111/j.1083-6101.2007.00368.x
• Yıldırım, E. (2011). “Toplumsal Değişme Sürecinde Aile”, Aile Sosyolojisi, İstanbul: Açılım Kitap.
• Yıldırım., S. (2023). Çokkültürcülük ve Göç. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 7(19), 145-165. https://doi.org/10.54707/meric.1263747
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Weber, M. (2011). Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu, Ankara: Bilgesu Yayıncılık.