MİLLİ MÜCADELE YILLARINDA ANKARA HÜKÜMETİ’NİN İLMİYE MEDRESELERİNİ CANLANDIRMA ÇABASI

Yıl 2003, Cilt: 5 Sayı: 2, 11 - 30, 01.12.2003

Sadiye Tutsak

Öz

Osmanlı Devleti’nde köklü bir eğitim müessesi olan medreseler, XX. yüzyılın başlarında II.Meşrutiyet devrinde devlet eliyle ıslah çalışmalarına başlanmıştır. Bu teşebbüslerde başarılı olunamadığından, 1921 yılında neşredilen nizamname çerçevesinde din adamı açığını kapatmak için İlmiye medreseleri yeniden canlandırılmaya gayret edilmiştir. Bütün çabalara rağmen tarihi sürecini tamamlamış olan medreselerin ıslahı konusunda gösterilen çabaların neticesi olumlu olmadığından Cumhuriyet Türkiyesi’nde bu eğitim kurumu kapatılmıştır. Bu incelemede, Milli Mücadele yıllarında Ankara Hükümeti’nin Anadolu’da vücuda getirmeyi hedeflediği İlmiye medreselerini incelemek suretiyle Cumhuriyet Türkiyesi’nde medreselerin kapatılmasının ani bir kararla gerçekleşmediği ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Medrese , İlmiye , Nizamname , Ankara

Kaynakça

• Büyük Millet Meclisi’nin İlmiye medreselerini açmak için çıkarmış olduğu kanun çerçevesinde 1922 yılı Ekim ayında kurulan Bodrum İlmiye Medresesi’nin birinci sınıfına 8 talebe kayıt olmuştur. Fakat bu yıl içerisinde tekrar birinci sınıf teşkil edilmiş ve dört talebe kaydedilmiş olduğundan, önceden açılmış olan birinci sınıf, ikinci sınıfa dönüştürülmüştür. Bkz. BCA, Dİ 051 V48/13 113 65.
• Arı İnan, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün 1923 Eskişehir-İzmit Konuşmaları, Ankara, 1982, s.72.
• 78 Hasan Ali Yücel, Türkiye’de Orta Öğretim, Ankara, 1994, s.23
• Nesimi Yazıcı, “Osmanlı Son Dönemi Medreselerinde Fen Bilimlerinin Tedrisatı Konusunda Bazı Düşünceler”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt XXXVIII, Ankara, 1998, s.110-111. Bayram Kodaman, Abdülhamit Devri Eğitim Sistemi, Ankara, 1991. s.26.
• Yazıcı, “Osmanlı Son...”, s.112.
• Recai Doğan, “II. Meşrutiyet Dönemi Eğitim Hareketlerinde Din Eğitim-Öğretimi”, Ankara İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt XXXVIII, Ankara, 1998, s.411.
• Mehmet Akif Erdoğru, “İstanbul Medreseleri ve Milli Mücadele (1914-24)”, Atatürk Araştırma Merkezi, Üçüncü Uluslararası Atatürk Sempozyumu, 3-6 Ekim 1995, Gazi Mağusa Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Cilt II, Ankara, 1995, s.626. Yazıcı, “Osmanlı Son...”, s.115. Doğan, agm, s.413-414.
• Yazıcı, “Osmanlı Son...”, s.116.