Hypergamy Tendencies in Mate Selection: An Outdated Norm or A Persisting Dynamic in Today’s Turkish Marriage Market?

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: Aile Özel Sayısı, 370 - 382, 19.10.2025

Özgür Kaya

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1701770

Öz

This study investigates the continued relevance of hypergamy—women’s inclination to seek partners with higher socio-economic standing—in spite of contemporary shifts in gender norms, labor participation, and family structures. Based on survey data from 740 university students in Sakarya University, the research examines how expectations concerning income, property ownership, career prestige, and cultural adequacy differ by gender and shape partner preferences. The results reveal perceived gendered patterns: women are significantly more likely than men to prioritize financial security, cultural refinement, and professional success in prospective partners. These preferences suggest that marriage is still perceived as a pathway to upward social mobility, particularly among women. The study interprets these findings through the lens of social structures that value different forms of capital—economic, cultural, and symbolic—within the marriage market. These forms of capital not only influence desirability but also serve as tools for negotiating better life opportunities through romantic unions. Rather than viewing hypergamy as an outdated remnant, the study frames it as a pragmatic response to the demands of modern life, where socio-economic pressures and gendered expectations persist despite formal strides toward equality. By situating these dynamics within Turkish context balancing traditional values and modern aspirations, the article highlights how partner selection continues to reflect deeper social hierarchies and structural constraints in family formation.

Anahtar Kelimeler

Hypergamy , Mate selection , Marriage market , Social mobility , Gender roles

Eş Seçimi Hipergami Eğilimleri: Günümüz Türkiye Evlilik Piyasasında Eskimiş Bir Norm mu, Devam Eden Bir Dinamik mi?

Öz

Bu çalışma, toplumsal cinsiyet normlarındaki, işgücüne katılımdaki ve aile yapılarındaki çağdaş değişimlere rağmen kadınların daha yüksek sosyo-ekonomik statüye sahip eş arayışına yönelik eğilimlerini ifade eden hipergaminin güncelliğini incelemektedir. Sakarya Üniversitesi’nden 740 üniversite öğrencisiyle yürütülen anket verilerine dayanan araştırma, gelir, mülk sahibi olma, kariyer prestiji ve kültürel yeterlilik beklentilerinin cinsiyete göre nasıl farklılaştığını ve eş seçiminde bu beklentilerin nasıl rol oynadığını analiz etmektedir. Bulgular, algılanan toplumsal cinsiyete dayalı kalıpları ortaya koymaktadır: Kadınlar, potansiyel eşlerinde mali güvenlik, kültürel incelik ve mesleki başarıya erkeklere kıyasla anlamlı derecede daha fazla önem vermektedir. Bu tercihler, evliliğin özellikle kadınlar açısından hâlen yukarı doğru toplumsal hareketliliğe giden bir yol olarak görüldüğünü göstermektedir. Çalışma, bu bulguları, evlilik piyasasında ekonomik, kültürel ve sembolik sermaye gibi farklı sermaye türlerini değerli kılan toplumsal yapılar çerçevesinde yorumlamaktadır. Bu sermaye biçimleri yalnızca çekiciliği şekillendirmekle kalmamakta, aynı zamanda romantik birliktelikler aracılığıyla daha iyi yaşam fırsatları elde etmede birer araç işlevi görmektedir. Hipergami, modası geçmiş bir kalıntı olarak değerlendirilmek yerine, modern yaşamın taleplerine yönelik pragmatik bir yanıt olarak ele alınmakta; eşitliğe yönelik ilerlemelere rağmen sosyo-ekonomik baskıların ve toplumsal cinsiyete dayalı beklentilerin devam ettiğine işaret edilmektedir. Türkiye bağlamında, geleneksel değerler ile modern beklentiler arasında kurulan denge üzerinden, eş seçiminin hala derin toplumsal hiyerarşileri, aile oluşumundaki yapısal sınırlılıkları yansıttığı vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hipergami , Eş seçimi , Evlilik piyasası , Sosyal hareketlilik , Toplumsal cinsiyet rolleri

Kaynakça

• Aksakal, İ. & Akkaş, İ. (2023). Z kuşağinin eş seçme stratejileri: Erzincan örneği, International Journal of Eurasia Social Sciences (IJOESS), 14(51), 273–292 https://doi.org/10.35826/ijoess.3264
• Almås, I., Kotsadam, A., Moen, E. R., & Røed, K. (2019). The economics of hypergamy (IZA Discussion Paper No. 12185). IZA Institute of Labor Economics. https://docs.iza.org/dp12185.pdf
• Aydın, E., & Çakır, L. (2025). Üniversite öğrencilerinin evlilik tutumları ile eş seçme stratejileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi, 9(2), 243–260.
• Başyiğit, Ö., & Ülgen, H. (2024). Türkiye’de yapılmış çalışmalar bağlamında eş seçiminde etkili faktörler (2013 2023): Sistematik derleme. Aile Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 7(1), 23–42. https://doi.org/10.58434/apdad.1438684
• Bağ, H. (2019). Sosyal hizmet öğrencilerinin eş seçimi ve evliliğe ilişkin tercihleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Üsküdar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Becker, G. S. (1991). A treatise on the family (Enlarged ed.). Harvard University Press.
• Bourdieu, P. (1986). The forms of capital. In J. G. Richardson (Ed.), Handbook of theory and research for the sociology of education (pp. 241–258). Greenwood Press.
• Bourdieu, P. (2008). The bachelors’ ball: The crisis of peasant society in Béarn (R. Nice, Trans.). University of Chicago Press. (Original work published 2002)
• Bourdieu, P. (2020). Habitus and field: General sociology, volume 2 (1982–1983) (P. Collier, Trans.). Polity Press.
• Buss, D. M., & Schmitt, D. P. (1993). Sexual strategies theory: An evolutionary perspective on human mating. Psychological Review, 100(2), 204–232. https://doi.org/10.1037/0033-295X.100.2.204
• Chung, H. (2022). The flexibility paradox: Why flexible working leads to (self-)exploitation. Policy Press.
• Çelik, N., Asqarova, S., & Tutgun Ünal, A. (2019). Üniversite öğrencilerinin değer yönelimleri ile eş seçme tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 1115–1144. https://doi.org/10.26466/opus.588242
• Erát, I. (2021). Educational assortative mating and the decline of hypergamy in 27 European countries. Demographic Research, 45(37), 1117–1154. https://doi.org/10.4054/DemRes.2021.45.37
• Esteve, A., Schwartz, C. R., van Bavel, J., Permanyer, I., Klesment, M., & García‐Román, J. (2016). The end of hypergamy: Global trends and implications. Population and Development Review, 42(4), 615–625. https://doi.org/10.1111/padr.12012
• Ford, E., & Drake, D. (2009). Smart girls marry money: How women have been duped into the romantic dream — and how they're paying for it. Running Press.
• Goldin, C. (2023). Understanding the gender gap: Past lessons for future policies. American Economic Review, 113(1), 1–25.
• Güvensoy, İ. (2021). The effects of ideal standards and parental approval on mate selection among Turkish emerging adults. [Unpublished Master’s Thesis] Koç University.
• Hakim, C. (2000). Work-lifestyle choices in the 21st century: Preference theory. Oxford University Press.
• Lichter, D.T., Price, J.P. and Swigert, J.M. (2020). Mismatches in the marriage market. Journal of Marriage and Family, 82: 796–809. https://doi.org/10.1111/jomf.12603
• Kaçar, M. (2018). Flört süresinin bireylerin eş seçme önceliklerine ilişkisinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karadaş, C., & Keldal, G. (2021). Eş seçiminde aranan özelliklerden güven, fiziksel çekicilik ve sosyal statünün yordayıcısı olarak evlilik inançları. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(3), 1219–1234. https://doi.org/10.16953/deusosbil.932453
• Kaya, Ö. (2024). Üniversite gençliğinde romantik ilişkilerin dönüşümü [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Marcuse, H. (2002). One-dimensional man: Studies in the ideology of advanced industrial society (2nd ed.). Routledge.
• Ondaş, B. (2007). Üniversite öğrencilerinin evlilik ve eş seçimiyle ilgili görüşlerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Reeves, R. V. (2022). Of boys and men: Why the modern male is struggling, why it matters, and what to do about it. Brookings Institution Press.
• Soner, O. (2021). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eş seçme kriterlerinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(80), 1941–1954. https://doi.org/10.17755/esosder.881328
• Stevens, L. (2021). Hypergamy. Xlibris AU.
• Turkish Statistical Institute. (2024a). Marriage and divorce statistics, 2024. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Evlenme-ve-Bosanma-Istatistikleri-2024-49893
• Turkish Statistical Institute. (2024b). Family statistics, 2024. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Aile-2024-49696
• Turkish Statistical Institute. (2024c). Address based population registration system (ABPRS) results, 2024. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=nufus-ve-demografi-101
• Urbina, D. R., Frye, M., & Lopus, S. (2024). No end to hypergamy when considering the full married population. Population and Development Review, 50(3). https://doi.org/10.1111/padr.12643
• World Economic Forum. (2023). Global gender gap report 2023. https://www.weforum.org/publications/global-gender-gap-report-2023/