Cumhuriyetin İlk Nüfus Sayımına Göre Tokat’ın Demografik Yapısı (1927)

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 3, 1224 - 1238, 29.09.2025

Şahin Sert

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1669000

Öz

Osmanlı Devleti'nde ilk nüfus sayımı, II. Mahmut döneminde 1831 yılında gerçekleştirilmiştir. Bu sayımın ana amacı, askerlik yapabilecek erkekleri tespit etmek olduğundan yalnızca erkek nüfusu sayılmıştır. Ardından 1844, 1866, 1885 ve 1907 yıllarında da nüfus sayımları yapılmıştır. Milli Mücadele'nin sona ermesinin ardından kurulan Türkiye Cumhuriyeti, ülke genelindeki nüfus verilerini güncellemek ve insan profilini belirlemek amacıyla 28 Ekim 1927 tarihinde cumhuriyetin ilk nüfus sayımını gerçekleştirmiştir. Bu sayımda 63 vilayetin nüfusu belirlenmiştir. Araştırmada, 1927 yılında yapılan genel nüfus sayımının sonuçları doğrultusunda Tokat ilinin demografik özellikleri incelenmiştir. Tokat'ta yaşayan erkek ve kadın nüfusu, bekar ve evli birey sayısı, yaş grupları, meslekleri, okuryazarlık oranları, dini inançları, engellilik durumları, konuşulan diller ve Tokat'ta yaşayan farklı milletlere ait istatistiksel veriler değerlendirilmiştir Sonuç olarak, Tokat'ta nüfus yoğunluğunun, bekâr kadın sayısının, 20 yaş altındaki genç nüfusun, çalışan erkek ve kadın oranının, engelli bireylerin yüzdesinin Türkiye ortalamasının üzerinde olduğu tespit edilmiştir. Öte yandan, bekâr erkek nüfusu ve okuma yazma oranının Türkiye ortalamasının altında olduğu görülmüştür. Ayrıca, Tokat'ta halkın büyük ölçüde tarımla meşgul olduğu, çeşitli inançlara ve etnik kökenlere sahip olduğu, Türkçe'nin yanı sıra Çerkezce ve Kürtçe dillerinin de konuşulduğu belirlenmiştir. Bu çalışmada, öncelikle Türkiye İstatistik Kurumu verilerinden, ardından ise konuyla ilgili inceleme ve araştırma eserlerinden yararlanılmış.

Anahtar Kelimeler

1927 Nüfus Sayımı, , Tokat Nüfusu, , II. Mahmut, , 28 Ekim 1927, , Tokat ve Kürtçe,

Demographic Structure Of Tokat According To The First Census Of The Republic (1927)

Öz

The first census in the Ottoman Empire was conducted in 1831 during the reign of Mahmud II. Since the main purpose of this census was to identify those who could serve in the military, only men were counted. Later, censuses were conducted in 1844, 1866, 1885 and 1907. The Republic of Turkey, which was founded after the end of the War of Independence, conducted the first census of the republic on October 28, 1927 in order to update the population data in the country and reveal the country's human profile. The population of 63 provinces was revealed in this census. In our research, we tried to reveal the demographic characteristics of Tokat province as a result of the general census conducted in 1927. Statistical information such as the male and female population living in Tokat, the number of single and married people, the age groups of the people living in Tokat, their professions, literacy rates, religious beliefs, disability status, languages spoken, and the nationalities of people living in Tokat were evaluated. As a result, it was revealed that the population density, single female population, young population under 20, working male and female population, disabled citizen rate in Tokat are above the Turkish average; single male population and literacy rate are below the Turkish average. In addition, it was determined that people in Tokat are mostly engaged in agriculture, have very different beliefs and different nationalities, and primarily Turkish, Circassian and Kurdish are spoken. In the study, firstly the data of the Turkish Statistical Institute and then the works of the type of examination and research related to the subject were used.

Anahtar Kelimeler

1927 Census, , Tokat Population, , Mahmud II, , October 28,1927, , Tokat and Kurdish,

Kaynakça

• Afyoncu, E. (2014). Osmanlı Döneminde Tokat. Tokat Tarihi ve Kültürü Sempozyumu, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Baş, R. (2023). Türkiye’nin Nüfus Politikası (1923-1980). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Başol, K. (1995). Türkiye’nin Demografik Yapısındaki Değişmeler. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (1), 249-280.
• Behar, C. (1996). Osmanlı İmparatorluğu’nun ve Türkiye’nin Nüfusu 1500-1927, Cilt 2. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• Büyüktolu, R. ve Özcan, M.Ş. (2023). Cumhuriyet’in İlk Nüfus Sayımına Göre Çankırı’nın Demografik Yapısı. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 31, 323-348. https://doi.org/10.56597/kausbed.1249613
• Çetin, T. (1997). Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Köylü Politikası (1923-1950) (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Gölen, Z. (2008). 1927 Genel Nüfus Sayımı. Uluslararası Türkiye Cumhuriyeti Sempozyumu Bildirileri, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• İnalcık, H. ve Pamuk, Ş. (2000). Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• Karal, E.Z. (1995). Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı 1831. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• Karpat, K.H. (2003). Osmanlı Nüfusu 1830-1914. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Köse, M. (2010). 1927 Nüfus Sayımı ve Sonuçlarının Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Lewis, B. (2010). Modern Türkiye’nin Doğuşu (M. Kıratlı, Çev. ). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Sinin, S. (2018). Kafkasya’dan Tokat’a Göçler ve Muhacirlerin Sosyo-Kültürel Entegrasyonları (1877-1914 (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Şimşirgil, A. (1990). Osmanlı Taşra Teşkilatında Tokat (1455-1574) (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Tamer, A. ve Bozbeyoğlu, A.Ç. (2004). 1927 Yılı Nüfus Sayımının Türkiye’de Ulus Devlet İnşasındaki Yeri: Basında Yansımalar. Nüfusbilim Dergisi, 26 (1), 73-88.
• TCBİUM. (1929a). Umumi Nüfus Tahriri. Fasikül 1. Ankara: Hüsnütabiat Matbaası.
• TCBİUM. (1929b). Umumi Nüfus Tahriri. Fasikül 2. Ankara: Hüsnütabiat Matbaası.
• TCBİUM. (1929c). Umumi Nüfus Tahriri. Fasikül 3. Ankara: Başvekalet Müdevvenat Matbaası.
• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi 1926-1927, (t.y.). Matbuat-ı Müdüriyet-i Umumiyesi.
• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi 1927-1928, (t.y.). Matbuat-ı Müdüriyet-i Umumiyesi.
• TÜİK. (2012). İstatistik Göstergeler 1923-2011. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası.
• TÜİK. (2014). İstatistik Göstergeler 1923-2013. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası.
• Yeşilırmak Havzası Kalkınma Birliği. (2010). Tokat: Zamana Kök Salan Kent. İstanbul: Sanat Çevresi.