Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Yöneticilerinin Öz-Liderlik ve Öz-Yönetim Algılarının İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 4, 1486 - 1503, 17.12.2024

Muammer Değirmendere , Halime Güngör

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1231641

Öz

Bu araştırmanın amacı Bursa ilindeki resmi mesleki ve teknik Anadolu liselerinde görev yapan yöneticilerin öz-liderlik ve öz-yönetime ilişkin görüşlerinin belirlenmesidir. Araştırma tarama modelinde betimsel bir araştırmadır. Araştırmada nicel araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırma örneklemi Millî Eğitim Bakanlığı 2021-2022 istatistiklerine göre Bursa ilinde eğitim öğretime devam eden 115 resmi mesleki ve teknik Anadolu lisesinde görev yapan 94 yöneticiden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu, Öz-Liderlik Ölçeği, Öz-Yönetim Ölçeği kullanılmış ve araştırma verileri araştırmacılar tarafından toplanmıştır. Araştırma sonucunda yöneticilerin öz-yönetime ve öz-yönetimin kendini ayarlama boyutuna ilişkin algılarının cinsiyete göre farklılaştığı, öz-yönetimin kendini değerlendirme ve kendini pekiştirme boyutlarında ise istatistiksel olarak anlamlı olarak farklılaşmadığı görülmüştür. Yöneticilerin öz-liderliğe, öz-liderliğin alt boyutlarında algılarının cinsiyete göre farklılaşmadığı, sadece öz-liderliğin kendi kendine konuşma boyutunda farklılaştığı, kadın yöneticilerin erkek yöneticilere göre algılarının daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yöneticilerin öz-yönetime ve öz-yönetimin alt boyutlarında ve öz-liderliğe ve öz-liderliğin alt boyutlarına yönelik görüşlerinin göreve, branşa, mesleki kıdeme, yöneticilik kıdemine, eğitim durumuna ve yaşa göre istatistiksel olarak anlamlı olarak farklılaşmadığı görülmüştür. Okul yöneticileri tarafından öz-liderlik ve öz-yönetim becerilerinin biliniyor ve uygulanıyor olmasının hem öğrencilere, hem öğretmenlere, hem de örgüte olumlu katkılar sağlayacağı söylenebilir. Bu anlamda, okul yöneticilerinin bu becerilerini geliştiren eğitim, danışmanlık, atölye ve farkındalık çalışmalarının yapılması yararlı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mesleki ve teknik Anadolu lisesi, yöneticiler, öz-yönetim, öz-liderlik, Bursa.

Examination of Self-Leadership and Self-Management Perceptions of Vocational and Technical Anatolian High School Administrators

Öz

The aim of this research is to examine the views of the administrators working in the public vocational and technical Anatolian high schools in Bursa on self-leadership and self-management. The research is a descriptive research in survey model. A quantitative research design was used. The research sample consists of 94 administrators working in 115 public vocational and technical Anatolian high schools in Bursa, according to the 2021-2022 statistics of the Ministry of National Education. Personal Information Form, Self-Leadership Scale, Self-Management Scale were used as data collection tools in the research and research data was gathered by researchers. As a result of the research, it was seen that the perceptions of the administrators on self-management and self-adjustment dimension of self-management differed statistically significantly according to gender, but did not differ statistically in the dimensions of self-evaluation and self-reinforcement of self-management. As a result we can say that the perceptions of the administrators on self-leadership and the sub-dimensions of self-leadership did not differ statistically according to gender, only differed in the dimension of self-talk of self-leadership, and the perceptions of female administrators were higher than male administrators in self-talk. The views of the administrators on self-management and the sub-dimensions of self-management and self-leadership and the sub-dimensions of self-leadership do not differ statistically significantly according to the task, branch, professional seniority, managerial seniority, educational status and age. Knowing and applying self-leadership and self-management skills by school administrators will contribute positively to both students, teachers and the organizations. In this sense, it would be beneficial to conduct training, consultancy, workshops and mindfulness studies that develop these skills of school administrators.

Anahtar Kelimeler

Bursa., Vocational and technical Anatolian high school, administrators, self-management, self-leadership

Kaynakça

• Abaoğlu H. (2021). The relationship between self-leadership skills and work-related quality of life among occupational therapists. Arch Health Sci Res.8(3), 169-174.
• Abaoğlu H. (2021). The relationship between self-leadership skills and work-related quality of life among occupational therapists. Arch Health Sci Res.8(3), 169-174.
• Akkuş, M. (2018) İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin öz-liderlikleri ile sınıf yönetimi öz yeterlik algıları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Akkuş, M. (2018) İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin öz-liderlikleri ile sınıf yönetimi öz yeterlik algıları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Anderson, J. S. ve Prussia, G.E. (1997). The Self-Leadership Questionnaire: Preliminary Assessment of Construct Validity. The Journal of Leadership Studies, 4 (2), 119-143.
• Anderson, J. S. ve Prussia, G.E. (1997). The Self-Leadership Questionnaire: Preliminary Assessment of Construct Validity. The Journal of Leadership Studies, 4 (2), 119-143.
• Ay, G. (2017). Yönetici ve Yönetici Asistanlarının Öz-Liderlik Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10, 52, 929-940.
• Ay, G. (2017). Yönetici ve Yönetici Asistanlarının Öz-Liderlik Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10, 52, 929-940.
• Carmeli, A., Meitar, R., & Weisberg, J. (2006). Self-leadership skills and work innovative behavior at work. International Journal of Manpower, 27(1), 75–90.
• Carmeli, A., Meitar, R., & Weisberg, J. (2006). Self-leadership skills and work innovative behavior at work. International Journal of Manpower, 27(1), 75–90.
• Covarrubias, R., & Stone, J. (2015). Self-monitoring strategies as a unique predictor of Latino male student achievement. Journal of Latinos and Education, 14, 55–70.
• Covarrubias, R., & Stone, J. (2015). Self-monitoring strategies as a unique predictor of Latino male student achievement. Journal of Latinos and Education, 14, 55–70.
• D'Intino, Robert S., Michael G. Goldsby, Jeffery D. Houghton, and Christopher P. Neck: "Self-leadership: A process for entrepreneurial success." Journal of Leadership & Organizational Studies, Vol. 13, No. 4, 2007, pp. 105-120.
• D'Intino, Robert S., Michael G. Goldsby, Jeffery D. Houghton, and Christopher P. Neck: "Self-leadership: A process for entrepreneurial success." Journal of Leadership & Organizational Studies, Vol. 13, No. 4, 2007, pp. 105-120.
• Doğan, Selen ve Faruk Şahin (2008). “Kendi Kendine Liderlik Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması, Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması”. H.Ü.İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 26(1): 139-164.
• Doğan, Selen ve Faruk Şahin (2008). “Kendi Kendine Liderlik Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması, Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması”. H.Ü.İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 26(1): 139-164.
• Duran, O. A. (2022). Kendi kendine liderlik ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkide öz yeterliliğin aracı rolü. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara
• Duran, O. A. (2022). Kendi kendine liderlik ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkide öz yeterliliğin aracı rolü. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara
• Ercoşkun, M. H. (2016). Adaptation of Self-Control and Self-Management Scale (SCMS) into Turkish culture: A study on reliability and validity. Educational Sciences: Theory & Practice, 16, 1125-1145.
• Ercoşkun, M. H. (2016). Adaptation of Self-Control and Self-Management Scale (SCMS) into Turkish culture: A study on reliability and validity. Educational Sciences: Theory & Practice, 16, 1125-1145.
• Erdoğan, M. (2019). Eğitim Sektöründeki Yöneticilerin Değerleri, Öz-Liderlik Nitelikleri ve İş Tatminleri Üzerine Bir Araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi
• Erdoğan, M. (2019). Eğitim Sektöründeki Yöneticilerin Değerleri, Öz-Liderlik Nitelikleri ve İş Tatminleri Üzerine Bir Araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi
• Georgianna, S. (2015). Assessing and developing entrepreneurs’ self-lead-ership and super-leadership. Journal of Entrepreneurship and Organ-ization Management, 4(3), DOI: 10.4172/2169-026X.1000146.
• Georgianna, S. (2015). Assessing and developing entrepreneurs’ self-lead-ership and super-leadership. Journal of Entrepreneurship and Organ-ization Management, 4(3), DOI: 10.4172/2169-026X.1000146.
• Godwin, J. L., Neck, C. P., & Houghton, J. D. (1999). The impact of thought self-leadership on individual goal performance: A cognitive perspective. The Journal of Management Development, 18(2), 153–169. Retrieved from http://www.emeraldinsight.com/doi/ pdfplus/10.1108/02621719910257738.
• Godwin, J. L., Neck, C. P., & Houghton, J. D. (1999). The impact of thought self-leadership on individual goal performance: A cognitive perspective. The Journal of Management Development, 18(2), 153–169. Retrieved from http://www.emeraldinsight.com/doi/ pdfplus/10.1108/02621719910257738.
• Gürbüz, Y. (2014). İlk ve Ortaokul Yönetici Davranışlarının Liderlik Türlerine Göre Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yedi Tepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Gürbüz, Y. (2014). İlk ve Ortaokul Yönetici Davranışlarının Liderlik Türlerine Göre Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yedi Tepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Houghton, J. D. ve Neck, C. P. (2002). The revised self-leadership ques-tionnaire. Journal of Managerial Psychology, 17(8), 672-691.
• Houghton, J. D. ve Neck, C. P. (2002). The revised self-leadership ques-tionnaire. Journal of Managerial Psychology, 17(8), 672-691.
• Houghton, J. D., Neck, C. P., & Manz, C. C. (2003). We think we can, we think we can, we think we can: The impact of thinking patterns and work team sustainability. The Performance Management: An International Journal, 9(1/2), 31–41.
• Houghton, J. D., Neck, C. P., & Manz, C. C. (2003). We think we can, we think we can, we think we can: The impact of thinking patterns and work team sustainability. The Performance Management: An International Journal, 9(1/2), 31–41.
• James, A. M. (2009). Self-leadership and self-regulated learning: An investigation of theoretical relationships (Doctoral dissertation, Capella Unıversıty).
• James, A. M. (2009). Self-leadership and self-regulated learning: An investigation of theoretical relationships (Doctoral dissertation, Capella Unıversıty).
• Kanfer, F. H. (1970). Self-regulation: Research, issues, and speculations. In C. Neuringer & J. L. Michael (Eds.), Behavior modification in clinical psychology (pp. 178–220). New York, NY: Appleton-Century-Crofts. Bandura,
• Kanfer, F. H. (1970). Self-regulation: Research, issues, and speculations. In C. Neuringer & J. L. Michael (Eds.), Behavior modification in clinical psychology (pp. 178–220). New York, NY: Appleton-Century-Crofts. Bandura,
• Albert (1986). Social Foundations of Thought and Action: A Social Cognitive Theory. Prentice-Hall, Englewood Cliffs, NJ.
• Albert (1986). Social Foundations of Thought and Action: A Social Cognitive Theory. Prentice-Hall, Englewood Cliffs, NJ.
• Karasar, N. (1999) Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayınevi.
• Karasar, N. (1999) Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayınevi.
• Kazan, A. L. (1999), Exploring the concept of self-leadership: Factor impacting self leadership of Ohio AmeriCorps members (Doctoral dissertation, The Ohio State University, Ohio).
• Kazan, A. L. (1999), Exploring the concept of self-leadership: Factor impacting self leadership of Ohio AmeriCorps members (Doctoral dissertation, The Ohio State University, Ohio).
• Kerr, S., & Jermier, J. M. (1978). Substitutes for leadership: Their meaning and measurement. Organizational behavior and human performance, 22(3), 375-403.
• Kerr, S., & Jermier, J. M. (1978). Substitutes for leadership: Their meaning and measurement. Organizational behavior and human performance, 22(3), 375-403.
• Kör, B. (2015). Öz Liderlik, Örgütlerin Girişimcilik Yönelimi ve Çalışanların Yenilikçi İş Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Bir Araştırma. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi
• Kör, B. (2015). Öz Liderlik, Örgütlerin Girişimcilik Yönelimi ve Çalışanların Yenilikçi İş Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Bir Araştırma. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi
• Kurman, J. (2001). Self-regulation strategies in achievement setting: culture and gender differences. Journal of Cross-Cultural Psychology, 32(4), 491–503.
• Kurman, J. (2001). Self-regulation strategies in achievement setting: culture and gender differences. Journal of Cross-Cultural Psychology, 32(4), 491–503.
• Lovelace, Kathi J., Charles C. Manz, ve Jose C. Alves (2007). “Work Stress and Leadership Development: The Role of Self-Leadership, Shared Leadership, Physical Fitness and Flow in Managing Demands and Increasing Job Control”. Human Resource Management Review 17: 374-387.
• Lovelace, Kathi J., Charles C. Manz, ve Jose C. Alves (2007). “Work Stress and Leadership Development: The Role of Self-Leadership, Shared Leadership, Physical Fitness and Flow in Managing Demands and Increasing Job Control”. Human Resource Management Review 17: 374-387.
• Manz, C. C. (1992). Mastering self-leadership: Empowering yourself for personal excellence. New Jersey, NJ: Prentice Hall.
• Manz, C. C. (1992). Mastering self-leadership: Empowering yourself for personal excellence. New Jersey, NJ: Prentice Hall.
• Manz, C. C. (1986). Self-leadership: Toward an expanded theory of self-influence processes in organizations. Academy of Management Review, 11(3), 585-600.
• Manz, C. C. (1986). Self-leadership: Toward an expanded theory of self-influence processes in organizations. Academy of Management Review, 11(3), 585-600.
• Manz, C. C. & Sims, H. P. (1980). Self-management as a substitute for leadership: A social learning theory perspective. Academy of Management Review, 5(3), 361-367.
• Manz, C. C. & Sims, H. P. (1980). Self-management as a substitute for leadership: A social learning theory perspective. Academy of Management Review, 5(3), 361-367.
• Mezo, P. G. (2009). The self-control and self-management scale (SCMS): Development of an adaptive self-regulatory coping skills instrument. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 31(2), 83-93. https://link.springer.com/content/pdf/10.1007%2Fs10862-008-9104-2.pdf.
• Mezo, P. G. (2009). The self-control and self-management scale (SCMS): Development of an adaptive self-regulatory coping skills instrument. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 31(2), 83-93. https://link.springer.com/content/pdf/10.1007%2Fs10862-008-9104-2.pdf.
• Mezo, P. G., & Heiby, E. M. (2011). Proposed cut-off scores for self-management questionnaires. Clinical Psychologist, 15(2), 78–84.
• Mezo, P. G., & Heiby, E. M. (2011). Proposed cut-off scores for self-management questionnaires. Clinical Psychologist, 15(2), 78–84.
• Neck, C. P., & Houghton, J. D. (2006). Two decades of self-leadership theory and research. Journal of Managerial Psychology, 21(4), 270–295.
• Neck, C. P., & Houghton, J. D. (2006). Two decades of self-leadership theory and research. Journal of Managerial Psychology, 21(4), 270–295.
• Palmer, Robert B. "The relationship between self-leadership and effective leadership behaviors." PhD diss., Capella University, 2012, p. 113.
• Palmer, Robert B. "The relationship between self-leadership and effective leadership behaviors." PhD diss., Capella University, 2012, p. 113.
• Pearce, C. L., & Manz, C. C. (2005). The new silver bullets of leadership: The importance of self-and shared leadership in knowledge work.
• Pearce, C. L., & Manz, C. C. (2005). The new silver bullets of leadership: The importance of self-and shared leadership in knowledge work.
• Razieh, A., Reza, H., & Saeid, R. (2013). The analysis of relationship between self-leadership strategies and components of quantum organization at universities. International Journal of Academic Research in Economics and Management Sciences, 2(5), 192–203 . Sarı, C. (2021). Pozitif psikolojik sermayenin öz-liderlik becerileri üzerindeki rolü. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Medipol Üniversitesi, İstanbul.
• Razieh, A., Reza, H., & Saeid, R. (2013). The analysis of relationship between self-leadership strategies and components of quantum organization at universities. International Journal of Academic Research in Economics and Management Sciences, 2(5), 192–203 . Sarı, C. (2021). Pozitif psikolojik sermayenin öz-liderlik becerileri üzerindeki rolü. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Medipol Üniversitesi, İstanbul.
• Şık, E. & Atik, S. (2023). Öz (kendi kendine) Liderlik Ölçeği kısa versiyonu: Okul müdürlerine uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. İçinde Y.L. Mert( Ed.) Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Temel Alanında Akademik Çalışmalar –II. 6. Bölüm, ss 137-154. İstanbul: Karadeniz Kitap
• Şık, E. & Atik, S. (2023). Öz (kendi kendine) Liderlik Ölçeği kısa versiyonu: Okul müdürlerine uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. İçinde Y.L. Mert( Ed.) Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Temel Alanında Akademik Çalışmalar –II. 6. Bölüm, ss 137-154. İstanbul: Karadeniz Kitap
• Tabak, A.; Sığrı, U. & Türköz, T. (2013). Öz Liderlik Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması çalışması. Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 67, 213-246.
• Tabak, A.; Sığrı, U. & Türköz, T. (2013). Öz Liderlik Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması çalışması. Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 67, 213-246.
• Türköz, T. (2010). Çalışanların öz liderlik algısının izlenim yönetimi taktiklerini kullanımlarına olan etkileri: Savunma sanayinde uygulamalı bir araştırma [The effects of employees’ self-leadership perceptions on impression management tactics: An applied research in Turkish defense industry] (Master’s thesis, Turkish Military Academy Defense Sciences Institute Department of Defense Management, Ankara, Turkey).
• Türköz, T. (2010). Çalışanların öz liderlik algısının izlenim yönetimi taktiklerini kullanımlarına olan etkileri: Savunma sanayinde uygulamalı bir araştırma [The effects of employees’ self-leadership perceptions on impression management tactics: An applied research in Turkish defense industry] (Master’s thesis, Turkish Military Academy Defense Sciences Institute Department of Defense Management, Ankara, Turkey).
• Uğurluoğlu, Özgür: "Kendi Kendine Liderlik Stratejileri Üzerine Bir Araştırma." İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Vol. 24, No. 1, 2011, ss. 175-191.
• Uğurluoğlu, Özgür: "Kendi Kendine Liderlik Stratejileri Üzerine Bir Araştırma." İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Vol. 24, No. 1, 2011, ss. 175-191.
• Yavuz, E. ve Ayan, B. (2019). Kamu örgütlerinde öz liderlik düzeyinin belirlenmesi. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 1002-1029. DOI: 10.26466/opus.513433.
• Yavuz, E. ve Ayan, B. (2019). Kamu örgütlerinde öz liderlik düzeyinin belirlenmesi. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 1002-1029. DOI: 10.26466/opus.513433.