Katılım Sigortacılığı ve Bireylerin Katılım Sigortacılığını Tercih Nedenlerine Yönelik Bir Araştırma

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 3, 963 - 974, 29.09.2025

Burak Öz Erol Yener

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1387693

Öz

Yirminci yüzyılın ortasından itibaren dünyada islami finansal ürünler hızlı bir şekilde yaygınlık göstermeye başlamış; geleneksel finansal ürünlere alternatif olarak ve İslam hukukçularının tasvip ettiği bu ürünler özellikle müslüman coğrafyada cazip bir hâl almıştır. Katılım bankacılığının hızla yayılmasının ardından, alternatif bir islami sigortacılık sisteminin oluşması elzem olarak görülmüş ve geleneksel sigortacılık sistemine alternatif olarak katılım sigortacılığı sistemi kurulmuştur. İlk olarak Sudan’da (1979) kurulmasının ardından, sistem hızla yaygınlaşmış ve özellikle İslam coğrafyasında bir “katılım sigortacılığı pazarı” oluşmuştur. Hâlihazırda küresel çapta 47 ülkede 300’ün üzerinde katılım sigorta şirketi bulunmaktadır ve 2021 yılı itibariyle bu şirketlerin pazar payı 73 milyar dolar seviyesindedir. Türkiye’de ise 2009 yılında faaliyete başlayan sistem, 2021 yılı sonu itibariyle 5,5 milyar TL ile sigortacılık sektörünün toplam pazar payının % 5,2’sine ulaşmıştır. Önümüzdeki dönemlerde bu payın artması öngörülmektedir.
Bu çalışma, bireylerin katılım sigortacılığını tercih nedenlerinin belirlenebilmesi amacıyla yapılmıştır. Bu kapsamda, rastgele seçilmiş olan mevcut ve potansiyel katılım sigortacılığı müşterileri çalışmaya dâhil edilmiş ve bireylerin katılım sigortacılığını tercih nedenleri araştırılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler AHP tekniğiyle analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda elde edilen verilerin ışığında mevcut ve potansiyel katılım sigortacılığı müşterilerinin büyük çoğunluğunun (% 63,2) islami hassasiyetler sebebiyle katılım sigortacılığını tercih ettikleri sonucuna varılmıştır. Poliçenin fiyatı, satış kanalına olan yakınlık ve şirketin güvenilirliği hususlarının ise birbirine yakın sonuçlar göstererek katılım sigortacılığı müşterileri üzerinde, poliçe satın alma sebepleri arasında ikincil planda kaldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Katılım Sigortacılığı , Sigortacılık , Tekafül , İslami Sigorta , AHP.

Participation Insurance and A Research on the Reasons Why Individuals Prefer Participation Insurance

Öz

Since the middle of the twentieth century, Islamic financial products have become rapidly widespread in the world; As an alternative to traditional financial products and approved by Islamic jurists, these products have become attractive especially in the Muslim geography. Following the rapid spread of participation banking, the formation of an alternative Islamic insurance system was deemed essential and the participation insurance system was established as an alternative to the traditional insurance system. After it was first established in Sudan (1979), the system quickly spread and a "participation insurance market" was formed, especially in the Islamic geography. There are currently more than 300 participation insurance companies in 47 countries globally, and as of 2021, the market share of these companies is 73 billion dollars. In Turkey, the system, which started operating in 2009, has reached 5.2% of the total market share of the insurance industry with 5.5 billion TL by the end of 2021. This share is expected to increase in the coming periods.
This study was conducted to determine the reasons why individuals prefer participation insurance. In this context, randomly selected existing and potential participation insurance customers were included in the study and the reasons why individuals preferred participation insurance were investigated. The data obtained from the research were analyzed with the AHP technique. In the light of the data obtained as a result of the research, it was concluded that the majority of current and potential participation insurance customers (63.2%) prefer participation insurance due to Islamic sensitivities. It has been observed that the price of the policy, proximity to the sales channel and the reliability of the company show similar results and remain secondary among the reasons for policy purchases by participation insurance customers.

Anahtar Kelimeler

Participation Insurance , Insurance , Tekaful , Islamic Insurance , AHP.

Kaynakça

• Alani, F. ve Yaacob, H. (2012). A study on takaful and conventional insurance preferences: The Case of Brunei. International Journal of Business and Social Science, 163-176.
• Alp, S. ve Engin, T. (2011). Trafik kazalarının nedenleri ve sonuçları arasındaki ilişkinin Topsis ve AHP yöntemleri kullanılarak analizi ve değerlendirilmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi , 65-87.
• Benkovic, S., Knežević, S., Delibašić, B. ve Mandic, K. (2017). Analysis of the efficiency of insurance companies in Serbia using the Fuzzy AHP and TOPSIS methods. Economic Research , 550-565.
• Caner Akın, G., Eren, Ö., Oral, H. V. ve Heperkan, H. A. (2020). Yeni bir risk değerlendirme yöntemi ile tersane işletmelerinin sınıflandırılması. Business & Management Studies: An International Journal , 232-254.
• Çakır, S. (2016). Türk sigortacılık sektöründe Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri (ÇKKV) ile performans ölçümü: BİST uygulaması. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi , 127-147.
• Çalışkan, E. ve Eren, T. (2016). Bankaların performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemiyle değerlendirilmesi. Ordu Üniversitesi Bilim Teknik dergisi , 85-107.
• Çiğdem, İ. ve Ertaş, F. C. (2018). Türkiye'de katılım sigortacılığı: modeller ve branşlar. Katılım Finans: Teorik ve Ampirik Çalışmalar , 368-380.
• Çoruh, E. ve Tortum, A. (2014). Türkiye'de illerin trafik güvenliğinin Analitik Hiyerarşi Prosesi(AHP) ile belirlenmesi. Ordu Üniversite Bilim Teknik Dergisi, 57-69.
• Demirdöğen, Y. ve Özdemir, O. (2019). Katılım (Takaful) sigortacılığı sektörün gelişimi ve mali açıdan değerlendirilmesi: Türkiye örneği. Katılım Finans: Teorik ve Ampirik Çalışmalar, 422-446.
• Doğu, E. ve Özgürel, B. (2008). Kalite Fonksiyon Göçerimi ile bireysel emeklilik sistemleri pazarlayan sigorta şirketlerinin teknik özelliklerinin incelenmesi üzerine bir çalışma. İsletme Fakültesi Dergisi , 33-45.
• Göktolga, Z. G. ve Gökalp, B. (2012). İş seçimini etkileyen kriterlerin ve alternatiflerin AHP Metodu ile belirlenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi , 71-86.
• Gümüş, F. ve Uzekmek, F. (2019). Yangın sigortası risk ve prim hesaplaması üzerine bir uygulama. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies , 269-297.
• ICD, (2023). The islamic corporation for the development of the private sector. “Refinitiv islamic finance development report 2022”.https://icd-ps.org/uploads/files/ ICD%20Refinitiv%20ifdi-report-20221669878247_1582.pdf (Erişim tarihi: 20 Eylül 2023).
• Kahya, M. (2014). Türkiye ve Dünya sigortacılığına ilişkin istatistik verilerin değerlendirilmesi, Sigortacılık, Beta Yayınları, İstanbul, 79-90.
• Karakaş İşcan, H. (2019). Bireysel müşterilerin kredi kullanımlarında Katılım Bankalarını tercih etme sebepleri, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Karakış, E. ve Göktolga, Z. G. (2018). Bireysel emeklilik şirketlerinin finansal performanslarının Bulanık AHP ve VIKOR Yöntemi ile analizi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi , 92-108.
• Kırkbeşoğlu, E., Mcneill, J. ve Özder, E. H. (2015). An evaluation of the effectiveness of insurance organizations at providing information to policyholders: A cross-cultural comparison between United Kingdom & Turkey. Article in International Business Research, 35-46.
• Koç, S. (2013). Bankaların karşılaştıkları riskleri yönetmedeki etkinliği: Türkiye ölçeği. Maliye Dergisi , 275-297.
• Kutval, Y. (2017). İslam iktisadi düşünce, ticaret ve finansman yöntemlerinin tarihsel gelişimi. Medeniyet ve Toplum Dergisi , 1-14.
• Özdemir, S. (2017). Sigortacılıkta risk ve kasko sigortası tercihi üzerine Aydın ili uygulaması, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Samut, P. K. (2014). İki aşamala çok kriterli karar verme ile performans değerlendirmesi:AHP ve TOPSIS Yöntemlerinin entegrasyonu. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , 57-67.
• Soba, M., Şimşek, A., Erdin, E. ve Can, A. (2016). AHP temelli Vikor Yöntemi ile doktora öğrenci seçimi. Sosyal Bilimler Dergisi , 109-132.
• Stagg-Macey, C. (2007). An Overview of Islamic Insurance, ICMIF takaful, Number 8. https://www.iefpedia.com (Erişim tarihi : 02.04.2020).
• Şentürk, F. K. ve Eker, H. A. (2017). Algılanan hizmet kalitesinin müşteri sadakati üzerine etkisi: Kasko sigorta müşterileri üzerine bir uygulama. USOBED Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi , 55-75.
• Tarım, M. ve Güdük, Ö. (2019). Türkiye’de bireylerin özel sağlık sigortası tercihini etkileyen nedenler ve bilgi düzeyleri. Sağlık Akademisyenleri Dergisi , 196-200.
• TSB (2022). Türkiye Sigorta Birliği, https://www.tsb.org.tr/ tr/istatistikler (Erişim tarihi: 14.12. 2022).
• Tunay, N. ve Akhisar, İ. (2015). Performance ranking of Turkish life insurance companies using AHP and TOPSIS. In Management International Conference Portoroz , 241-250.
• Uzun, S. ve Kazan, H. (2016). Çok kriterli karar verme yöntemlerinden AHP TOPSIS ve PROMETHEE karşılaştırlması: Gemi inşada ana makine seçimi. Journal of Transportation and Logistic , 99-113.
• Ünlü, U. (2018). Tekafül sigortası kapsamında sigortalılarca ödenen primlerin iadesi. Mali Çözüm Dergisi , 149-155.
• Üstün, Y. (2014). Sigorta, tekafül ve kooperatif sigortacılığı. Karınca Dergisi , 3-13.
• Yavaş, M., Ersöz, T., Kabak, M. ve Ersöz, F. (2014). Otomobil seçiminde çok kriterli yaklaşım önerisi. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi , 110-118.
• Yayar, R. ve Daşçı, A. (2019). Kasko sigortası tercihini etkileyen faktörler: Kars ili örneği. Bankacılık ve Sigortacılık Araştırmaları Dergisi , 9-21.