Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Dijital Sağlık Kavramına Yönelik Bilişsel Yapılarının İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 4, 1647 - 1662, 17.12.2024

Dolunay Özlem Zeybek , Mustafa Zeybek , Yasemin Aslan

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1259754

Öz

Dijital sağlık, sağlığı ve sağlık hizmetlerini geliştirmek amacıyla bilgi ve iletişim teknolojilerinin dönüştürücü gücünün kullanılması şeklinde tanımlanmaktadır. Çalışmada dijital sağlık taraflarından biri olarak geleceğin sağlık çalışanları olacak Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu (SHMYO) öğrencilerinin “dijital sağlık” kavramına yönelik bilişsel yapılarının incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda öğrencilerin dijital sağlıkla ilgili bilişsel yapılarını incelemek için nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji deseni kullanılarak bağımsız kelime ilişkilendirme testi kullanılmıştır. Çalışmanın evrenini Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi SHMYO 2. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Örneklem seçilmemiş olup, evrenin tamamına ulaşılmaya çalışılmıştır. Araştırma kapsamında 72 kelimeden oluşan 1330 kelime veri setinin frekans analizi sonuçlarına göre en çok tekrar eden ilk on kelime sırasıyla “teknoloji, tanı teşhis, tedavi, sağlık, tıbbi cihaz, MHRS, kolaylık, internet, akıllı bileklik ve bilgi edinme” dir. SHMYO öğrencilerinin dijital sağlık kavramı ile ilgili verdikleri yanıtlardan oluşan veri setine (Kelimeler ve oluşturulan cümleler) göre araştırmacılar tarafından “Dijital Sağlığın Tarafları”, “Dijital Sağlık Özellikleri”, “Dijital Sağlık Teknolojileri (8 alt tema)”, “Dijital Sağlık Algısı (4 alt tema)” ve “Dijital Sağlık Hizmetleri” olmak üzere 5 ana tema oluşturulmuştur. Öğrencilerin Dijital sağlık kavramının özelliklerini, taraflarını, dijital sağlık teknolojilerini ve hizmetlerini bildikleri görülmüştür. Bu kapsamda SHMYO öğrencilerinin dijital sağlıkla ilgili farkındalıklarının yüksek olduğu saptanmıştır. SHMYO öğrencilerinin dijital sağlık ile ilgili bilgi ve farkındalık düzeylerini artmaya yönelik çalışmaların yapılması ve gerekli eğitimlerin müfredata dahil edilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dijital sağlık, kelime ilişkilendirme testi, fenomenoloji, nitel araştırma.

Examining Vocational School of Health Services Students Cognitive Structures towards Concept of Digital Health

Öz

Digital health is defined as the use of transformative power of information and communication technologies to improve health and health services. In the study, it is aimed to examine the cognitive structures of the Health Services Vocational School (HSVS) students, who will be the health workers of the future as one of the parties of digital health, towards the concept of "digital health". For this purpose, an independent word association test was used by using phenomenology design, one of the qualitative research methods, to examine the cognitive structures of students related to digital health. The universe of the study consists of Bilecik Şeyh Edebali University HSVS 2nd year students. The sample was not selected and it was tried to reach the whole population. According to the frequency analysis results of the 1330 word data set consisting of 72 words within the scope of the research, the top ten most repeated words are respectively "technology, diagnosis, diagnosis, treatment, health, medical device, MHRS, convenience, internet, smart bracelet and information acquisition". According to the data set (Words and sentences created) consisting of answers given by HSVS students about the concept of digital health, "Parties of Digital Health", "Digital Health Features", "Digital Health Technologies (8 sub-themes)", "Digital Health Perception (4 sub-themes)". sub-theme)” and “Digital Health Services”, 5 main themes were created. It has been seen that the students know the features, sides, digital health technologies and services of the concept of digital health. In this context, it has been determined that HSVS students have a high awareness of digital health. It is recommended to carry out studies to increase the knowledge and awareness levels of HSVS students about digital health and to include the necessary training in the curriculum.

Anahtar Kelimeler

Digital health, word association test, phenomenology, qualitative research.

Kaynakça

• Aceto, G., Persico V. & Pescape A. (2020). Industry 4.0 and health: ınternet of things, big data, and cloud computing for healthcare 4.0. Journal of Industrial Information Integration, 18, 1-13. doi: https://doi.org/10.1016/j.jii.2020.100129
• Aldosari, B. (2017). Patients' safety in the era of EMR/EHR automation. Informatics in Medicine Unlocked, 9, 230-233. doi: https://doi.org/10.1016/j.imu.2017.10.001.
• Arslan, A. (2021). Üniversite öğrencilerinin teknoloji kullanım düzeylerinin dijital okuma öz-yeterlikleri üzerindeki etkisinin belirlenmesi, Bartın University Journal of Faculty of Education, 12(1): 73-84.
• Berg, B. L. & Lune, H. (2019). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (4. Baskı). Konya: Dizgi Ofset Maatbacılık
• Bilgin, N. (2014). Sosyal bilimlerde içerik analizi, 3. Baskı, siyasal Kitabevi, Ankara
• Canada Health Infoway (2013). The emerging benefits of electronic medical record use in communitybased care: Full report. ON: Canada Health Infoway, Toronto. https://www.infoway-inforoute.ca/en/component/edocman/resources/reports/benefits-evaluation/1224-the-emerging-benefits-of-electronic-medical-record-use-in-community-based-care-full-report adresinden 20.01.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Chen C., Loh E., Kuo KN. & Tam KW. (2019). The times they are a-changin’ – healthcare 4.0 ıs coming!. Journal of Medical Systems, 44(40): 1-4. doi: https://doi.org/10.1007/s10916-019-1513-0
• Cresswell, K., Cunningham-Burley, S. & Sheikh, A. (2018). Health care robotics: Qualitative exploration of key challenges and future directions. Journal of Medical Internet Research, 20(7), e10410. https://doi.org/10.2196/10410.
• Darkins, A. (2012). Patient safety considerations in developing large telehealth networks. Clinical Risk, 18(3), 90-94. https://doi.org/10.1258/cr.2012.012006.
• Demir, R. (2017). Medipol Üniversitesi öğrencilerinin bilgi sistemleri ve e-nabız sistemine ilişkin farkındalık ve kullanım düzeylerinin belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi, İstanbul.
• Demirci, Ş. (2018). Sağlığın dijitalleşmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(26), 710-721. doi: https://doi.org/10.20875/makusobed.383071
• Economist Intelligence. (2021). Digitalisation surges in Europe during the pandemic. https://www.eiu.com/n/digitalisation-surges-in-europe-during-the-pandemic/ adresinden 20.01.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Eke, E., Kişi, M. ve Uğurluoğlu, D. (2019). E-sağlık uygulamalarının farkındalığına yönelik bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 510-522. doi: https://doi.org/10.30798/makuiibf.526873.
• Ginsburg, G.S. & Willard, H.F. (2012). Genomic and personalized medicine: V1-2. US: Academic Press. Hamet, A. & Tremblay, J. (2017). Artificial intelligence in medicine. Metabolism, 69S, S36-S40.doi: https://doi.org/10.1016/j.metabol.2017.01.011
• İncidere, L. ve Tunç, S. (2022). Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin dijital teknoloji ile ilişkileri ve bağımlılık durumları, Rahva Teknik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (2): 171-178.
• Jiang, F., Jiang, Y., Zhi, H., Dogn, Y., Li, H., Ma, S., Wang, Y., Dong, Q., Shen, H. & Wang, Y. (2017). Artificial intelligence in healthcare: past, present and future. Stroke and Vascular Neurology, 2(4), 230-243. doi: https://doi.org/10.1136/svn-2017-000101.
• Jo, A., Coronel, B.D., Coakes, C.E. & Mainous, A.G. (2019). Is there a benefit to patients using wearable devices such as Fitbit or health apps on mobiles? A systematic review. The American Journal of Medicine, 132(12), 1394-1400. doi: https://doi.org/10.1016/j.amjmed.2019.06.018
• Kıral, B. (2021). Nitel araştırmalarda fenomenoloji deseni: türleri ve araştırma süreci. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. 10 (4): 92-103.
• Machleid, F., Kaczmarczyk, R., Johann, D., Balčiūnas, J., Atienza-Carbonell, B., Von Maltzahn, F. & Mosch, L. (2020). Perceptions of digital health education among european medical students: mixed methods survey. Journal Of Medical Internet Research, 22(8), doi: 10.2196/19827
• Maddison, R., Cartledge, S., Rogerson, M., Goedhart, N.S., Singh, T.R., Neil, C., Phung, D. & Ball, K. (2019). Usefulness of wearable cameras as a tool to enhance chronic disease self-management: scoping review. JMIR Mhealth Uhealth, 7(1). doi: https://doi.org/10.2196/10371
• Manca, D.P. (2015). Do electronic medical records improve quality of care? Yes. Canadian Family Physician, 61(10), 846-851.
• Mathews, S.C., McShea, M.J., Hanley C.L., Ravitz, A., Labrique, A.B. & Cohen, A.B. (2019). Digital health: A path to validation. NPJ Digit. Med. 2, 38. doi:https://doi.org/10.1038/s41746-019-0111-3.
• Maximize Market Research. (2023). Digital transformation in healthcare market – Global industry analysis and forecast (2023-2029). https://www.maximizemarketresearch.com/market-report/global-digital-transformation-in-healthcare-market/63090/ adresinden 20.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Mercan, Y., Dizlek, K., Süsim, G., Gürez, D. ve Akman, Y. (2020). Sağlık amaçlı internet kullanımı ve mobil sağlık uygulamaları üzerine bir araştırma. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 1(1), 66-76.
• Montagni, I., Cariou, T., Feuillet, T., Langlois, E. & Tzourio, C. (2018). Exploring digital health use and opinions of university students: field survey study. JMIR mHealth and uHealth, 6(3) doi: 10.2196/mhealth.9131.
• Nazeer, M. N. M., Baig, H., Subeh, A., Khan, Q. I., Majeed, S. A. & Ashraf, M. A. (2022). Multicentric analysis of the perceptions and knowledge of digital health amongst undergraduate medical students. Scottish Medical Journal, 67(2), 56-63. doi: https://doi.org/10.1177/00369330221080749
• Phillips, S.M., Cadmus-Bertram, L., Rosenberg, D., Buman, M.P. & Lynch, B.M. (2018). Wearable technology and physical activity in chronic disease: Opportunities and challenges. American Journal of Preventive Medicine, 54(1), 144-150. doi: https://doi.org/10.1016/j.amepre.2017.08.015.
• Sağlık Bakanlığı. (2022). Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunulmasına Dair Yönetmelik. Resmi Gazete tarih: 10 Şubat 2022, Sayı: 31746.
• Soysal, A. ve Yalçın, T. (2019). Bazı demografik değişkenlere göre e-nabız sisteminin kullanımı: Öğrenciler üzerinde bir araştırma. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 6(3), 180-188.
• Taşdemir A., ve Ercan Yalman, F. (2022). Eğitimin kavramsal temelleri-6: ölçme ve değerlendirme. A. Kızılkaya Namlı (Ed.), Alternatif (tamamlayıcı) ölçme değerlendirme teknikleri içinde (ss 111-137). İstanbul, Efe Akademi.
• Teichert, R. (2019). Digital transformation maturity: A systematic review of literature. Acta Universitatis Agriculturae Et Silviculturae Mendelianae Brunensis, 67(6), 1673-1687. doi:https://doi.org/10.11118/actaun201967061673
• Timmis, J. K. & Timmis, K. (2017). The DIY digital medical centre. Microbial Biotechnology, 10(5), 1084-1093. doi: https://doi.org/10.1111/1751-7915.12817.
• Ültay, E., Akyurt, H. ve Ültay, N. (2021). Sosyal bilimlerde betimsel içerik analizi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 188- 201. doi: https://doi.org/10.21733/ibad.871703
• World Economic Forum. (2011). Amplifying the impact: Examining the intersection of mobile health and mobile finance. In: WEF Geneva. https://www.weforum.org/reports/amplifying-impact-examining-intersection-mobile-health-and-mobile-finance adresinden 20.01.2023 tarihinde erişilmiştir.
• World Health Organization. (2021). Global strategy on digital health 2020-2025. Geneva: World Health Organization. https://www.who.int/publications/i/item/9789240020924 adresinden 20.01.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Yaneva, A. & Bakova, D. (2021). Impact of digitalisation on the organisation and management of healthcare in health facilities. International Journal, 48(3), 595-597.
• Yıldırım A. & Şimşek, M., (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yu, K.H., Beam, A.L. & Kohane, I.S. (2018). Artificial intelligence in healthcare. Nature Biomedical Engineering, 2, 719-731. doi: https://doi.org/10.1038/s41551-018-0305-z.
• Zeybek, M. ve Zeybek D.Ö. (2022). Dijital hastanelerin değerlendirilmesi ve geleceği. B. Uysal ve T. Semiz (Ed.). Sağlık hizmetlerinde dijitalleşme ve geleceği içinde (ss. 213-227). Ankara: İksad Yayınevi.